Ağ tarafsızlığı
Ağ Tarafsızlığı (aynı zamanda İnternet Tarafsızlığı olarak da geçmektedir. Literatürde net neutrality, network neutrality veya Internet neutrality olarak geçmektedir), kavramı internet servis sağlayıcıları veya devlet'in internet üzerindeki verilere eşit davranması ilkesine dayanır. Daha açık bir ifadeyle, internet üzerindeki hiçbir verinin, kullanıcının, içeriğin, sitenin, uygulamanın, platformun vs özel olarak bir politikayla, kanunla, kuralla kontrol edilmemesi ilkesine dayanır.[1]
Tanım
değiştirGoogle ağ tarafsızlığının ünlü bir destekleyicisidir. Google'ın İnternet Tarafsızlık Rehberine göre;
Ağ tarafsızlığı; İnternet kullanıcılarının, gördükleri içerikleri ve İnternet'te kullanılan uygulamaları kontrol edebilmeleri prensibidir. İnternet ilk günlerinden beri bu tarafsızlık ilkesine göre faaliyet göstermektedir. Temelde bu tarafsızlık ilkesi İnternet'e eşit erişim hakkındadır. Bizim görüşümüze göre geniş bant taşıyıcıları, rekabet uygulamaları ve içeriklerine karşı ayrımcılığa neden olmaması için pazar gücünden izin almadır. Yalnızca telefon şirketleri, müşterilerini kimi, niçin arayacaksa izin almadan yapmalıdır. Geniş bant taşıyıcılar, pazar güçlerinin kontrolünde bu faaliyetlerini icra etmelidirler.[2]
7 Şubat 2006 yılında Internet Protokolü(IP)'nün yaratıcısı, Google'ın başkan yardımcısı ve "Baş İnternet Misyoneri" olan Vint Cerf, kongre önünde şu şekilde ifade etmiştir; "Geniş bant taşıyıcılarının insanların ne gördüklerini ve online ne yapmak istediklerini kontrol etmeye izin vermenin, İnternet'in başarı sağlaması prensiplerini temelde çökerteceğini" ifade etmiştir.[3]
Tarihsel Gelişimi
değiştirKavram ilk olarak Columbia Üniversitesinden bir iletişim hukuku profesörü olan Tim Wu tarafından 2003 yılında ortaya atılmıştır.[4][5][6][7] Ağ tarafsızlığı, savunucuları tarafından genelde Açık İnternet kavramının önemli bir parçası olarak görülür. Açık internet yaklaşımında, internete bağlı kişilerin üçüncü bir tarafın dahli olmaksızın iletişimi esastır.[8] Açık internet yaklaşımının tam tersi olan Kapalı internet yaklaşımında ise son kullanıcıların internete bağlanmasına aracılık eden internet servis sağlayıcıları veya şirketler'in ve hatta devletin internet üzerinde yaptırımı, eşit olmayan kural tanımları ve hatta özel sansürlemeleri olabilmektedir.
Hukuksal Problemler
değiştirÇeşitli ülkelerde, ağ tarafsızlığı yaklaşımı için kanuni düzenlemeler ile ilgili uzun süreli tartışmalar olmasına karşılık son kilometre probleminden dolayı genel olarak bir çözüm bulunamamıştır. Son kilometre problemi (literatürde last mile veya last kilometer olarak geçmektedir en:Last Mile), basit bir ifadeyle, internet bağlantısının son bacağını oluşturan servis sağlayıcıları ve bu servis sağlayıcılarının çok çeşitli ihtiyaçlarını ifade etmektedir. Örneğin bir işletmenin kullanıcılarına sunduğu internet veya bir üniversitenin öğrencilerine sunduğu internet veya bir cep telefonu şirketinin cep telefonu kullanıcılarına sunduğu internet için son kullanıcının internete bağlanmasını sağlayan bu kurumlar son kilometreyi oluşturmaktadır. Bir üniversitenin öğrencilerine internet sunarken pornografik içerik sunmayı uygun bulmaması veya bir işletmenin çalışanlara internet sunarken, oyun sitelerine girilmesini uygun bulmaması veya bir cep telefonu şirketinin internet sunarken, cep telefonu için zararlı yazılımları engelleme gayreti aslında son kilometrede yaşanan çeşitli engelleme ve farklı ihtiyaçlara işaret etmektedir. Bu farklılıklar genel olarak açık internet kavramını ve dolayısıyla ağ tarafsızlığı için genel bir kanun yapılmasını güçleştirmektedir.
Ekonomik Boyutu
değiştirAğ tarafsızlığı kavramı ayrıca ekonomik olarak, iletişim firmalarının katmanlı internet modeli ile oluşturduğu rekabet avantajını da ortadan kaldırmaktadır.[9] Örneğin bazı servis sağlayıcıları sadece kendi kullanıcılarına özel olarak müzik, oyun, video ve uzaktan eğitim gibi içerikleri sunmaktadır (Örneğin TTNET tarafından sadece kendi alt yapısını kullanan müşterilere sunulan TTNET Müzik gibi). Bu yüzden internet protokol'ünün mucidi olan ve internetin babası olarak anılan Vinton Cerf veya WEB kavramının mucidi olan Tim Berners-Lee gibi etkili isimlerin çoğu, ağ bağımsızlığını savunmaktadır.[10][11]
Karşı Görüşler
değiştirAğ tarafsızlığına karşı çıkan tarafların ise son kilometre problemine ilave olarak, ağ performansı ile ilgili iddiaları bulunmaktadır.[12] Ağ performansı iddiası, internet üzerindeki paketlerin dinlenerek istenmeyen içeriklerin ağdan temizlenmesi örneğine dayanmaktadır. Bu örnek tarihte sadece bir kere, Comcast firması tarafından eşten eşe (peer-to-peer, p2p) bağlantıların engellenmesi için yapılan uygulamada yaşanmıştır.[13] Bununla birlikte, günümüzdeki çoğu işletmede, derin paket kontrolü uygulanarak ağ paketlerinin cinsi belirlenmekte (p2p, ftp, web, oyun, haber, vb.) ve bu içeriklere göre özel politikalar uygulanmaktadır.[14] Bu açıdan bakıldığında, ağ tarafsızlığı kavramı, hizmet kalitesi (QoS) açısından bir problem oluşturmazken, internetin çekiciliğini azaltmaktadır. İnternet protokol'ünün eş mucitlerinden olan Bob Kahn'ın iddiasına göre, ağ tarafsızlığı kendisinin karşı olduğu bir slogandır. Ancak çelişkili bir şekilde, kendisi aynı zamanda internetin parçalanmasına da karşıdır.[15] Ağ tarafsızlığına karşı olanların ayrıca savundukları bir iddia da, ağ üzerindeki içeriğin zenginleşmesi ve kalitesinin artması için ağ üzerinde içerik sunanlar arasındaki rekabetin arttırılmasıdır.[16]
Telif ve Kişisel Haklar Konusu
değiştirBazı karşı görüşteki kişilerin, konu ile ilgili iddiasına göre, kişilik hakları ve telif hakları ile ilgili sorunların yaşanması veya ileride yaşanabilecek olması, ağ tarafsızlığı yaklaşımı için en büyük tehditlerden birisini oluşturmaktadır. Buna karşılık internet erişimini kontrol eden bazı servis sağlayıcılarının farklı amaçlara yönelmesi, telif, kişisel haklar ve mahremiyet açısından problem oluşturmaktadır. Örneğin internet servis sağlayıcıları tarafından, müşterilerinin ilgilendiği içeriklerin gözlemlenmesi ve bu bilgilerin toplanarak maddi bir değer haline dönüştürülmesi (reklam, pazarlama, içerik yönlendirme vs. yöntemler ile) ağ tarafsızlığı konusunda kanun yapılması ihtiyacını güçlendirmektedir. Örneğin David Clark gibi araştırmacılara göre yapılan her şeyi izlemeye kimin hakkı var? gibi eleştiriler bu noktada ortaya çıkmaktadır.[17]
Türkiye'de Ağ Tarafsızlığı
değiştirDünyada, önemli sayıdaki internet kullanıcısı ile, internet üzerindeki gelişmelerden bağımsız kalması düşünülemeyecek olan Türkiye'de de ağ tarafsızlığı tartışmaları sürmektedir. Çeşitli mahkemeler ve BTK başta olmak üzere çeşitli kurumlar tarafından Türkiye'deki internet üzerinde tanımlanan politika ve kurallarla ilgili geçmiş yıllarda bazı uygulamalar yapılmış ve çeşitli soruşturmalar açılmıştır. Örneğin BTK'nın 20 temmuz 2011'de yayınlanan ve 13 temmuz 2011 tarihini taşıyan kararı aşağıdaki şekildedir:[18]
Adli mercilerce verilen herhangi bir koruma tedbiri olarak erişim engellemesi kararı veya Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nca tesis edilen herhangi bir idari tedbir olarak erişim engellemesi kararı olmamasına rağmen bazı İnternet sitelerinin erişiminin engellenmesi konusunun değerlendirilmesini teminen Telekomünikasyon Kurumunun Denetim Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesi kapsamında TTNet A.Ş. hakkında soruşturma açılması ve soruşturmayı yürütmek üzere ilgili birim olarak Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın görevlendirilmesine karar verilmiştir.
İlgili Konular
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Şadi Evren Şeker. "Ağ Tarafsızlığı". MISSozluk. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.
- ^ Richard Whitt (22 Ekim 2009). "Time to let the process unfold". Google Public Policy Blog. 16 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009.
- ^ Cerf, Vinton (7 Şubat 2006). "The Testimony of Mr. Vinton Cerf, Vice President and Chief Internet Evangelist, Google". s. 8. 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2008.
- ^ Tim Wu (2003). "Network Neutrality, Broadband Discrimination" (PDF). Journal on telecom and high tech law. 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
- ^ Krämer, J; Wiewiorra, L. & Weinhardt,C. (2013): "Net Neutrality: A progress report" 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Telecommunications Policy 37(9), 794–813.
- ^ Berners-Lee, Tim (21 Haziran 2006). "Net Neutrality: This is serious". timbl's blog. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2008.
- ^ Staff. "A Guide to Net Neutrality for Google Users". Google. 1 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2008.
- ^ "About the Open Internet". European Commission. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
- ^ Lawrence Lessig and Robert W. McChesney (8 Haziran 2006). "No Tolls on The Internet". Columns. 15 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.
- ^ Davidson, Alan (8 Kasım 2005). "Vint Cerf 'in ağ bağımsızlığı hakkındaki konuşması". Blogspot.com. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ "MIT.edu". Dig.csail.mit.edu. 21 Haziran 2006. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
- ^ Hart, Jonathan D. (2007). Internet Law. BNA Books. s. 750. ISBN 9781570186837.
- ^ Peter Svensson (19 Ekim 2007). "Comcast Blocks some Subscriber Internet Traffic, AP Testing shows". Associated Press. 7 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.
- ^ Anderson, Nate (25 Temmuz 2007). "Deep packet inspection meets 'Net neutrality, CALEA". Ars Technica. 11 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
- ^ Robert Kahn and Ed Feigenbaum (9 Ocak 2007). An Evening with Robert Kahn (WMV). Computer History Museum. 28 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2008. Konuşmanın metninin bir kısmı için: Hu-Berlin.de 28 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ John Podhoretz. "Who Runs the Internet: What Lobbying is Really All About". 22 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2011.
- ^ Joch, Alan (Ekim 2009). "Debating Net Neutrality". Communications of the ACM. 52 (10). ss. 14-15. doi:10.1145/1562764.1562773.
- ^ "Ağ Tarafsızlığı (Net Neutrality) Tartışması Türkiye'de". 9 Haziran 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.