Vikipedi

5-Hidroksitriptofan

(5-HTP sayfasından yönlendirildi)

5-Hidroksitriptofan (5-HTP), vücutta doğal olarak bulunan bir amino asit ve kimyasal bileşiktir. Triptofan adlı esansiyel amino asitten sentezlenir ve serotonin üretiminde önemli bir ara madde olarak görev yapar. 5-HTP, depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları ve migren gibi çeşitli durumların tedavisinde takviye olarak kullanılmaktadır.[1]

5-Hydroxy-L-Tryptophan kimyasal gösterimi

Kimyasal ve Biyolojik Özellikler

değiştir

Kaynakları

değiştir

5-HTP, insan vücudu tarafından L-triptofan adlı amino asitten sentezlenir. Bunun yanı sıra, doğada bazı bitkilerde de bulunur. Griffonia simplicifolia adlı Afrika kökenli bitki, 5-HTP açısından en zengin doğal kaynaktır ve bu bitkiden ticari olarak elde edilen 5-HTP, besin takviyesi olarak kullanılmaktadır.[3]

Fizyolojik Rolü ve Serotonin Üretimi

değiştir

5-HTP, serotonin üretiminde önemli bir ara bileşiktir:

  1. L-Triptofan → 5-Hidroksitriptofan (5-HTP) → Serotonin (5-HT)
  2. Serotonin daha sonra melatonin gibi diğer nörotransmitterlerin üretiminde de görev alır. Bu süreç, uyku düzeni, ruh hali ve bilişsel işlevler üzerinde etkili olabilir.[4]

Kullanım Alanları ve Faydaları

değiştir

1. Depresyon ve Anksiyete

değiştir

5-HTP'nin serotonin seviyelerini artırarak depresyon ve anksiyete belirtilerini hafiflettiği gösterilmiştir. Çeşitli klinik çalışmalar, 5-HTP'nin hafif ve orta şiddetli depresyon vakalarında seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) ile benzer etki gösterebileceğini ortaya koymuştur.[5][6]

2. Uyku Bozuklukları ve Melatonin Üretimi

değiştir

5-HTP'nin melatonin üretimini artırması, uyku bozukluklarının tedavisinde etkili olabileceğini göstermektedir. İnsomnia hastalarında uykuya dalma süresini kısalttığı ve uyku kalitesini artırdığı bildirilmiştir.[7]

3. Migren ve Baş Ağrıları

değiştir

Bazı araştırmalar, 5-HTP'nin migren ataklarının sıklığını ve şiddetini azaltmada etkili olabileceğini göstermiştir.[8]

4. Fibromiyalji

değiştir

Fibromiyalji hastalarında 5-HTP kullanımının kas ağrıları ve yorgunluğu azalttığı gösterilmiştir.[9]

5. Obezite ve Kilo Kontrolü

değiştir

5-HTP'nin iştahı baskılayıcı etkisi olduğu ve kilo kontrolüne yardımcı olabileceği düşünülmektedir.[10]

Yan Etkiler ve Güvenlik

değiştir

5-HTP genellikle güvenli kabul edilse de, bazı yan etkileri olabilir:

  • Mide bulantısı
  • Kusma
  • Karın ağrısı
  • İştah azalması
  • Serotonin Sendromu (yüksek dozlarda SSRI veya MAOI ilaçları ile birlikte kullanıldığında)[11]

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

  • Antidepresan ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır.
  • Serotonin Sendromu riski taşıyan hastalarda dikkatli olunmalıdır.[12]

5-HTP'nin Besin Takviyesi Olarak Kullanımı

değiştir

Besin takviyesi olarak 5-HTP genellikle 50-300 mg/gün doz aralığında kullanılır. Ancak, herhangi bir takviye kullanmadan önce doktor tavsiyesi alınması önerilir.[13]

Sonuç

değiştir

5-Hidroksitriptofan (5-HTP), vücutta serotonin üretimi için önemli bir ara madde olup, depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları, migren ve fibromiyalji gibi çeşitli durumların tedavisinde potansiyel faydalar sunmaktadır. Ancak, yüksek dozlarda veya ilaçlarla etkileşim halinde ciddi yan etkilere yol açabileceğinden dikkatli kullanılması gerekmektedir.[14][15]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Shaw, Kelly A; Turner, Jane; Del Mar, Chris (21 Ocak 2002). "Tryptophan and 5-Hydroxytryptophan for depression". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (1). doi:10.1002/14651858.cd003198. ISSN 1465-1858. 
  2. ^ Turner, Erick H.; Loftis, Jennifer M.; Blackwell, Aaron D. (2006). "Serotonin a la carte: Supplementation with the serotonin precursor 5-hydroxytryptophan". Pharmacology & Therapeutics. 109 (3): 325-338. doi:10.1016/j.pharmthera.2005.06.004. ISSN 0163-7258. 
  3. ^ Ceci, F.; Cangiano, C.; Cairella, M.; Cascino, A.; Del Ben, M.; Muscaritoli, M.; Sibilia, L.; Rossi Fanelli, F. (1989). "The effects of oral 5-hydroxytryptophan administration on feeding behavior in obese adult female subjects". Journal of Neural Transmission. 76 (2): 109-117. doi:10.1007/bf01578751. ISSN 0300-9564. 
  4. ^ Wyatt, R.J; Zarcone, V; Engelman, K; Dement, W.C; Snyder, F; Sjoerdsma, A (1971). "Effects of 5-hydroxytryptophan on the sleep of normal human subjects". Electroencephalography and Clinical Neurophysiology. 30 (6): 505-509. doi:10.1016/0013-4694(71)90147-7. ISSN 0013-4694. 
  5. ^ Shaw, Kelly A; Turner, Jane; Del Mar, Chris (21 Ocak 2002). "Tryptophan and 5-Hydroxytryptophan for depression". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (1). doi:10.1002/14651858.cd003198. ISSN 1465-1858. 
  6. ^ Turner, Erick H.; Loftis, Jennifer M.; Blackwell, Aaron D. (2006). "Serotonin a la carte: Supplementation with the serotonin precursor 5-hydroxytryptophan". Pharmacology & Therapeutics. 109 (3): 325-338. doi:10.1016/j.pharmthera.2005.06.004. ISSN 0163-7258. 
  7. ^ Wyatt, R.J; Zarcone, V; Engelman, K; Dement, W.C; Snyder, F; Sjoerdsma, A (1971). "Effects of 5-hydroxytryptophan on the sleep of normal human subjects". Electroencephalography and Clinical Neurophysiology. 30 (6): 505-509. doi:10.1016/0013-4694(71)90147-7. ISSN 0013-4694. 
  8. ^ "MATTERS ARISING: Rudge et al reply:". Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 55 (6): 525-525. 1 Haziran 1992. doi:10.1136/jnnp.55.6.525-a. ISSN 0022-3050. 
  9. ^ Caruso, I.; Puttini, P. Sarzi; Cazzola, M.; Azzolini, V. (1990). "Double-Blind Study of 5-Hydroxytryptophan versus Placebo in the Treatment of Primary Fibromyalgia Syndrome". Journal of International Medical Research. 18 (3): 201-209. doi:10.1177/030006059001800304. ISSN 0300-0605. 
  10. ^ Ceci, F.; Cangiano, C.; Cairella, M.; Cascino, A.; Del Ben, M.; Muscaritoli, M.; Sibilia, L.; Rossi Fanelli, F. (1989). "The effects of oral 5-hydroxytryptophan administration on feeding behavior in obese adult female subjects". Journal of Neural Transmission. 76 (2): 109-117. doi:10.1007/bf01578751. ISSN 0300-9564. 
  11. ^ Brooks, Sander (27 Ağustos 2017). "The selective orexin-2 antagonist JNJ-42847922(MIN-202) improves sleep in patients with primary insomnia". doi.org. Erişim tarihi: 2 Mart 2025. 
  12. ^ BYERLEY, WILLIAM F.; JUDD, LEWIS L.; REIMHERR, FRED W.; GROSSER, BERNARD I. (1987). "5-Hydroxytryptophan". Journal of Clinical Psychopharmacology. 7 (3): 127???137. doi:10.1097/00004714-198706000-00002. ISSN 0271-0749. 
  13. ^ "MATTERS ARISING: Rudge et al reply:". Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 55 (6): 525-525. 1 Haziran 1992. doi:10.1136/jnnp.55.6.525-a. ISSN 0022-3050. 
  14. ^ Caruso, I.; Puttini, P. Sarzi; Cazzola, M.; Azzolini, V. (1990). "Double-Blind Study of 5-Hydroxytryptophan versus Placebo in the Treatment of Primary Fibromyalgia Syndrome". Journal of International Medical Research. 18 (3): 201-209. doi:10.1177/030006059001800304. ISSN 0300-0605. 
  15. ^ BYERLEY, WILLIAM F.; JUDD, LEWIS L.; REIMHERR, FRED W.; GROSSER, BERNARD I. (1987). "5-Hydroxytryptophan". Journal of Clinical Psychopharmacology. 7 (3): 127???137. doi:10.1097/00004714-198706000-00002. ISSN 0271-0749. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=5-Hidroksitriptofan&oldid=35070237" sayfasından alınmıştır