İzvornik Muharebesi (1464)
İzvornik Muharebesi, 1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı'nda evre.
| İzvornik Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı | |||||||||
 İzvornik kalesinin kalıntıları | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Macaristan Krallığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Veli Mahmud Paşa Mihaloğlu Ali Bey |
Matyas Corvinus İmre Zapolya | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 25-30.000 asker |
30-32.000 asker 25-30 top | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Hafif | Ağır | ||||||||
Sadrazam Veli Mahmud Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1464 Kasım'ında Matyas Corvinus komutasındaki Macar ordusunu mağlubiyete uğrattı.
Muharebe öncesi
değiştirBosna Krallığı üzerinde hâkimiyet konusundaki rekabet halindeki Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı 1463'ten itibaren bu topraklar üzerinde de çatışmaya başladılar. Fatih Sultan Mehmed'in 1463 yılındaki Bosna Seferi'yle Bosna Krallığı tarihe karıştı ve toprakları Osmanlı İmparatorluğu'na katıldı. Buna mukabil Macaristan Krallığı karşı taarruzda bulunarak Osmanlıların ilhak ettiği Bosna'nın kuzeyindeki toprakları hedef aldı. Kral Matyas Corvinus bizzat ordusunun başında 23 Eylül 1463'te Osmanlıların küçük bir garnizon bıraktıkları Yayçe'yi kuşattı ve üç aylık kuşatmadan sonra 25 Aralık 1463'te kaleyi zaptetti. Macarlar, Yayçe çevresinde ele geçirdikleri 60 ufak yerleşim birimini de içine alacak şekilde Yayçe Banlığını kurdular ve bir sınır bölgesi olarak teşkilatlandırdılar.[1]
II. Mehmed; 1464 ilkbaharında Veli Mahmud Paşa'yı Venediklilere karşı Mora Yarımadası'na gönderirken, kendisi de önce Mora Yarımadası'na doğru harekete geçti, ancak Lamya'ya vardığında zaferin kazanılmış olduğunu görüp, ordusuyla Macarlara karşı Bosna'ya doğru yürüdü. Osmanlı ordusu Macar işgalindeki Yayçe'yi 10 Temmuz-24 Ağustos arasında kuşattıysa da geri alamadı. II. Mehmed'in Eylül ayından Sofya'ya çekilmesi üzerine Macar Kralı Matyas Corvinus ikinci kez Bosna'ya doğru harekete geçti ve 19 Ekim 1464'te Osmanlıların elindeki İzvornik'i kuşattı.
Muharebe
değiştirII. Mehmed kuşatma haberini alınca Veli Mahmud Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetlerini kuşatma altındaki kaleyi kurtarmak amacıyla sevketti. İskender Bey komutasındaki kale garnizonu direnişini sürdürürken sonbahar yağmurlarının başlamasıyla Macar ordusu da zorluk yaşamaya başladı. Kuşatmacıların komutanı İmre Zapolya gözünden okla yaralanınca Macar askerler kuşatmayı kaldırarak çekilme taleplerini daha yüksek sesle telaffuz etmeye başladılar. Bununla birlikte Veli Mahmud Paşa'nın büyük bir orduyla Bosna'ya yürüdüğünü haber alan Kral Matyas Corvinus bir taraftan kuşatmanın sürdürülmesini emrederken diğer taraftan kendisi de ordusuyla İzvornik'e yürüdü.
Buna mukabil, kışlaklara dağılmaya başlamış askerlerden bir bölümünü toparlayabilmiş Veli Mahmud Paşa'nın ordusu kalabalık değildi. Bu dezavantajını bertaraf etmek için, Mahmud Paşa önden bazı askerlerini gizlice kaleye ulaştırarak kale muhafızlarının II. Mehmed'in komutasındaki ordunun gelmekte olduğu şayiasını yaymalarını sağladılar.[2]
İzvornik kalesi önüne ulaşan ilk Türk birliği ise Mihaloğlu Ali Bey komutasındaki akıncılar oldu. Bunun üzerine Macar askerleri Kralın emrine rağmen kuşatmayı kaldırarak ve ağırlıklarını terkederek çekilmeye başladılar.[3] Bu düzensiz çekilme sırasında Veli Mahmud Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu da İzvornik'e ulaştı ve Macar ordusuna taarruz etti.[4]
Macar ordusundaki düzensiz geri çekiliş bu taarruzla bozgun halini aldı[5] ve ağır kayıplar veren Macar ordusu Sava nehrine doğru çekildi ve Osmanlı ordusunun takibi neticesinde zayiat vermeye devam etti.[6]
Muharebe sonrası
değiştirBu muharebe sonucunda Bosna'da fiilen Osmanlı-Macar sınırı oluştu ve 1510'lara kadar büyük bir değişiklik olmadı.
Taraflar ayrıca 1474'e kadar esaslı bir çatışmasızlık dönemine girdiler ve diğer cephelerine yoğunlaştılar.
Kaynakça
değiştir- ^ "Jajcza (bánság, vár és város) története 1450–1527 [Yayçe (Banlık, kale ve şehir) tarihi 1450–1527] (Macarca)", Budapeşte (1915), yeni baskı: ISBN 978-2-253-05575-4. s. 101-107
- ^ "The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud", Theoharis Stavrides, Brill, Leiden (2001), s.159-160
- ^ ""A Magyar Nemzet Hadtörtenelme", Banlaky Jozsef (Macarca), Bosna Seferi". 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ "Osmanlı Kaynaklarına Göre Fatih Sultan Mehmed'in Siyasi ve Askeri Faaliyeti", Selahattin Tansel, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara (2014), ISBN 9789751610812.
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna,Hayat Kitapları, İstanbul (1964), c.4, s.26
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.3, s.76