Çungarya, Kuzeybatı Çin'de, Sincan'ın kuzeyini ifade eden coğrafi bir bölgedir; aynı zamanda Beijiang (Çince: 北疆; pinyin: Běijiāng, "Kuzey Sincan") olarak da adlandırılır. Güneyde Tiyan-Şan dağları, kuzeyde Altay Dağları ile sınırlandırılmıştır, Batı Moğolistan ve Doğu Kazakistan'a yayılarak 777,000 km2 bir alanı kaplamaktadır. Eskiden bu terim, Oyrat Moğolları tarafından kurulmuş bir devlet olan Çungar Hanlığı ile eş anlamlı olarak daha büyük bir alanı kapsamış olabilir.

Coğrafi, tarihi ve etnik olarak (Türklerin yaşadığı) Tarım Havzasından farklı olsa da, Çing Hanedanı ve sonrasında gelen hanedanlar tarafından iki bölge de tek bir ilde yönetilmiştir. Sincan'ın endüstriyel, kültürel ve resmi başkenti Tarım Havzasında kalan Urumçi (Moğolca: Güzel Ova) olsa da, demir yolu ve ticaret yolları sayesinde Çungarya, Çin'in geri kalanına başarılı bir şekilde dahil edilmiştir.

Etimoloji

değiştir

Çungarya ismi, çeşitli Moğol lehçelerinde "Zün Gar" ya da "Cüün Gar" olan kelimenin yozlaşmış halidir. "Zün/Cüün" "sol", "Gar" da "el" demektir. Cüün Gar isminin, Moğol İmparatorluğu ayrılmaya başladığında Batı Moğollarının yönettiği taraftan (Hanbalık/Pekin mevki alınarak sol taraf) geldiği düşünülmektedir. Bu ayrılmadan sonra, Batı Moğollarının ismi "Zuun Gar" olmuştur.

21. yüzyıldan önce, bölgenin bir kısmı ya da tamamı; Asya Hunları, Han Hanedanı, Siyenpiler, Juan Juan, Göktürkler, Tang Hanedanı, Uygurlar, Kitanlar, Kara-Kıtaylar, Moğol İmparatorluğu, Yuan Hanedanı, Çağatay Hanlığı, Babürler, Qara-Del, Kuzey Yuan, Dört Oyrat, Çungar Hanlığı, Çin Cumhuriyeti ve 1950'den beri Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yönetilmiştir.

Çungarya bölgesinin bahsedildiği en eski kaynaklardan biri Han Hanedanlığı kaşifleri tarafından yazılmıştır. Göktürk kağanı İstemi Yabgu, Çungarya'yı babasının ölümünden sonra miras olarak almıştır.

Kaynakça

değiştir