Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü
Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü veya kısa adıyla Çaykur, Türkiye Cumhuriyeti devletine ait, çay üreten bir Türk firması. Ayrıca Çaykur Rizespor'un forma ve isim sponsorudur. Ayrıca soğuk çay, yeşil çay, beyaz çay, organik çay ve siyah çay üretimi yapılmaktadır. 1983 yılında bir kamu iktisadi kuruluşu olarak kurulmuştur.[3]
| Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü | |
|---|---|
 | |
| Slogan | Türkiye'nin gerçek çayı budur![1] |
| Kuruluş | 1983 |
| Tür | Genel müdürlük |
| Merkez | Rize |
| Genel Müdür | Yusuf Ziya Alim |
| Personel | 11,069[2] (Aralık 2019) |
| Resmî site | caykur.gov.tr |
4 Şubat 2017 tarihinde yayımlanan kararname ile devlete ait bütün hisselerinin Türkiye Varlık Fonu'na devredilmesi kararlaştırılmıştır.[4]
Tarihçe
değiştirI. Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik buhranı takiben, yöredeki işsizliğin giderilmesi ve ekonomik refah sağlanması amacıyla Doğu Karadeniz bölgesinde çaycılık faaliyetleri başlatılmıştır. TBMM tarafından 1924 yılında çıkarılan 407 sayılı kanun ile çay tarımı yasal güvence altına alınmıştır. Ziraat Umum Müfettişi Zihni Derin tarafından yürütülen çay üretme çalışmalarının başarılı olması sonucu 1937 ve 1940 yıllarında Batum'dan getirtilen tohumlarla çay bahçeleri kurulmuştur.[3]
Çay üreticiliği takip eden yıllarda da Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından desteklenmiştir. 1938'de ilk çay mahsulü alınmış, 1947'de ilk çay fabrikası kurulmuştur. 1963 yılından itibaren Türkiye'nin çay tüketiminin karşılanmasında ithalatın yerini yerli üretim almıştır.[3] Çaycılık faaliyetleri 1948 yılına kadar Devlet Ziraat İşletmeleri tarafından, 1949-1973 yılları arasında ise Tekel Genel Müdürlüğü ve Tarım Bakanlığı işbirliği ile yürütülmüştür.[5]
1971 yılında çıkarılan 1497 sayılı kanun ile tüm çaycılık faaliyetleri Çay Kurumu Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Bu kurum 1982 yılında çıkarılan 2929 sayılı kanunla Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü haline gelmiş ve kamu iktisadi kurumu statüsü (KİK) kazanmıştır. KİK statüsü 1994 yılında çıkan 4046 sayılı kanunla değiştirilmiş ve Çaykur bir İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) olmuştur. İDT statüsüne alınmasından itibaren özelleştirme tartışmalarına konu olmuştur.[5] 2017 yılında tüm hisseleri Türkiye Varlık Fonu'na aktarılmıştır.[4]
Varlıklar
değiştirÇaykur, 4 adet organik siyah çay, 1 adet siyah ve yeşil çay ve 41 adet dökme kuru çay fabrikasında üretim yapmaktadır. 2020 yılı verilerine göre, günlük kuru çay işleme kapasitesi 9.020 tondur.[2] Çaykur'un bünyesindeki fabrikaların illere göre dağılımı ve kapasiteleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| İllere göre Çaykur bünyesindeki fabrikalar ve kapasiteleri (2020 yılı verileri)[2] | ||||
|---|---|---|---|---|
| İl | Fabrika sayısı | Kapasite (gün) | ||
| Rize | 33 | 6.450 | ||
| Trabzon | 8 | 1.510 | ||
| Artvin | 4 | 880 | ||
| Giresun | 1 | 180 | ||
| Toplam | 46 | 9.020 | ||
Genel Müdürler
değiştir| № | Genel Müdür | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Şeref Özgül | 1 Eylül 1972 | 13 Eylül 1974 |
| 2 | Teoman Yayın | 5 Şubat 1975 | 22 Temmuz 1976 |
| 3 | Ahmet Karamüftüoğlu | 2 Temmuz 1977 | 12 Ekim 1977 |
| 4 | Nedim Yılmaz | 12 Ekim 1977 | 14 Nisan 1978 |
| 5 | Mevlüt Kinez | 14 Nisan 1978 | 12 Şubat 1979 |
| 6 | Atilla Koruyan | 7 Mart 1979 | 6 Ocak 1980 |
| 7 | Bedirhan Birben | 6 Ocak 1980 | 11 Mart 1981 |
| 8 | Yılmaz Telatar | 11 Mart 1981 | 9 Nisan 1987 |
| 9 | Nejat Ural | 30 Eylül 1987 | 28 Ocak 1992 |
| 10 | Tuncer Ergüven | 28 Ocak 1992 | 1 Kasım 1995 |
| 11 | Ahmet Ovalı | 23 Nisan 1996 | 5 Mayıs 1997 |
| 12 | İbrahim Halil Kalaycı | 5 Mayıs 1997 | 17 Temmuz 1997 |
| 13 | Nejat Ural | 17 Temmuz 1997 | 16 Ocak 2003 |
| 14 | Ekrem Yüce | 4 Şubat 2003 | 10 Mart 2011 |
| 15 | İmdat Sütlüoğlu | 27 Nisan 2011 | 26 Nisan 2018 |
| 16 | Yusuf Ziya Alim | 26 Nisan 2018 | Görevde |
Kaynakça
değiştir- ^ "Çaykur'un Sloganı". caykur.gov.tr. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ a b c "Çaykur İstatistik Bülteni 2020". caykur.gov.tr. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ a b c "Çaykur'un Tarihçesi". caykur.gov.tr. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017.
- ^ a b "Ziraat Bankası, TÜRKSAT, BOTAŞ, PTT, BİST Varlık Fonu'na devredildi". NTV.com.tr. 6 Şubat 2017. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ a b Ulusoy, Ahmet; Yılmaz, Hikmet (2017). "ÖZELLEŞTİRME, TÜRKİYE'DE ÇAY SEKTÖRÜ VE ÇAYKUR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17 (3). s. 1-21. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017.
Dış bağlantılar
değiştir- Resmi sitesi10 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Türkiye'deki bir kuruluş ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |