Çocuk göğüs hastalıkları

Çocuk göğüs hastalıkları, tüberküloz, kistik fibrozis ve yenidoğanın akciğer hastalıkları gibi çocuklara has, önemli rahatsızlıklarla yetişkinlerden ayrılarak, çocuk fizyolojik sistemine paralel olarak doğmuş bir tıp branşıdır. Önceleri yetişkin göğüs hastalıkları doktorlarının ilgi alanı altında olan bu branş, ilk olarak 1957 yılında Amerikan Pediatri akademisinde Edith Lincoln başkanlığında oluşturulmuş ve artık ayrı bir branş olarak çalışmalarını sürdürmeye başlamıştır. Avustralya'da Louis I. Landau ile çocuk göğüs hastalıkları eğitim programları yetmişli yıllarda başlamış, ABD’de 1986 yılında Avrupa'da ise 1990 yılında bir araştırma ile homojen olarak büyüyerek gelişim göstermiştir.

Amerika'da gelişimi

Kanada Montreal, Baltimore, San Fransisco, Harvard, New York ve Winnipeg'de yapılan çalışmalar sayesinde dünyanın ilk pediatrik pulmonologları 60’ların başında yetişmeye başlamıştır. Dönemin ünlü araştırmacılarının hazırladığı eğitim programları, ilk pediadrik pulmonologların yetişmesine katkı sağlamıştır. 50’lerin sonlarında Clement Smith ve John Clements gibi çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlarının solunumla ilgili araştırmaları, pulmonologların ilk klinik çalışmaları olarak kabul edilmiştir. 1965 yılından sonra Kistik Fibrozis vakfının burs programları, Amerikan Toraks Derneği Pediatrik bilimsel toplantıları ve pediatrik solunum merkezleri pediatrik pulmonoloji'nin bölüm olarak oluşmasında en önemli rolleri oynamıştır. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü Akciğer Hastalıkları 1972’de, pediatrik pulmonolojinin ayrı bir ilgi alanı olarak desteklenmesi kararını almış ve bunun sonucunda pediatrik pulmonoloji ile ilgili araştırma yayınları artış göstermiştir. Pediatrik Pulmonoloji Komite ve Pediatrik Araştırma Derneğinin müşterek toplantıları yapılmaya başlamış ve George Polgar Editörlüğünü üstlendiği Pediatrik Pulmonoloji Dergisini 1985 yılında yayınlanmaya başlamıştır. E.L. Kendig Amerikan Pediatri Kurumunun o dönem başkanı olan Howell Wright’a yazdığı mektupla Pediatrik pulmonolojinin alt dal olarak kurulmasının temelleri atılmıştır.

İlk yıllarında Pediatrik pulmonolojinin daha çok tüberküloz, astım ve kistik fibrozis olurken daha sonraları bronkopulmoner displazi, apne, ani bebek ölüm sendromu, krup ve bronşiolitis gibi sık görülen enfeksiyonlar, kor pulmonale, akut ve kronik solunum yolları hastalıklarının epidemiyolojisi, yenidoğanın solunum problemleri pediatrik yoğun bakım ünitelerinin tıbbi sorunları, solunum ve gastrointestinal fonksiyonlar arasındaki ilişki ve özellikle alt özefagus fonksiyonları, gastroözefajial reflü ve akciğer, sigara dumanına maruz kalma, sigara içme ve hava kirliliğinin etkileri gibi konularda pediatrik pulmonolojinin ilgi alanına girmiştir.

İlk yayınlar

• “ Çocuklarda Tüberküloz” Edith Lincoln- Edward Sewell-1963
• “ Yenidoğan Bebeklerde Akciğer ve Hastalıkları” Mary Ellen Avery’nin -1964
• “Çocuklarda Solunum Fonksiyon Testi” George Polgar - Varuni Promadhat -1971

Avrupa'da gelişimi

Avrupa'da genel pediatri içerisinde çocuk solunum yolu hastalıkları ile ilgili çalışma ve yayınların başlangıç tarihleri 1930'lara dayanır. Astım ve diğer çocuk göğüs hastalıkları ile ilgili çalışmalar 1950-1960’lı yıllarda, çocuklarda akciğer hastalıklarının tanı ve tedavisiyle ilgili çalışmalar 1990-2002 yılları arasında devam etmiştir.. Bu konuda İngiltere’den John Price, Michael Silverman, John Warner, Andrew Bush, Janet Stocks, Caroline Beardsmore, Patrick Holt, Tom Olinsky, Colin Robertson, Danimarka’dan Hans Bisgaard, Hollanda’dan Johannes de Jongste, Norveç’ten Kai-Hakon Carlsen ve Almanya’dan Erica Von Mutius’in yoğun çalışmaları olmuştur. Astım solunum fonksiyonları ve hava kirliliğinin çocuklara etkileri pediatrik pulmonoloji ile ilgili eğitim programlarının uygulanmaya başlanması ve pediatrik pulmonolojinin yan dal olarak tanınmasında önemli rol oynamıştır.

İngiltere’de Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanları Pediatrik Pulmonoloji ile ilgili olarak ilk defa 1970’ li yıllarda “İngiliz Pediatri Solunum Grubu” nu ardından 1980’de Avustralya Pediatri Solunum Grubu” kurulmuştur. Avrupa Pulmonoloji Derneği ve Avrupa Klinik Solunum ve Fizyoloji Derneği 1980 yılında birleşerek Avrupa Solunum Derneği’ni (ERS) oluşturdular. Dernek çalışmaları ve düzenlenen kongreler çocuk göğüs hastalıklarının gelişmesine önemli katkıda bulunmuştur.

1990 yılında yaptığı anket çalışması ile 16 ülkenin onunda pediatrik pulmonolojinin yan dal uzmanlığı olarak yer aldığını, 5 ülkede pediatrik pulmonolojinin olmadığını, 3 ülkede yasal bir sınavla pediatrik pulmonoloji sertifikasının verildiğini Dr. Maximilian S. Zach ortaya çıkarmıştır.

Türkiye’de gelişimi

Türkiye’de ilk olarak 1974’te Dr. Ayhan Göçmen tarafından Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü “Solunum Fonksiyonları ve Kan Gazları Laboratuvarı kurulmuştur. Kurulan bu ilk oluşum Türkiye’de Çocuk Göğüs Hastalıkları bölümünün temellerini atmıştır. Bu sahaya ilgi duyanların katkısı ile gelişen bölüm ilk yıllarda ağırlıklı olarak tüberküloz, ampiyem, bronşektazi, akut ve kronik akciğer enfeksiyonları, paraziter akciğer hastalıkları ile ilgilenmiştir. 1994 yılında Hacettepe Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi Sağlık Bakanlığı ve YÖK’e çocuk göğüs hastalıklarının yandal uzmanlığı olması için 1994 yılında başvurmuş ve 2002 yılında Çocuk Göğüs Hastalıkları yandal uzmanlık alanı olarak Tababet Uzmanlık Tüzüğünde yer almıştır.

• Prof.Dr. Elif Dağlı 1990’da Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalında, Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalını kurmuştur.
• 1992 yılında Dr. Remziye Tanaç; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalında,”Alerji Bilim Dalında Solunum Birimi”
• 1997 yılında Dr. Ülker Öneş İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı “Alerji ve Akciğer Hastalıkları Bilim Dalı”nı kurulmuş ve 2002 yılında “Çocuk Solunum Hastalıkları Ana Bilim Dalı” olarak anılmaya başlanmıştır.
• Dr. Ali Baki Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı “Alerji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları” Bölümünü,
• Dr. Ayten P. Uyan Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi ’nde Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesini,
• Dr. Arif Kut Göztepe SSK Hastanesi, “Çocuk Göğüs Hastalıkları” bölümünü
• Dr. Hasan Yüksel Celal Bayar Üniversitesi “Çocuk Solunum ve Alerji Bilim Dalı”nı kurmuşlardır.

Çocuk göğüs Hastalıkları ile ilgili gelişmeler devam ederken Toraks Derneği 1992 yılında Pediatrik akciğer hastalıkları çalışma grubunu oluşturmuştur.

• Hacettepe Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Kistik Fibrozis Derneği 1995’te ve İstanbul’da Ülker Öneş önderliğinde Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Derneği 1996 yılında kurulmuştur.

Kaynakça

• "Çocuk Göğüs Hastalıkları" Editörler: Prof.Dr. Elif Dağlı -Doç.Dr. Fazilet Karakoç-Nobel Yayınları
• "Pediatric Pulmonology: A Developmental History in North America." Chernick V. Mellins RB.- Pediatr Res 2004;55:514-520
• "Development of Pediatric Pulmonology in the United Kingdom, Europe and Australia" Godfrey S.Carlsen KH, Landau LI.-Pediatr Res 2004;55:521-527
• "Practice of Pediatric Pulmonology: Result of the Future of Pediatric Education Project (FOPE)" Redding GJ. Cloutier MM. Dorkin HL. Brotherton SE.MUlvey HJ. Pediatr Pulmonol. 2000;30:190-197
• "Pediatric Respiratory Medicine in Europe" Zach MS, Ped Pulmonol.1991;10:150-156
• " The training of paediatric pulmonologists in Australia" Phelan D. Pediatr Pulmonol 1985; 1: 293.
• http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1471189716 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.