Ömer Kaleşi

Arnavut ressam

Ömer Kaleşi (d. 1932, Srbitsa Kırçova, Makedonya - ö. 17 Nisan 2022, İstanbul, Türkiye), Arnavut ve Makedon kökenli ressam.

Ömer Kaleşi
Doğum1932
Kırçova, Makedonya
Ölüm17 Nisan 2022 (90 yaşında)
Paris, Fransa
AlanıResim
Sanat eğitimiMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Ödüller
2012 Iliria Royal Universitesi ILIRIA Koleji Onursal Yönetim Kurulu Üyesi

Eğitimini Türkiye'de tamamladıktan sonra yaşamını Fransa'nın başkenti Paris'te sürdürmüş;[1] II. Dünya Savaşı'na rastlayan çocukluğunun izlerini eserlerine yansıtmıştır.[2] Sanatçı, tüm sanat yaşamında bedensiz başlar çizdi; ağırlıklı olarak üç renk (kırmızı, siyah, beyaz) kullandı; dervişleri ve çobanları resmetti.

Yaşamı

değiştir

1932 yılında bugün Kuzey Makedonya sınırlarında bulunan Kırçova kasabasının Srbitsa köyünde doğdu. Makedon asıllı Hayriye ile Arnavut asıllı Ahmet Kaleşi'nin on çocuğundan yedincisidir. 1950 yılında Üsküp Teknik Okulu Elektrik Bölümü’nden mezun oldu. Köyünde, Partizanlar olarak anılan komünist gerillalarla köy halkının mücadelesine, köyünün yakılmasına tanıklık etti.[4] Üsküp'te elektrikçilik yapan Kaleş, ressam olma fikrinin 1955 yılında Üsküp’teki tarihi Davut Paşa Hamamı’nda, İngiliz heykeltıraş Henry Moore sergisini gezdikten sonra geliştiğini ifade etmiştir.[3]

1956 yılında ailesi ile birlikte Türkiye’ye yerleşti.[5] 1959 yılında resim öğrenimine başlayana kadar Türkiye'de elektrikçilik mesleğini sürdürdü.[6]

1959-1965 yılları arasında, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde öğrenim gördü. Bedri Rahmi Eyüboğlu Atölyesi’nden mezun oldu.[7] Kişiliğini oluşturan dönem, 1962’de çıktığı bir Anadolu gezisinin izlenimlerini resimlerine yansıtması ile başladı.[3]Vücudu olmayan, sadece başlardan oluşan derviş ve çoban figürleri resmeden Kaleşi, Balkan dramını bedensiz başlar ile anlattı; bütün sanat yaşamı boyunca başları resmetmeyi sürdürdü. Eğitimi sırasında Bedri Rahmi'nin bir renk ve bir usta seçerek derinleşmesini istediği çalışmada renk olarak kırmızıyı, usta olarak Goya'yı seçen Kaleşi, iki yüze seksen farklı kırmızı tonunu keşfederek resimlerinde ağırlıklı olarak kırmızıyı kullandı.Mezuniyetinin ardından 1965 yılının sonbaharında Paris’e yerleşti.[1][8][9][10][11] Aynı yıl Belgrad ve Üsküp’te kişisel sergiler açtı.

1969-1970 yılları arasında Paris’teki "Bağımsızlar Salonu" ve 1973-1974 yılları arasında "Salon de Mai"’nin sergilerine katıldı. Türkiye'de ilk sergisini 1986 yılında İstanbul'daki Tem Sanat Galerisi'nde açtı.[12] Sonraki yıllarda eserlerini Türkiye'de aynı galeride sergilemeyi sürdürdü.[13]

2004 yılında Arnavutluk'ta açtığı ilk serginin ardından Kaleşi için Arnavutluk Büyükelçisi yazar Luan Rama Tiran’da “Ömer” adlı Arnavutça bir kitap yayınladı; Arnavutluk Televizyonu sanatçının hayatı ve eserleri üzerine Arnavutluk ve Paris’te bir belgesel çekti.[2]

Paris'te Arago bulvarında Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in hediyesi olarak göndermiş olduğu kestane ağaçlarının bir kısmının kesilmesi üzerine içleri boşalmış bu ağaç kütüklerine başları yerleştirerek insan vücüduna benzeyen ağaçları eserlerine yansıtması, ilgi gördü.[14]

2012 yılında 50. sanat yılını İstanbul’da TEM Sanat Galerisi'nde açılan sergi ile kutladı.[4] Bu sergi vesilesiyle Makedon yazar Jordan Plevneŝ tarafından yazılan "Ömer Kaleşi – Başlar"adlı kitap yayımlandı. Sanatçı, 2013’de eleştirmen Luan Rama’nın Zamir Mati, Bujar Luca ve Artur Muharremi ile oluşturduğu Fransa’da yaşayan Arnavut ressamlar dörtlüsüne katıldı.

2012'de Kosova İliria Ünivesitesi tarafından onursal üye olarak seçilen Kaleşi, bu üniversiteye 25 eserini; ardından 2019 yılında Bursa Kent Müzesi'ne 21 tablosunu bağışladı.[15] Derviş serisi için Arnavutluk’un başkenti Tiran’da büyük bir Bektaşi dergahında ve kültür merkezinde adına galeri açıldı.

17 Nisan 2022 tarihinde İstanbul'da öldü.[16] Cenazesi İstanbul'da Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii'nden kaldırılarak Küçükkköy Mezarlığı'na defnedildi.

Hayatı, Makedon yazar Luan Starova tarafından “Le Paris d’Ömer Kaleşi” (Ömer Kaleşi’nin Paris’i) adıyla kitaplaştırılmıştır.

Fırça yerine spatül kullanan sanatçının kendine özgü bir boyama tarzı vardır. Tuval üzerine yaydığı boyayı, çizgiye gerek görmeden içten dışa genişleterek soyut bir doku ile figürsel öğeleri bütünleştiren bir yöntem uygular.[3]

Ömer Kaleşi için en önemli tema, insan ve özellikle insan başlarıdır. Yugoslavya'da yaşanan katliam sırasında başları vücutlarından ayrılan insanların ölü görüntülerini yüz aracılığı ile yansıtmıştır.[17]

Kaleşi, resimlerinde genellikle üç rengi kullanmıştır. ‘Kırmızı’yı İstanbul’da Güzel Sanatlar’da öğrenciyken kullanmaya başladı. ‘Siyah’a, “Balkan Dramı” temasıyla 1993’te başladı ve Eski-Yugoslavya’daki (Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Kosova) savaşı boyunca devam etti. ‘Tuval beyazı’nı ise 1981-82 yıllarında derviş ve çoban figürleriyle kullanmaya başladı.

Ödülleri

değiştir
  • 2012 Iliria Royal Universitesi ILIRIA Koleji Onursal Yönetim Kurulu Üyesi[18]

Kişisel Sergiler

değiştir
  • 1963   Robert Kolej Galerisi, İstanbul
  • 1964   Şehir Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1965   Alman Kültür Merkezi, Ankara
  • 1965   Galerija Kulturnog Centra, Belgrad
  • 1965   Galerija Kulturnog Centra, Üsküp
  • 1969   Galerija Kulturnog Centra, Priştine
  • 1969   Galerija Kulturnog Centra, Üsküp
  • 1975   Resim ve Heykel Müzesi, İstanbul
  • 1975   Fransız Kültür Merkezi, Ankara
  • 1976   Centre Culturel 17, Paris
  • 1984   Galeri Baraz, İstanbul
  • 1985   Artizan Galerisi, Ankara
  • 1986   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1987   Galeri Mi-Ge, Ankara
  • 1988   Centre Culturel Anatolie, Paris
  • 1988   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1988   Galeri Mi-Ge, Ankara
  • 1989   Türkiye Turizm Bürosu, Paris
  • 1990   Sanat Yapım Galerisi, Ankara
  • 1990   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1991   Galerie Art 50, Paris
  • 1992   Halkbank Sanat Galerisi, Ankara
  • 1993   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1993   Galerie Art 50, Paris
  • 1995   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1995   Galerie Art 50, Paris
  • 1996   Galeri Mi-Ge, Ankara
  • 1996   Üsküp Şehir Müzesi, Üsküp
  • 1997 Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1999   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 1999   "Le Drame Balkanique", Nanterre Théâtre des Amandiers, Paris
  • 1999   Galerie Zafira, Paris
  • 2000   "Drame Balkanique" Elele, Paris
  • 2001   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 2001   Galerie Zafira, Paris
  • 2002   "2 ème Rencontres autour de la Culture des Balkans, l'Albanie", Bibliotéque Municipal, Falaise
  • 2002   "Ömer Kaleşi a l'UNESCO", Paris
  • 2002   Théâtre de Montauban, Montauban, Fransa
  • 2003   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 2004   Arda Sanat Galerisi, Ankara
  • 2004   Üsküp Şehir Müzesi, Üsküp
  • 2004   National Art Gallery, Tiran
  • 2004   The Kosova Art Gallery, Priştine
  • 2005   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 2005   Maison du Théâtre et de la Danse, Epinay-sur-Seine
  • 2006   "Impressions of the Balkan", Embassy of the Republic of Albania, The Hague
  • 2007   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 2007   "Hommage à Jacques Lacarrière, Türk Büyükelçiliği, Paris
  • 2008   Arda Sanat Galerisi, Ankara
  • 2009   Tem Sanat Galerisi, İstanbul
  • 2009   İstanbul Fransız Kültür Merkezi / Tem Sanat Galerisi işbirliği, Fransız Kültür Merkezi, İstanbul
  • 2010   Mairie du 13e, Paris
  • 2010   Tem Sanat Galerisi, İstanbul

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b "PARİS'TE ÜNLENEN TÜRK RESSAMLARDAN ÖMER KALEŞİ". Hodri Meydan. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  2. ^ a b "Ömer Kaleşi Tem Sanat Galerisi'nde". Arşiv NTV. 6 Mayıs 2005. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  3. ^ a b c d Fesli, Eloise Ebru (22 Ekim 2019). "Her Şey İnsanları Sevmekle Başlar". Alem.com.tr. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  4. ^ a b Tansel Mina. "Ömer Kaleşi'nin Bedensiz Başları". Sanattan Yansımalar. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  5. ^ "Ömer Kaleşi". Turkish Paintings. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  6. ^ Taş, Tevfik (10 Nisan 2014). Görünüş ve Gerçek (İngilizce). Evrensel Basım Yayın. ISBN 978-605-4834-53-2. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  7. ^ "Ağaç gövdesindeki başlar!". Turkiyegazetesi.com.tr. 2007. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. [ölü/kırık bağlantı]
  8. ^ Valtchinova, Galia; Vantses, Martine (2011). "Peindre avec le cœur : Ömer Kale?i et les paysages mémoriels balkaniques". Études Balkaniques-Cahiers Pierre Belon (Fransızca). n° 18 (1): 249. doi:10.3917/balka.018.0249. ISSN 1260-2116. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  9. ^ Ömer Kaleşi Balkan Dramı. TEM Sanat Galerisi Yayınları. 1999. 
  10. ^ La Carriere, Jacques (2004). Ömer Kaleşi Yörüngeler. İstanbul: TEM Sanat Galerisi Yayınları. 
  11. ^ Kadare, İsmail (2001). Ömer Kaleşi. TEM Sanat Galerisi Yayınları. 
  12. ^ "ÖMER KALEŞİ VE TEM SANAT 32 YILDIR BİRLİKTE…". Kitaptan Sanattan. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  13. ^ "Ömer Kaleşi Tem Sanat'ta". Haberler. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  14. ^ "2- UNESCO Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği rezidansı Cumhuriyetin 92.yıl kutlama çerçevesinde kültür sanat etkinliğine ve sahipliği yaptı". Mynet Video. 29 Ekim 2015. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  15. ^ "Defterdarlık Binası Restore Edilip, Kent Müzesi'ne Eklendi". Milliyet. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020. 
  16. ^ "RESSAM ÖMER KALEŞİ 90 YAŞINDA İSTANBUL'DA VEFAT ETTİ". Hodrimeydan.net. 17 Nisan 2022. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  17. ^ "Türk resim sanatında otobiyografi". Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 2019. 
  18. ^ "Omer Kaleshi is announced the Honorary Member of the Board of the ILIRIA College". uiliria.org. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

değiştir