Şarlatanlık

Aldatıcı uygulamalarda bulunmak

Şarlatanlık, tıp hekimliği, diş hekimliği, veteriner hekimlik veya eczacılık üzerine herhangi bir eğitim ve lisansı olmadığı hâlde bu meslekleri icra eden sahtekârlar için kullanılan bir hukuk terimidir. Bilir geçinen, kendi bilgi ve niteliklerini veya mallarını överek karşısındakini kandıran, dolandıran kimseler için kullanılan bir sıfattır.

Şarlatanlık tarihi tıp tarihi kadar eskidir. Önceki çağlarda, insanlar, şahsi tecrübelerle ve bir bilenin yanında çıraklık yaparak tababet mesleğini öğreniyorlardı. Şarlatanlar, günümüzde bu geleneğin kalıntılarıdır. Bir cerrahın, veteriner hekim, diş hekimi, eczacı veya doktorun yanında çalışarak yapılan tababet uygulamaları pratiği hakkında az çok fikir edinerek kendileri de bu işi yapmaya başlarlar. Ancak, günümüzde hem tıp bilgisinin fazlasıyla artmış olması hem de kullanılan tedavi ve ilaçların iyi etkileri yanında yan etkilerinin de inceleniyor olması bu kişilerin yaptıkları tedavilerin birçok zarara neden olmasına sebep olmaktadır. Bu kişilerin hastalardan ücret alıp almamaları şarlatanlık suçunun muhteviyatını değiştirmez.

Tababette yarar-zarar mukayesesi vardır. Bir ilacın yararı zararından fazla olacaksa hastaya uygulanır. Her ilaç her kişide aynı tesiri de göstermez. Bazı ilaçlar, hâlihazırda bazı hastalıklara sahip bireylerde ciddi yan etkilere sebep olabilir. Dahası, bu tedavileri insanlara uygulayacak kişinin gerek vicdan gerekse hukuk önünde sorumluluğu bulunmalıdır. Ancak şarlatanlar bu sorumluluklardan ve yeterli bilgiden mahrumdurlar. İnsanlara ilaç olarak verdikleri karışımların farmakolojik özelliklerini, yan etkilerini, insan anatomisi, histolojisi ve fizyolojisini bilmezler.

Şarlatanlar bazı durumlarda "alternatif tıp" maskesinin ardına saklanırlar. Alternatif tıp, çoğu bilim çevresince tanınan ve tıbba yardımcı olarak kullanılan bir branştır. Alternatif tıp şarlatanlık değil, asıl tedaviye destek amaçlı kullanılan yöntemlerdir.

Ülkelere göre şarlatanlık

değiştir

Türkiye

değiştir

Şarlatanlık Türkiye'de bir suçtur. Türkiye kanunlarına göre, lisansı veya diploması olmadan bir insan üzerinde tedaviler yapmak veya ona ilaçlar vermek suçtur. Yine, bu kişiler bir diploma sahibi olsalar dahi Sağlık Bakanlığı ve üniversiteler tarafından onaylanmamış, gerekli bilimsel ön deneyleri yapılmamış ilaç, madde, karışım veya tedavileri insanlar üzerinde uygulayamazlar. Bu konuda 14.4.1928 tarihli 1219 numaralı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un birinci maddesi şöyle der:

"MADDE 1-Türkiye Cumhuriyetinde hekimlik yapmak ve ne biçimde olursa olsun hasta tedavi edebilmek için Türkiye Tıp Fakültesinden diploma almak gereklidir."

Aynı Kanun'un 25. maddesi şarlatanlık suçu işleyenler için uygulanacak cezai müeyyideleri belirler:

"MADDE 25- (Değişik: 5728 s. K. - 8.2.2008-26781) Diploması olmadığı hâlde, menfaat temin etmek amacına yönelik olmasa bile, hasta tedavi eden veya tabip unvanını takınan şahıs iki yıldan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır."