Şapkacılık

Şapkacılık, şapkaların tasarımı, üretimi ve satışıyla ilgilenen bir zanaat ve meslektir. Şapka yapımıyla uğraşan kişilere şapkacı veya geleneksel adıyla modist (kadın şapkaları için) ve milliner (genellikle moda şapkaları için kullanılan İngilizce terim) denir.^[1] Şapkacılık, tarih boyunca hem işlevsel hem de estetik amaçlarla gelişmiş, farklı kültürlerde farklı şekillerde uygulanmıştır. Tarih boyunca, şapkacılar sadece şapka değil, aynı zamanda diğer giyim aksesuarlarını da tasarlayıp satmaktaydı. Avrupa'da ve özellikle Fransa'da şapkacılar, moda tüccarları olarak bilinirdi. Britanya'da ise Viktorya döneminin başlarında şapkacılık mesleği giderek uzmanlık kazanarak yaygınlaşmıştır.^[2]

Sanayileşme ile birlikte 19. yüzyılda şapkacılık sektörü büyük bir gelişme gösterdi.^[3] 1889'da Londra ve Paris'te binlerce kadın bu sektörde çalışıyordu. 1900 yılında New York'ta ise sektörde çalışan kişi sayısı 80 bini aşmıştı. Seri üretimin yaygınlaşmasıyla birlikte, el yapımı şapkalara olan talep azaldı ve millinerler daha çok özel tasarım alanında hizmet vermeye başladı.

Tarihçe

Şapkacılığın kökenleri antik çağlara kadar uzanmaktadır. Antik Mısır, Yunan ve Roma uygarlıklarında statü göstergesi olarak şapkalar kullanılmıştır. Orta Çağ'da şapka, sosyal sınıfın ve mesleki kimliğin bir göstergesi hâline gelmiş, Rönesans ve Barok dönemlerinde ise şapkalar giderek daha süslü ve gösterişli hâle gelmiştir.

Şapkacılık, "Milliner" kelimesi ilk olarak 16. yüzyılda kullanılmaya başlamıştır ve başlangıçta Milano'dan gelen tüccarları tanımlamak için kullanılıyordu. Zamanla, bu terim sadece şapkacılıkla ilgili hale gelerek bugün bildiğimiz anlamını kazandı.^[4]

Sanayi Devrimi ile birlikte şapka üretimi daha sistematik bir hâl almış, 19. ve 20. yüzyıllarda şapkacılık önemli bir sektör hâline gelmiştir. Özellikle 19. yüzyılda erkekler için melon şapkalar, silindir şapkalar ve fötr şapkalar; kadınlar için ise geniş kenarlı, tüllü ve çiçekli şapkalar moda olmuştur. 20. yüzyılın ortalarına kadar şapka, günlük giyimde önemli bir aksesuar olarak kalmıştır. Ancak 1950'lerden sonra günlük şapka kullanımı azalmış, şapkacılık daha çok özel günler ve yüksek moda kapsamında varlığını sürdürmüştür.

Şapkacılık Teknikleri ve Malzemeleri

Şapkacılık, çeşitli malzemeler ve el işçiliği teknikleri gerektiren bir meslektir. Şapkacılar, şapkaları şekillendirmek için genellikle ahşap şapka kalıpları, metal formlar ve sertleştirilmiş kumaşlar kullanırlar. Şapka yapımında yaygın olarak kullanılan malzemeler arasında keçe, saman, kumaş, deri, plastik ve sentetik malzemeler bulunur.^[5] Kullanılan başlıca malzemeler şunlardır:

Keçe: Yün veya hayvan tüylerinden sıkıştırılarak elde edilen geleneksel bir şapka malzemesi.
Saman: Hasır şapkalar için kullanılan hafif ve nefes alabilen doğal bir malzeme.
Kumaş: Kadife, ipek ve pamuk gibi çeşitli kumaş türleriyle şapka üretilebilir.
Deri: Özellikle sert ve dayanıklı şapkalar için kullanılır.
Plastik ve Sentetik Malzemeler: Modern üretim tekniklerinde hafif ve dayanıklı modeller için kullanılmaktadır.

Şapkacılıkta yaygın olarak kullanılan teknikler ise şunlardır:

Bloklama: Şapkanın temel formunu oluşturmak için tahta veya metal kalıplar üzerine şekillendirilmesi.
Dikim: Kumaş ve süslemelerin elde veya makinede dikilmesi.
Buhar ve Isı Kullanımı: Keçe gibi malzemelerin istenilen forma getirilmesi için sıcaklık uygulanması.

Günümüzde Modern Şapkacılık

Günümüzde şapkacılık, hem sanayi üretimi hem de el yapımı tasarım olarak devam etmektedir. Özellikle İngiltere ve Fransa gibi ülkelerde kraliyet etkinliklerinde ve büyük moda gösterilerinde şapka kullanımı yaygındır. Ayrıca, Hollywood ve tiyatro prodüksiyonları gibi alanlarda özel tasarım şapkalar büyük talep görmektedir.

Ünlü Şapkacılar ve Markalar

Tarihte ve günümüzde şapkacılıkla öne çıkan bazı isimler şunlardır:

Philip Treacy: İngiliz tasarımcı, Lady Gaga ve Kraliyet Ailesi için özel şapkalar tasarlamıştır.

Stephen Jones: Yüksek modanın öncü şapkacılarından biri olarak kabul edilir.

Coco Chanel: İlk moda kariyerine şapkacılıkla başlamış ve modern modaya yön vermiştir.

Ayrıca Bakın

Moda tasarımı

Giyim tarihi

Kaynakça

^ Perry, Lorinda (November 1916). "Millinery as a Trade for Women". Monthly Review of the U.S. Bureau of Labor Statistics. 3 (5). ss. 32-38. JSTOR 41823177.
^ Adburgham, Alison (1989). Shops and shopping: 1800 - 1914 ; where, and in what manner the well-dressed Englishwoman bought her clothes. 2nd. Londra: Barrie & Jenkins. s. 27. ISBN 978-0-7126-2114-4.
^ "Straw Millinery". If I Had My Own Blue Box (İngilizce). 26 Mart 2009. Erişim tarihi: 22 Ekim 2020.
^ "milliner, Origin and meaning of milliner by Online Etymology Dictionary". etymonline.com (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Ekim 2020.
^ Hart, Eric (2013). The Prop Building Guidebook: For Theatre, Film, and TV. Taylor & Francis. s. 292. ISBN 9780240821382.

[1] Perry, Lorinda (November 1916). "Millinery as a Trade for Women". Monthly Review of the U.S. Bureau of Labor Statistics. 3 (5). ss. 32-38. JSTOR 41823177.

[2] Adburgham, Alison (1989). Shops and shopping: 1800 - 1914 ; where, and in what manner the well-dressed Englishwoman bought her clothes. 2nd. Londra: Barrie & Jenkins. s. 27. ISBN 978-0-7126-2114-4.

[3] "Straw Millinery". If I Had My Own Blue Box (İngilizce). 26 Mart 2009. Erişim tarihi: 22 Ekim 2020.

[4] "milliner, Origin and meaning of milliner by Online Etymology Dictionary". etymonline.com (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Ekim 2020.

[5] Hart, Eric (2013). The Prop Building Guidebook: For Theatre, Film, and TV. Taylor & Francis. s. 292. ISBN 9780240821382.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]