Şeyh Ubeydullah Nehri

Şeyh Ubeydullah Nehri
Şeyh Ubeydullah Nehri
Doğum	1826; Şemdinli
Ölüm	1883; Mekke
Çocuk(lar)	Seyyid Abdülkadir

Şeyh Ubeydullah Nehri (Kürtçe: شيخ عبيدالله نهرى Şêx Ubeydûllahê Nehrî, 1826, Şemdinli – ö. 1883, Mekke)^[1] Osmanlı döneminde hem Osmanlı'ya karşı hem de Kaçarlara karşı isyan eden Kürt lideri. Nakşibendi tarikatının Halidî kolunun şeyhlerinden Seyyid Taha Hakkârî'nin oğlu olup Şeyh Ubeydullah İsyanı olarak adlandırılacak isyanı başlatmıştır.
Seyyid Abdülkadir'in (ö.1925) babasıdır.^[2]

İsyanı

Bölgedeki Nasturi Hristiyanların dahil desteğini almaya Başaran Şeyh Ubeydullah, Kürt milliyetçi niyetlerinin açık bir göstergesi olarak bölgedeki bir Hristiyan misyonere yazdığı mektupta şunları belirtti: "500.000'den fazla aileden oluşan Kürt milleti ayrı bir halktır. Dinleri farklı, kanunları ve gelenekleri farklı. .. Biz de ayrı bir milletiz, işlerimizin bizim elimizde olmasını istiyoruz ki kendi suçlularımızın cezasında güçlü ve bağımsız olalım, diğer milletler gibi ayrıcalıklara sahip olalım ... Hedefimiz bu ... Aksi takdirde, İran ve Osmanlı hükümetlerinin ellerinde çektiği bu sürekli kötülüklere ve baskılara tahammül edemediği için bütün Kürdistan meseleyi kendi eline alacaktır. "^[3]

Daha sonra Kaçar Hanedanının kuzeybatı Kürt bölgelerini işgal etti. Ubeydullah, bir Kürdistan devletinin tanınmasını ve bölge üzerindeki hakimiyetini talep etti. Milisleri Kaçar Hanedanı ordusu tarafından çok ağır bir şekilde yenildi ve kuvvetlerini Osmanlı topraklarına çekti. Topraklarının her iki tarafından saldırılarla karşı karşıya kalan Ubeydullah, 1881'de Osmanlı yetkililerine teslim oldu ve İstanbul'a getirildi. Oradan kaçarak bir süre nehre döndü. Ancak Osmanlı İmparatorluğu tarafından tekrar tutuklandı ve günümüz Suudi Arabistan'da Hicaz'a sürgüne gönderildi. 1883'te Mekke'de öldü.^[4]^[5]

Kaynakça

^ Şefik Can, M. Fethullah Gulen, Zeki Saritoprak, “Since Husam al-Din’s father was the head of Akhi group living in and around Konya, he was called “Akhi Turk”. (pg 78)
^ Mehmet Kemal Işık (Torî), 'Seyyit Abdülkadir Efendi', Ünlü Kürt Bilgin ve Birinci Kuşak Aydınlar, Sorun Yayınları, İstanbul, Kasım 2000,
^ Olson, Robert W. The emergence of Kurdish nationalism and the Sheikh Said Rebellion, 1880-1925. University of Texas Press. (1989) s.3
^ Olson, Robert W. (1989). The emergence of Kurdish nationalism and the Sheikh Said Rebellion, 1880-1925. University of Texas Press. ss.6-7 (ingilizce)
^ Jwaideh, Wadie (2006-06-19). The Kurdish National Movement: Its Origins and Development. Syracuse University Press. s. 76. ISBN 978-0-8156-3093-7. (ingilizce)

Soviyetler Birliği Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Kürt Komisyonu (Çev.: Mustafa Aras), Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Pêrî yayınları, İstanbul, Temmuz 1998, ISBN 975-8245-06-6, s. 30-38.
Wadie Jwaideh (Çev.: İsmail Çekem ve Alper Duman; Haz.: Nevzat Kıraç), Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi: Kökenleri ve Gelişimi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999, ISBN 975-470-170-9, s. 143-193.
Mehmet Kemal Işık (Torî), 'Şeyh Ubeydullah Nehri', Ünlü Kürt Bilgin ve Birinci Kuşak Aydınlar, Sorun Yayınları, İstanbul, Kasım 2000, ISBN 975-431-111-0, s. 98-101.