Vikipedi

Şaivizm

Şaivizm ya da Şivacılık (Sanskritçe: शैवसंप्रदायः, transliterasyon: Śaivasampradāyaḥ), Hinduizm içindeki en önemli geleneklerden biridir ve Şiva'ya Yüce Varlık olarak tapınır.[1] Hinduizmin çoğunda olduğu gibi, Şaiva'nın da Şaiva Siddhanta gibi adanmış ikili teizminden, Keşmir Şaivizmi gibi yoga odaklı monistik nonteizm'e kadar pek çok alt geleneği bulunur.[2] En eski Şivacı mezheplerinden birisi de Paşupata Şivacılığı'dır. Hem Vedalar hem de Agama metinlerini teolojinin önemli kaynakları olarak görmektedir.[3][4]

Şiva, Şavizm'in birincil tanrısıdır.

Şaivizm, güney Tamil Şiva Siddhanta gelenekleri ve felsefelerinden türetilen Vedik öncesi dinlerin ve geleneklerin bir karışımı olarak gelişti ve Vedik olmayan Şiva geleneğine asimile edildi.[5] Milattan önceki son yüzyıllarda başlayan başlayan Sanskritleşme ve Hinduizm'in sentezi sürecinde, bu Vedik öncesi gelenekler Vedik tanrı Rudra ve diğer Vedik tanrılarla uyumlu hale geldi ve Vedik olmayan Şiva gelenekleri bu sayede Vedik-Brahmanik geleneğe dahil oldular.[6]

Etimoloji

değiştir

Şiva (śiva, Sanskritçe: शिव) tam anlamıyla nazik, dost canlısı, zarif veya uğurlu anlamlarına gelir.[7] Özel bir isim olarak kullanıldığında ise "Uğurlu Kişi" manasına gelmektedir.

Shiva kelimesi Rig Veda'da bir sıfat olarak, Rudra da dahil olmak üzere birkaç Rigvedik tanrı için bir sıfat olarak kullanılır.[8] Sanskritçe śaiva veya şaiva kelimesi "tanrı Şiva ile ilgili" anlamına gelirken,[9] ilgili inançlar, uygulamalar, tarih, edebiyat ve alt gelenekler Şaivism'i oluşturur.[10]

Tarihi

değiştir

İndus Vadisi Medeniyeti

değiştir

Bazıları Şivacılığın kökenlerini MÖ 2500-2000 civarında zirveye ulaşan İndus Vadisi Uygarlığı'na dayandırmaktadır.[11] Arkeolojik keşifler, Şiva'ya benzeyen bir tanrıyı ima eden mühürler göstermektedir. Bunlardan biri de eskiden akademisyenlerin hayvanlarla çevrili ve boynuzları olan meditasyon yoga pozunda oturan biri olarak yorumladığı Paşupati mührüdür. Bu "Paşupati" (Hayvanların Efendisi, Sanskritçe paśupati) mührü, bu akademisyenler tarafından Şiva'nın eski bir prototipi olarak yorumlanmıştır. Gavin Flood ise bu görüşleri "spekülatif" olarak nitelendirerek, mühürden figürün üç yüzü olup olmadığının, yoga pozunda oturup oturmadığının ve hatta şeklin bir insan figürünü temsil edip etmediğinin net olarak anlaşılamadığını söylemektedir.[12]

Şaivizm'in Ortaya Çıkışı

değiştir

Gavin Flood'a göre, "Şaiva geleneklerinin bizim anladığımız şekliyle oluşumu MÖ 200 ile MS 100 yılları arasındaki dönemde gerçekleşmeye başladı".[13] Şiva başlangıçta muhtemelen bir Brahman tanrısı değildi,[5] ancak sonunda Brahman tanrılarının arasında dahil edildi.[14]

Puranik Şaivizm

değiştir

Gupta İmparatorluğu döneminde (yaklaşık MS 320-500) Hindistan'da Purāṇa edebiyatı türü gelişti ve bu Puranaların birçoğunda - Vaişnavizm, Şaktizm, Brahminlerin Smarta gelenekleri ve diğer konularla birlikte -Şaivizm üzerine kapsamlı bölümler yer aldı. Bu da o dönemde Şaivizmin önemini gösterir.[15]

Bu dönemin en önemli Şaiva Purāṇaları arasında Şiva Purāṇa, Skanda Purāṇa ve Linga Purāṇa yer almaktadır.[16]

Şivacılık ve Diğer Hindu Gelenekleri Arasındaki Farklar

değiştir
Şaivizm'in Diğer Hindu Gelenekleriyle Karşılaştırılması
Şivacı Gelenekler Vaişnavacı Gelenekler Şakta Gelenekleri Smarta Gelenekleri Kaynaklar
Kutsal metinler Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar Vedalar ve Upanişadlar Vedalar ve Upanişadlar [17][18]
En yüksek tanrı Şiva Vişnu Devi Yok (Parabrahman bu şekilde sayılabilir) [19][20]
Yaratıcı tanrı Shiva Vişnu Devi Brahman prensibi [19][21]
Avatar konsepti Düşük önemde Kilit öneme sahip bir konsept Önemli bir konsept Düşük önemde [17][22][23]
Münzevi yaşam Tavsiye edilir Kabul edilir Kabul edilir Tavsiye edilir [17][24][25]
Ritüeller, Bhakti Onaylar[26][27][28] Onaylar Onaylar Seçmelidir[29] [30]
Ahimsa ve Vejetaryenlik Tavsiye edilir,[26] Zorunlu değildir Onaylar Zorunlu değildir Tavsiye edilir, Zorunlu değildir [31][32]
Özgür irade, Maya (ilüzyon), Karma İnanır İnanır İnanır İnanır [19]
Metafizik görüşü Brahman (Şiva), Atman (Öz) Brahman (Vişnu), Atman Brahman (Devi), Atman Brahman, Atman [19]
Epistemoloji
(Pramana)		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık
4. Kendiliğinden anlaşılan[33]		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Karşılaştırma ve benzetme
4. Varsayım, türetme
5. Varsayım, türetme
6. Güvenilir tanıklık		 [34][35][36]
Felsefe Dvaita, nitelikli advaita, advaita Vişiştadvaita, Dvaita, nitelikliadvaita, advaita Şakti-advaita Advaita, nitelikli advaita [37][38]
Kurtuluş
(Soteryoloji)		 Civanmukta,
Çarya-Kriyā-Yoga-Cnyana[39]		 Videhamukti, Yoga,
sivil (münzevi olmayan) yaşam		 Bhakti, Tantra, Yoga Civanmukta, Advaita, Yoga,
münzevi yaşam		 [40][41]

Tapınaklar ve Hac Yerleri

değiştir
 
 
Somnath temple
 
Mallikarjuna Jyotirlinga
 
Mahakaleshwar Jyotirlinga
 
Omkareshwar
 
Vaidyanath Jyotirlinga
 
Baidyanath Temple
 
Bhimashankar Temple
 
Ramanathaswamy Temple
 
Nageshvara Jyotirlinga
 
Jageshwar
 
Kathmandu
 
Aundha Nagnath Temple
 
Trimbakeshwar Shiva Temple
 
Kedarnath Temple
 
Grishneshwar
 
 
Sivasagar
 
 
 
Varanasi
 
Badrinath
 
Puri
 
Khajuraho
 
 
 
 
Chidambaram
 
 
 
 
 
Bhairavanath
 
 
Taraknath
 
Amarnath Temple
 
Chandranath Temple
 
Mount Kailash
 
Katas Raj
 
Naguleswaram
 
Ketheeswaram
 
Koneswaram
 
Munneswaram temple
 
Tondeswaram
Kırmızı noktarlar anakara Hint Alt Kıtası'ndaki önemli Şaiva tapınaklarını göstermektedir.
Turuncu noktalar UNESCO Dünya Mirası Alanlarını göstermektedir.
Yeşil noktalar ise Sri Lanka'nın antik Pança İşvaram'larını temsil etmektedir.

Galeri

değiştir
  •  
    Meditasyon yapan Şiva heykeli
  •  
    Dans eden Şiva figürü
  •  
    CERN'de bulunan Şiva heykeli
  •  
    Bangalore, Hindistan'da bulunan Şiva heykeli
  •  
    Şiva'nın penisini temsil eden bir lingam
  •  
    Hampi'deki büyük Şiva lingamı
  •  
    Puthia'daki Şiva tapınağı
  •  
    Bhoraigarh'daki Şiva tapınağında yer alan dört yüzlü bir mukalinga
  •  
    Katmandu, Nepal'de bir Şiva tapınağı
  •  
    Şiva'yı tandava (ilahi bir dans) sırasında gösteren heykeller
  •  
    İki Şivacı kadın münzevi (18. yüzyıl resmi)
  •  
    Paşupata Şivacılığı azizlerinden Mahakuta Lakulişa'nın Sangameşvara Tapınağı'ndaki itifalik (erekte olmuş bir penise sahip) heykeli, Karnataka, Hindistan.
  •  
    Parvati dansçısı. Alnında Şivacılık'ta "Om" hecesini simgeleyen üç beyaz çizgi ve bir kırmızı nokta bulunur.
  •  
    Varanasi'de bir Şiva takipçisi. Alnında Şivacılık'ta "Om" hecesini simgeleyen üç beyaz çizgi ve bir kırmızı nokta bulunur.
  •  
    Hem maskülen Şiva'yı hem de eşi feminen Parvati/Şakti'yi aynı anda temsil eden, yarı erkek-yarı kadın olan Ardanarişvara

Kaynakça

değiştir
  1. ^ P. T. Raju (1985). Structural Depths of Indian Thought. State University of New York Press. ss. 10-14, 509-516. ISBN 978-0-88706-139-4. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2018. 
  2. ^ Ganesh Tagare (2002), The Pratyabhijñā Philosophy, Motilal Banarsidass, 978-81-208-1892-7, pages 16–19
  3. ^ Mariasusai Dhavamony (1999), Hindu Spirituality, Gregorian University and Biblical Press, 978-88-7652-818-7, pages 31–34 with footnotes
  4. ^ Mark Dyczkowski (1989), The Canon of the Śaivāgama, Motilal Banarsidass, 978-81-208-0595-8, pages 43–44
  5. ^ a b Mahadev Chakravarti (1986). The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages (İngilizce). Motilal Banarsidass. s. 66-70. 
  6. ^ "Shaivism". obo (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-12-28. 
  7. ^ Apte, Vaman Shivaram (1989). The practical Sanskrit-English dictionary: containing appendices on Sanskrit prosody and important literary and geographical names of ancient India. 4., rev. & enlarged ed., repr (İngilizce). Delhi: Motilal Banarsidass. s. 919. ISBN 978-81-208-0567-5. 
  8. ^ Chakravarti, Mahadev (1986). The concept of Rudra-Śiva through the ages. 1st ed (İngilizce). Delhi: Motilal Banarsidass. s. 314. ISBN 978-81-208-0053-3. 
  9. ^ Apte, Vaman Shivaram (1989). The practical Sanskrit-English dictionary: containing appendices on Sanskrit prosody and important literary and geographical names of ancient India. 4., rev. & enlarged ed., repr (İngilizce). Delhi: Motilal Banarsidass. s. 927. ISBN 978-81-208-0567-5. 
  10. ^ Flood, Gavin D. (1996). An introduction to Hinduism (İngilizce). New York, NY: Cambridge University Press. s. 149. ISBN 978-0-521-43304-4. 
  11. ^ Flood, Gavin (2008). The Blackwell Companion to Hinduism. Blackwell companions to religion (İngilizce). Hoboken: John Wiley & Sons, Ltd. s. 204-205. ISBN 978-1-4051-3251-0. 
  12. ^ Flood, Gavin (2008). The Blackwell Companion to Hinduism. Blackwell companions to religion (İngilizce). Hoboken: John Wiley & Sons, Ltd. s. 204-205. ISBN 978-1-4051-3251-0. 
  13. ^ Flood, Gavin (2008). The Blackwell Companion to Hinduism. Blackwell companions to religion (İngilizce). Hoboken: John Wiley & Sons, Ltd. s. 205. ISBN 978-1-4051-3251-0. 
  14. ^ Flood, Gavin D. (1996). An introduction to Hinduism (İngilizce). New York, NY: Cambridge University Press. s. 150. ISBN 978-0-521-43304-4. 
  15. ^ Flood, Gavin (2008). The Blackwell Companion to Hinduism. Blackwell companions to religion (İngilizce). Hoboken: John Wiley & Sons, Ltd. s. 204-205. ISBN 978-1-4051-3251-0. 
  16. ^ Bakker, Hans (2014). The world of the Skandapurāṇa: northern India in the sixth and seventh centuries. Supplement to Groningen Oriental studies (İngilizce). Leiden: Brill. s. 2-5. ISBN 978-90-04-27714-4. 
  17. ^ a b c Jones & Ryan 2006, s. 474.
  18. ^ Mariasusai Dhavamony (1999). Hindu Spirituality. Gregorian Press. ss. 32–34. ISBN 978-88-7652-818-7. 29 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  19. ^ a b c d Jan Gonda (1970). Visnuism and Sivaism: A Comparison. Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-4742-8080-8. 30 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  20. ^ Christopher Partridge (2013). Introduction to World Religions. Fortress Press. s. 182. ISBN 978-0-8006-9970-3. 30 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  21. ^ Sanjukta Gupta (1 February 2013). Advaita Vedanta and Vaisnavism: The Philosophy of Madhusudana Sarasvati. Routledge. ss. 65–71. ISBN 978-1-134-15774-7. 30 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  22. ^ Lai Ah Eng (2008). Religious Diversity in Singapore. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore. s. 221. ISBN 978-981-230-754-5. 3 May 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  23. ^ Mariasusai Dhavamony (2002). Hindu-Christian Dialogue: Theological Soundings and Perspectives. Rodopi. s. 63. ISBN 90-420-1510-1. 7 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  24. ^ Stephen H Phillips (1995), Classical Indian Metaphysics, Columbia University Press, 978-0812692983, page 332 with note 68
  25. ^ Olivelle, Patrick (1992). The Samnyasa Upanisads. Oxford University Press. ss. 4–18. ISBN 978-0195070453. 
  26. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; anin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  27. ^ "Shaivas". Overview Of World Religions. Philtar. 22 February 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 December 2017. 
  28. ^ Munavalli, Somashekar (2007). Lingayat Dharma (Veerashaiva Religion) (PDF). Veerashaiva Samaja of North America. s. 83. 26 June 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 December 2017. 
  29. ^ Prem Prakash (1998). The Yoga of Spiritual Devotion: A Modern Translation of the Narada Bhakti Sutras. Inner Traditions. ss. 56–57. ISBN 978-0-89281-664-4. 23 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  30. ^ Frazier, J. (2013). "Bhakti in Hindu Cultures". The Journal of Hindu Studies. Oxford University Press. 6 (2): 101–113. doi:10.1093/jhs/hit028. 
  31. ^ Lisa Kemmerer; Anthony J. Nocella (2011). Call to Compassion: Reflections on Animal Advocacy from the World's Religions. Lantern. ss. 27–36. ISBN 978-1-59056-281-9. 27 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  32. ^ Frederick J. Simoons (1998). Plants of Life, Plants of Death. University of Wisconsin Press. ss. 182–183. ISBN 978-0-299-15904-7. 7 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  33. ^ K. Sivaraman (1973). Śaivism in Philosophical Perspective. Motilal Banarsidass. ss. 336–340. ISBN 978-81-208-1771-5. 28 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  34. ^ John A. Grimes, A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English, State University of New York Press, 978-0791430675, page 238
  35. ^ Flood 1996, s. 225.
  36. ^ Eliott Deutsche (2000), in Philosophy of Religion : Indian Philosophy Vol 4 (Editor: Roy Perrett), Routledge, 978-0815336112, pages 245–248
  37. ^ McDaniel, June (2004). Offering Flowers, Feeding Skulls. Oxford University Press. ss. 89–91. ISBN 978-0-19-534713-5. 4 January 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  38. ^ Matthew James Clark (2006). The Daśanāmī-saṃnyāsīs: The Integration of Ascetic Lineages into an Order. Brill. ss. 177–225. ISBN 978-90-04-15211-3. 30 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  39. ^ Hurley, Leigh; Hurley, Phillip (2012). Tantra, Yoga of Ecstasy: the Sadhaka's Guide to Kundalinin and the Left-Hand Path. Maithuna Publications. s. 5. ISBN 9780983784722. 
  40. ^ Kim Skoog (1996). Andrew O. Fort; Patricia Y. Mumme (Ed.). Living Liberation in Hindu Thought. SUNY Press. ss. 63–84, 236–239. ISBN 978-0-7914-2706-4. 25 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 
  41. ^ Rajendra Prasad (2008). A Conceptual-analytic Study of Classical Indian Philosophy of Morals. Concept. s. 375. ISBN 978-81-8069-544-5. 29 December 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 March 2017. 

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Şaivizm ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şaivizm&oldid=34554160" sayfasından alınmıştır