İslami müzik

İslami müzik, İslâm'ın gereği olan, farz, sünnet ve nafile, ibadete çağırma, yardımcı olma ya da süsleme amacıyla yararlanılan ve kullanım yoluna göre şer'i müzik ve tasavvufî müzik, seslendirildiği yere göre^[1] cami müziği ve tekke müziği veya seslere İslami fıkıh kurallarına uygun melodi eklenmesi^[2] diye nitelenen müziklerdir. Özellikle Arap ülkeleri başta olma üzere Orta Doğu'da yaygındır. İslam'da dini hüküm şeriat^[3] anlayışıyla birlikte müzikal ifadesi daha kısıtlı ve sadedir.

Demografisi

Orta Doğu

Selçuklular, İslam dinine bir göçebe kabileyken katılmış, Anadolu (şimdiki Türkiye) topraklarında yaşamaya başlamıştır. Daha sonra 1517'de Hilâfet'in sahibi olan ve buna istinaden İslam coğrafyasında^[4] önder görevi gören Osmanlı İmparatorluğu'nun etkisinde İslami müzik anlayışı gelişmiştir. Yine bu dönemde klasik Türk müziği olarak ortaya çıkan yeni müzik anlayışı giderek yaygınlaşmıştır. Yine Orta Doğu'da Kürt müziği, Arapça müzik ve İran müziği İslami müzik anlayışıyla gelişmiş müzik akımlarıdır.

Müziğin caizliği

Endülüslü İbn Hazm'ın (ö. H. 456/M.S. 1064) musiki konusunda en sağlam ve en kuvvetli olduğu belirtilen Buhârî'nin sahihinde geçen "Ümmetimin içinde zina yapmayı, ipekli giymeyi, içki içmeyi ve mûsikî dinlemeyi helâl sayan kimseler türeyecektir." şeklinde başlayan rivayetin uydurma olduğunu söylediği ve Buharî'yi kitabına uydurma hadis almakla suçlayanların başında geldiği, bu rivayet de dahil olmak üzere musikînin haram olduğunu söyleyenlerin hüccet olarak kullandıkları bütün hadis rivayetlerini teker teker ele alarak bunların hiçbirinin sağlam olmadığını belirttiği anlatılmaktadır.^[5] Bu rivayetlerin zayıflığı konusunda İbnu’l-Arabî'nin, İbnu’n Nahvî'nin, Gazâlî'nin ve İbn Tâhir'in İbn Hazm’a muvafakat ettikleri belirtilir.^[6] Buna rağmen diğer alimler İbn Hazm'ın bu görüşünü reddetmiştir.^[7] Bilindiği kadarıyla el-Uṣûlü’l-ḫamse’ye İbn Mâce'nin es-Sünen'ini ekleyerek Kütüb-i Sitte tabirini ilk defa oluşturduğu belirtilen^[8] İbnü'l-Kayserânî'nin (ö. 507/1113) de Kitâbü’s-Semâʿ adlı eserinde Mûsiki dinlemenin haram olmadığını, aksini savunanların uydurma rivayetlere dayandıklarını söyleyerek mûsiki dinlemeyi haram sayanların dayandığı delillere güvenilemeyeceğini ileri sürdüğü belirtilmektedir.^[9] Bazı oryantalistlerin görüşüne göre ise bu rivayetlerin müziğe ve müzisyenlere gösterilen ilgiyi kıskanan Abbasî devri ilahiyatçıları tarafından uydurulmuş olduğu iddia edilmektedir.^[10]

Dört Halife döneminde ortaya çıkan ve “muhannesûn” denilen kadınsı davranışlar sergileyen kişilerin renkli elbiseler giyip ellerine kına yaktıkları, saçlarını boyadıkları ve bunlardan Tuveys adında bir kişinin Halife Osman iktidarında Medine'de şarkıcı olarak ünlendiği belirtilmektedir.^[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Dini Müzik Nedir?". Tekonline. 7 Aralık 2011. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.
^ Yalçın Çetinkaya (19 Mayıs 2013). "'İslâmî müzik' nedir?". Yeni Şafak. 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.
^ Mehmet Ali Demirbaş. "Müzik ve Teganni" (PDF). Bizim Sahife. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.
^ Saleem Bhimji. "Status of Music in Islam - Islamic Laws" (PDF). İslamic-laws. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014. (İngilizce)
^ Bayram Akdoğan, "Ibn Hazm el-endülüsi'nin Müsiki İle İlgili Hadisiere Bakışı", Dini Araştırmalar, Mayıs-ağustos 1999
^ Bayram Akdoğan, Mûsiki ile ilgili Kırk Hadis ve Şerhi, İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 20:1(2015), SS.1-45
^ İbn Hacer, Fethu'l-Bari, 10/52-53.
^ TDV İslam Ansiklopedisi, Kütüb-i Sitte, M. Yaşar Kandemir
^ TDV İslam Ansiklpedisi, İbnü'l-Kayserânî, M. Yaşar Kandemir
^ H. G. Farmer (çev. İbrahim Odabaşı) İslam ve Müzik, Turkish Academic Research Review Cilt/Volume: 3 Sayı/Issue: 1, s. 11-24Haziran/June 2018
^ TDV İslam Ansiklopedisi, Tuveys, Müellif: AHMET HAKKI TURABİ.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İslami müzik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İslam'da Müzik 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dinî Hayatýn Ritmi: Ritüel ve Müzik 17 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Dini Müzik Nedir?". Tekonline. 7 Aralık 2011. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.

[2] Yalçın Çetinkaya (19 Mayıs 2013). "'İslâmî müzik' nedir?". Yeni Şafak. 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.

[3] Mehmet Ali Demirbaş. "Müzik ve Teganni" (PDF). Bizim Sahife. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2014.

[4] Saleem Bhimji. "Status of Music in Islam - Islamic Laws" (PDF). İslamic-laws. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014. (İngilizce)

[5] Bayram Akdoğan, "Ibn Hazm el-endülüsi'nin Müsiki İle İlgili Hadisiere Bakışı", Dini Araştırmalar, Mayıs-ağustos 1999

[6] Bayram Akdoğan, Mûsiki ile ilgili Kırk Hadis ve Şerhi, İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 20:1(2015), SS.1-45

[7] İbn Hacer, Fethu'l-Bari, 10/52-53.

[8] TDV İslam Ansiklopedisi, Kütüb-i Sitte, M. Yaşar Kandemir

[9] TDV İslam Ansiklpedisi, İbnü'l-Kayserânî, M. Yaşar Kandemir

[10] H. G. Farmer (çev. İbrahim Odabaşı) İslam ve Müzik, Turkish Academic Research Review Cilt/Volume: 3 Sayı/Issue: 1, s. 11-24Haziran/June 2018

[11] TDV İslam Ansiklopedisi, Tuveys, Müellif: AHMET HAKKI TURABİ.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]