650'lerde Râşidîn Halifeliği

Bu sayfada 650'li yıllarda Râşidîn Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer almaktadır.

Halife

• Osman (656'ya kadar)
• Ali (656'dan sonra)

Olaylar

650

• Abdurrahman bin Rebia komutasındaki bir Raşidun ordusu, Belencer (Kuzey Kafkasya) şehrinin yakınlarında Hazarlar tarafından imha edildi. Savaş sırasında, her iki taraf da diğerine karşı mancınık kullandı (yaklaşık tarih).

651

• Pers Kralı III. Yezdigirt'in Merv yakınlarında bir değirmencinin kulübesinde taraftarları tarafından öldürülmesiyle hem Perslerin Arap fetihlerine karşı direnişi hem de Sasani İmparatorluğu sona erdi.
• Abdullah bim Amir komutasındaki Raşidun ordusu Afganistan'ı işgal etti ve Horasan'daki ana kaleleri ele geçirdi. Müslümanlar, teslim olan Belh ve Herat şehirlerini aldı.
• Sad bin Ebu Vakkas liderliğindeki bir elçilik heyeti denizaşırı bir yolculukla Çin başkenti Chang'an'a varır. İlk Çin camisinin kurulmasını emreden İmparator Gao Zong tarafından karşılanırlar.
• Kuran, Halife Osman tarafından günümüzdeki haliyle mushaf haline getirildi. Mushafların birer kopyası, İslam dünyasının önemli merkezlerine gönderildi.

652

• Arap-Bizans Savaşı: Abdullah bin Sa'ad komutasındaki bir filo, İskenderiye kıyılarında Bizans filosunu (500 gemi) yendi.
• Dongola Kuşatması: Abdullah ibn Sa'ad komutasındaki ordu (5.000 asker), Makuria Krallığı'nda (modern Sudan) Dongola'yı kuşattı.
• Halife Osman, Hristiyan Nübyeliler ile Mısır'daki Müslümanlar arasında altı yüzyıl süren bir antlaşma yaptı. Nubyeliler her yıl 400 kölenin cizye olarak vermeyi kabul etti.
• Muhammed'in sahabesi Abdurrahman bin Avf, ölümünde 30.000 köleyi azat etti.

653

• Bizans İmparatoru II. Konstans, Suriye valisi Muaviye ile yaptığı ateşkesin ardından Ermenistan'ı gönüllü olarak Araplara teslim etti. Muaviye, Ermenilere fiili özerklik verdi ve nakharar Theodor Rshtuni'yi Ermenistan'ın yöneticisi olarak atadı.
• Muaviye, Rodos'a bir akın düzenleyerek, Rodos Heykeli'nin (Antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri) dağılmış parçalarını alır ve bunları Suriye'ye geri gönderir. Burada bronz parçalarını sikke yapımında kullanır.
• Ahnef bin Kays, Herat ve Belh'i aldı.

654

• Suriye valisi Muaviye, Kıbrıs'a büyük bir garnizon yerleştirir. Oniki Ada'daki Yunan adası Kos'u fetheder.
• Araplar, Ceyhun Nehri'ni geçti. Bu sırada göçebe Türk kabileleri Orta Asya'yı kontrol etmeye devam ediyordu.
• Osman'ın yönetimine karşı artan huzursuzluklar sonucu halife valileri Medine'de topladı. İsyan hazırlığı içinde olanlara sert tedbirler alınması kararlaştırıldı.

655

• Direkler Muharebesi: İmparator II. Constans Bizans filosuna (500 gemi) bizzat komuta edeerek Arap donanmasına meydan okumak üzere yola çıktı. Küçük Asya'nın güney bölgesindeki Likya eyaletine (şimdi Türkiye'de) yelken açtı. İki kuvvet Phoenix limanının (günümüzde Finike) yakınında, Phoenix Dağı kıyılarında karşılaşır. Abdullah ibn Sa'ad komutasındaki Araplar savaşta galip gelir, ancak her iki taraf için de kayıplar ağırdır. Constans, Konstantinopolis'e zar zor kaçar.

656

• Ocak - Halife Osman yönetimine karşı artan huzursuzluklara karşı Mısır'dan bir heyet gelerek rahatsız oldukları meseleleri halifeye aktardılar. Halife, sorunların çözüleceğini vadedince geri döndüler.
• Nisan - Valilerin yönetiminden şikayet eden bin kişilik bir topluluk Medine'ye gelerek Halife Osman'la görüşmek istedi. İstekleri reddedildi. Medine'den ayrılan topluluk aniden geri döndü ve şehre girerek halifenin evini kuşattı.
• 17 Haziran - Yaklaşık iki aydır halifenin evini kuşatan isyancılar eve girerek halife Osman'ı öldürdü.
• İlk Fitne: İsyancılar tarafından öldürülen Osman'ın yerine Ali'ye halifelik teklif edildi. Teklifi kabul eden Ali dördüncü halife olarak biat aldı.
• 7 Aralık - Cemel Vakası: Ali'nin halifeligine biat etmeyenlerle Ali'nin ordusu Basrada karşı karşıya geldi. Muharebede Ali galip geldi, karşı tarafta olan sahabelerden Talha ve Zübeyr öldü, Aişe Medine'ye geri gönderildi.

657

• Sıffin Muharebesi: Ali halifelifine biat etmeyen Muaviye üzerine yürüdü. Rakka yakınlarında meydana gelen muharebe iki aya yakın sürdü.
• 28 Temmuz - Hakem Olayı: Muharebede Ali tarafı üstün gelip Muaviye savaş alanından kaçmayı düşündüğü sırada Amr bin Âs Allah'ın kitabının hakemliğine başvurulması önerisinde bulundu. Muaviye askerleri mızrak uçlarına mushaf yaprakları takarak savaş alanında yürüdüler. Ali hakem teklifine razı oldu ve muharebe sonuçsuz olarak sonlandı. Ali'nin bu kararından memnun olmayan 10.000'e yakın asker Ali'nin ordusindan ayrıldı. Daha sonra bu topluluğa Hariciler denilmiştir.

658

• 17 Temmuz - Nehrevan Muharebesi: Ciddi bir sorun olmaya başlayan Haricilerin üzerine yürüyen Ali onları yaptığı muharebede yendi. Tamamına yakını öldürüldü.
• İç karışıklıklardan faydalanan Amr bin As eskiden vali olduğu Mısır'a gelerek burayı tekrar kendisine bağlar.

659

• Arap-Bizans Savaşı: İmparator II. Constans, Raşidun Halifeliği ile bir barış antlaşması imzalar. Ermenistan üzerindeki Bizans kontrolünü sağlamlaştırdı.