İskenderiyeli Menelaus

İskenderiyeli Menelaus (/ˌmɛnɪˈleɪəs/; Grekçe: Μενέλαος ὁ Ἀλεξανδρεύς, Menelaos ho Alexandreus; 70 – 140), Yunan^[1] matematikçi ve gökbilimcidir.

Yaşamı ve çalışmaları

Sphaericorum libri tres

Yaşamı hakkında çok az bilgi bulunan Menelaus'un İskenderiye'de geçirdiği çocukluk yıllarının ardından Roma'ya taşındığı sanılmaktadır. İskenderiyeli Pappus ve Proclus tarafından İskenderiyeli Menelaus adıyla anılan matematikçinin Roma'dayken Lucius'la yaptığı bir görüşme Plutarkhos tarafından kaydedilmiştir.

Batlamyus (2. yüzyıl), Almagest (VII.3) adlı yapıtında Menelaus'un 98 yılının ocak ayında iki gök bilimsel gözlem yaptığını belirtmiştir. Bunlar birkaç gece arayla gerçekleşen Spica ve Beta Scorpii okültasyonlarıdır. Batlamyus bu gözlemlerden ekinoks döngülerini doğrulamada yararlanmıştır.

Sphaerica’nın Arapça çevirisi Menelaus'un günümüze kalan tek yapıtıdır. Üç kitaptan oluşan bu çalışma, kürenin geometrisi ve gökbilimsel hesaplamalarda kullanımını konu almaktadır. Kitap, küresel üçgen kavramına giriş yapmakta ve Menelaus teoreminin kanıtına yer vermektedir. Bu çalışma 16. yüzyılda gökbilimci ve matematikçi Francesco Maurolico tarafından Yunancaya çevrilmiştir.

Menelaus krateri, adını bu gökbilimciden almıştır.^[2]

Bibliyografya

Menelaus tarafından yazılan kitapların bir bölümü şöyledir:

Altı kitaptan oluşan Bir çemberdeki kirişlerin hesaplanması üzerine (On the calculation of the chords in a circle)
Üç kitaptan oluşan Geometrinin temelleri (Elements of geometry), daha sonra Sabit bin Kurre tarafından düzenlenmiştir.
Farklı cisimlerin ağırlık ve dağılımları üzerine (On the knowledge of the weights and distributions of different bodies)
Ayrıca bir yıldız kataloğu hazırlamış olabilir.

Notlar

^ Encyclopædia Britannica "Greek mathematician and astronomer who first conceived and defined a spherical triangle (a triangle formed by three arcs of great circles on the surface of a sphere)." (İngilizce)
^ Menelaus krateri

Kaynakça

Ivor Bulmer-Thomas. "Menelaus of Alexandria", Dictionary of Scientific Biography 9:296-302
Pedro Pablo Fuentes González (2005), R. Goulet (Ed.), "Ménélaos d'Alexandrie", Dictionnaire des Philosophes Antiques, Paris: CNRS, IV, ss. 456-464
Roshdi Rashed & Athanase Papadopoulos, Menelaus' Spherics. Early Translation and al-Māhānī / al-Harawī's Version. De Gruyter, Scientia Graeco-Arabica 21. xiv, 874 pages. 978-3-11-056987-2

Dış bağlantılar

O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Menelaus of Alexandria", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
Google Kitaplar'da Halley's Latin Translation from the Arabic and Hebrew Versions (three books)
"İskenderiyeli Menelaus". 1 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
"Menelaus' Sphaerica". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1] Encyclopædia Britannica "Greek mathematician and astronomer who first conceived and defined a spherical triangle (a triangle formed by three arcs of great circles on the surface of a sphere)." (İngilizce)

[2] Menelaus krateri

[1]

[2]