Açıksöz
Açıksöz, 15 Haziran 1919 – 14 Aralık 1931 tarihleri arasında Kastamonu'da yayımlanmış, başından sonuna kadar Millî Mücadele'ye destek vermiş yerel gazete.
Kastamonu Lisesi'ni yeni bitiren Hüsnü (Açıksöz), Ahmed Hamdi (Çelen) ve Safranbolulu Tahir (Karauğuz) adlı üç genç ve lise müdür Mehmet Behçet Bey tarafından kurulmuştur. İstanbul gazetelerinin Anadolu'ya girişinin yasaklandığı dönemde Kastamonu, Zonguldak, Sinop, Çankırı vilayetlerine Milli Mücadele gelişmelerini duyuran en önemli gazete idi.
Geçmişi
değiştirAçıksöz gazetesi üç liseli arkadaş olan Hüsnü, Ahmet Hamdi, Tahir Karauğuz beylerin Kuvâ-yı Milliye Hareketi'ne destek amacıyla bir araya gelmesi ve bir gazete çıkarma düşüncesinden doğdu. Gazeteye Açık Söz adı verilmesini Hüsnü Bey önerdi.[1] Hüsnü Bey, daha sonra bu adı soyadı olarak almıştır.
Gazete, kurucu üç gence Kastamonu Lisesi Müdürü Mehmet Behçet Bey ve lise öğrencilerinin katılımıyla 15 Haziran 1919 tarihinde yayımlanmaya başlamıştır.[2] Kastamonu Vilayet Matbaası'nda basılan gazetenin kurulduğu dönemde sahibi Hamdi Bey, mesul müdürü ve başyazarı Hüsnü Bey idi. Üç yüz adet basılan gazete, 3 kuruşa satılmaktaydı. İlk 12 sayısı 38x41 boyutlarında, dört sütun üzerinde iki sayfaya yerleşikti.[1]
Milli Mücadele'ye karşı olan Zafer gazetesinin kapanması ile matbaanın imkanları genişleyince[3] Açıksöz, 16 Eylül 1919 tarihli 49. sayıdan itibaren haftada iki kere (Pazartesi ve Perşembe günleri) dört yaprak olarak yayımlanmaya başladı. İstanbul gazetelerinin Anadolu'da yasaklanması üzerine 1920-1922 arasında tirajı artan gazete, 9 Mart 1921 tarihli 128. sayıdan itibaren günlük gazete olarak yayın hayatını sürdüdü. Günlük periyotta sütunları beşe çıktı; sayfa sayısı ise ikiye düşürüldü.[1] 1 Nisan 1921 tarihinde yayınlanan 149. sayıdan itibaren ebadı 41 x57'ye büyütüldü; sütun adedi ise beş olarak kaldı.[3]
Kastamonu Lise Müdür Mehmet Bey, Açıksöz'ün başlangıç döneminde Nida imzasıyla okura ulaştı. Kastamonu Lisesi'nde tarih öğretmenliği yapan İsmail Hakkı Bey (Uzunçarşılı), Kütüphaneler Müdürü Hasan Fehmi Bey, kurucuların hocası olan edebiyat öğretmeni Talat Bey ile İsmail Habib Sevük, avukat Avukat Abdulahat Nuri Bey gazetenin yazar kadrosunda yer alan kişilerdendir.
Gazete ilk sayısından itibaren Kuvâ-yı Milliye'yi destekleyen bir yayın politikasına sahip olduğunu açıkladı. Milli Mücadele içindeki halkın umudunu diri tutma, ona kuvvet aşılama yoluna başvuran dönemin taşra basınının öncülerinden birisi oldu.[1]
Açıksöz, Burdur Mebusu Mehmet Akif Bey'in yazdığı İstiklal Marşı'ını henüz millî marş olarak kabulünden önce yayımlanmak üzere gönderdiği ilk gazete idi.[1] Devrin ulaşım ve iletişim şartları nedeniyle Mehmet Akif'in mektubunun Kastamonu'ya ulaşması uzun sürmüş, bu arada şiir Ankara'da 17 Şubat 1337 tarihli Hâkimiyet-i Milliye ve Sebîlürreşad’da yayımlanmıştır. İstiklal Marşı, şairinin "kahraman ordumuza" ithafıyla 21 Şubat 1921 tarihli Açıksöz'ün ilk sayfasında yer aldı; Açıksöz'de yayımlanmasında bir ay sonra, 12 Mart 1921'de milli marş olarak kabul edildi.
Gazetenin başyazarlığının iki yüz altmış birinci sayıdan sonra İsmail Habib Bey, altı yüz dokuzuncu sayıdan itibaren Dr. Fazıl Berki Bey üstlendi. 12 Aralık 1924 tarihli 1237. sayıdan sonra başyazılar imzasız olarak yayımlandı.[3] Gazetenin sahibi 19 Eylül 1927 tarihinden itibaren Hüsnü Bey oldu. Gazete, Harf İnkılabı'nın gerçekleşmesi üzerine 5 Aralık 1928 tarihli sayıdan itibaren kısmen, 5 Aralık 1928 tarih 2411. sayıdan itibaren tamamen yeni harflerle yayınlandı.
Gazete14 Aralık 1931'de kapatmak zorunda kaldı. Hüsnü Açıksöz, 1937'de Doğrusöz adıyla yeni bir gazete çıkarmıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e Çelik, Fikriye (26 Mart 2024). "İstiklâl Marşı'nı Anadolu'ya İlk Tanıtan Gazete: Açıksöz". İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (66): 190-203. doi:10.47998/ikad.1372447. ISSN 2147-4524. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.
- ^ Çetin, Nurten (26 Temmuz 2019). "Açıksöz gazetesine göre Millî Mücadele Döneminde İzmir". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 19: 217-241. ISSN 1300-0756. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.
- ^ a b c Söylemez, Faruk (1 Şubat 1993). "Milli Mücadelede Kastamonu Basını". Atatürk Yolu Dergisi. 3 (12): -. doi:10.1501/Tite_0000000176. ISSN 1303-5290. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.