İmparatoriçe Aşina
İmparatoriçe Aşina, Göktürk prensesi, Mukan Kağan'ın kızı, Çin imparatoriçesi. Batı Wei’nin ordu başkumandanı Yuwen Tai, Türklerle barış içerisinde yaşamak istiyordu. Tarihî açıdan İmparatoriçe Aşina'nın Çin sarayına imparatoriçe olarak gitmesinin temel gayesi bu barışı tesis etmek olmuştur.[1]
| İmparatoriçe Aşina | |
|---|---|
| İmparatoriçe | |
| Önce gelen | İmparatoriçe Duku |
| Sonra gelen | Yang Lihua |
| Doğum | 551 |
| Ölüm | 582 |
| Eş(ler)i | Vu |
| Babası | Mukan Kağan |
| Dini | Tengricilik |
Yaşamı
değiştirAsıl adı bilinmemektedir. 551 yılında dünyaya gelmiştir. 568'de Çin başkenti Çangan'a giderek Kuzey Zhou İmparatoru Vu ile evlenmiştir. Bu evliliğinden çocuğu olmamıştır. 578'de Çin imparatorunun ölümünden sonra tahta çıkan üvey oğlu Hsüan'ın döneminde de imparatoriçe olarak saygı duyulmaya devam etmiştir. 580'de Hsüan'ın ölümünden sonra da bu durum devam etmiş, 582'de öldü.
Genetik
değiştirXiaoming Yang ve arkadaşları tarafından 2023 yılında İmparatoriçe Aşina üzerinde yapılan ilk genetik analiz, neredeyse yalnızca Antik Kuzeydoğu Asyalı kökenleri (%97,7) ve küçük Batı Avrasyalı bileşenleri (%2,3) buldu ve Çin ("Sarı Nehir") karışımı bulamadı.[2] Küçük Batı Avrasya bileşeni, Aşina'nın yaşamından yaklaşık 1566 ± 396 yıl öncesine tarihlenen (yani MÖ 1000 civarına tarihlenen) tek bir karışım olayına (muhtemelen Afanasiyevo ile ilişkili) karşılık geliyordu.[2] Bu, Aşina kabilesinin ve Göktürk Kağanlığı'nın neredeyse yalnızca Kuzeydoğu Asya kökenli olduğunu desteklemektedir.[3] Göktürk Kağanlığı'nın kadim Türk kraliyet ailesinin, Demir Çağı sonrası Tunguz ve Moğol göçebe topluluklarıyla genetik yakınlıklar paylaştığı, daha sonraki Türkçe konuşan gruplarla ise heterojen ilişkilere sahip olduğu bulunmuştur. Bu durum, Türk İmparatorluğu'nun sonraki nüfusları için genetik heterojenlik ve çok sayıda köken kaynağı olduğunu düşündürmektedir. Yazarlara göre bu bulgular "Türk dillerinin yayılması için bir kez daha demografik yayılma modeli yerine kültürel yayılma modelini doğruluyor" ve Türkler için Doğu Asya kökeni lehine "Batı Avrasya kökeni ve çoklu köken hipotezlerini" çürütüyor.[2]
Konuyla ilgili yayınlar
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Siyen-Pi Sarayında Bir Türk İmparatoriçesi: İmparatoriçe Aşina 14 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 8 Şubat 2016, simitcay.com, 19 Haziran 2016'da erişilmiştir.
- ^ a b c Yang, Xiaomin; Meng, Hailiang; Zhang, Jianlin; Yu, Yao; Allen, Edward; Xia, Ziyang; Zhu, Kongyang; Du, Panxin; Ren, Xiaoying; Xiong, Jianxue; Lu, Xiaoyu; Ding, Yi; Han, Sheng; Liu, Weipeng; Jin, Li (9 Ocak 2023). "Ancient Genome of Empress Ashina reveals the Northeast Asian origin of Göktürk Khanate". Journal of Systematics and Evolution (İngilizce). 61 (6): 1056-1064. doi:10.1111/jse.12938. ISSN 1674-4918. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ Yang, Xiaomin (2023). "Ancient Genome of Empress Ashina reveals the Northeast Asian origin of Göktürk Khanate". Journal of Systematics and Evolution. 61 (6): 1056-1064. doi:10.1111/jse.12938.
In the principal component analysis (PCA) (Figs. 1B, S3), the Ashina individual clustered with modern Tungusic and Mongolic speakers, ancient populations from Northeast Asia and eastern Mongolia Plateau, and especially with the Northeast Asian hunter‐gatherers previously referred to as “Ancient Northeast Asian” (ANA), that is, DevilsCave_N, Mongolia_N_North, Boisman_MN, AR_EN (Jeong et al., 2020; Ning et al., 2020; Wang et al., 2021), as well as post‐Iron Age Eastern Steppe nomadic people including Xianbei, Rouran, Khitan, and part of the Mongol population. The shared genetic similarity between Aşina and Northeast Eurasians, especially ANA, was also evident in outgroup‐f3 statistics (Fig. S5A).
  | Bir Türk'ün biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |