Aşir Atlı
Aşir Atlı (1881, Kilis - 23 Ekim 1957), Çerkes asıllı Türk asker ve siyasetçi.
| Aşir Atlı 1319-P. 23[1] | |
|---|---|
 Aşir Atlı | |
| Doğum | 1881 Kilis, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Ekim 1957 (76 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1903-1920) Türkiye (1920-1930) |
| Hizmet yılları | 1903-1930 |
| Rütbesi | Mirliva |
| Komutası | Genelkurmay Deniz Komiseri, Irak Bölge Komutanlığı Kurmayı, 6. Ordu 1. bölümü, 1. Alay, 2. Tümen (vekil), 2. Tümen, 23. Tümen Doğu İzmir Cephesi Kuvâ-yi Milliye Komutanı, Antalya İli Valisi ve Bölge Komutanlığı, 16. Tümen, 2. Ordu Kurmay Başkanı, 3. Ordu Kurmay Başkanı, Millî Savunma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, 23. Tümen, 4. Kolordu (vekil), 7. Tümen |
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri |      |
| Sonraki işi | TBMM Milletvekili |
Hayatı
değiştir1864 yılındaki Büyük Çerkes sürgününde, önce Balkanlara, daha sonra da Anadolu'ya göç etmek zorunda kalan bir Adige ailesinden olan Mehmet Bey'in oğludur. 1903 yılında Harp Okulu'nu, 1906 yılında Harp Akademisi'ni Mümtaz Yüzbaşı olarak bitirdi. 1911 yılında kurmaylığı onaylandı. I. Dünya Savaşı'nda Irak cephesinde kurmay görevlerinde, tümen komutanlıklarında ve ek görevle Süleymaniye Mutasarrıflığı'nda bulundu.
27 Haziran 1918'de 2. Tümen, 14 Aralık 1919'da 23. Tümen, Ağustos 1921'de 16. Tümen Komutanlığı'na atandı. 23. Tümen Komutanlığı sırasında İzmir Doğu Cephesi Kuvâ-yi Milliye Komutanlığı yaptı. Bu cephede birlikle savaştığı Kuva-yi Seyyare'nin Marmara ve İç Anadolu'daki isyan hareketlerini bastırmaya gönderildiği bu dönemde Kuva-yi Seyyare Komutanı Çerkez Ethem'le bazı anlaşmazlıkları oldu. Yunan saldırısı ve ilerlemesi üzerine ve kendisinin de Çerkes asıllı olması sebebiyle Miralay Bekir Sami Bey ile birlikte Bursa'nın Yunanların eline düşmesinden sorumlu gösterilmek istendi. Fakat hizmetlerini bilen ve takdir eden Mustafa Kemal Paşa'nın araya girmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde onları savunması üzerine cephe gerisinde Antalya Valiliği ve Bölge Komutanlığı'na atandı. Görevini Kasım 1920 - Ağustos 1921 tarihleri arasında sürdü. Bu görevi sırasında İtalyanlar ile siyasi ve askeri iş birliğini geliştirdi. Kütahya-Eskişehir Muharebelerinde TBMM Ordusu'nun geri çekilmesi ve komuta kademesinde yapılan değişiklikler üzerine tekrar cephede görevlendirildi ve Sakarya Meydan Muharebesi devam ederken, gösterdiği kahramanlıklardan dolayı Miralay rütbesine terfi etti.
Büyük Taarruz'da ve Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde 6. Kolordu'ya bağlı 16. Tümen'in komutanıydı. Zaferden sonra 2. ve 3. Ordu Kurmay Başkanlığı görevlerini yürüttü. 1925 yılında Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu. 1925-1928 yılları arasında Millî Savunma Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı yaptı. Tümen komutanlıklarında bulunduktan sonra, 8 Ağustos 1930 tarihinde kendi isteği ile Mirliva rütbesindeyken emekliye ayrıldı. 1939 yılından itibaren 6., 7. ve 8. dönemlerde Kütahya, Bursa ve Antep milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde görev yaptı. Türkçe ve Adıgeceden başka Almanca ve Fransızca biliyordu. 23 Ekim 1957 tarihinde İstanbul'da öldü ve Karacaahmet Mezarlığı'na gömüldü. Naaşı 1988 yılında Ankara Devlet Mezarlığına nakledildi.
İkinci Rütbeden Kılıçlı Mecidi Nişanı, Harp Madalyası, Gümüş liyakat ve İmtiyaz Madalyaları, Avusturya-Macaristan Harp Madalyası, Alman Demir Salip Nişanı, İstiklâl Madalyası ve Takdirname sahibidir.
Kaynakça
değiştir- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 200.