Abdullah Tercüman

Anselm Turmeda, daha sonra Abdullah Tercüman (Arapça: عبد الله الترجمان), Müslüman olan Hristiyan bir rahipti.

Fransisken rahibiyken Müslüman oldu ve Tunus'ta Ebu Faris II. Abdülaziz'in hükümdarlığı sırasında Hafsiler Sarayı'nda vezir oldu ve ölümüne kadar bir Müslüman olarak yaşadı. Ramon Llull ile birlikte Katalanca ve Arapça yazan az sayıdaki Orta Çağ yazarlarından biridir ve eserleri her iki dilde de bir klasik olarak kabul edilir. Kitapları Katalanca konuşulan ülkelerde oldukça popülerdi. Eserlerinin çoğu zamanın Hristiyan toplumunu eleştirmektedir.

Hayatı

Eğitimi

Turmeda, 1355'te Palma'da doğdu ve muhtemelen Ciutat limanınında zanaatkar olan bir ailenin tek çocuğuydu. Babası onu altı yaşından itibaren okuttu ve çok geçmeden İncilleri tamamen öğrendi. Mallorca'da dilbilgisi ve mantık okuduktan sonra fizik ve astronomi okumak için Lleida'ya taşındı. 1375'te Fransisken tarikatına girdi. Katalonya'da, Tarragona'da ve özellikle de Sant Francesc de Montblanc manastırında belirli dönemler yaşamış olması çok muhtemeldir. 1379'da diyakoz, 1380'de de rahip olarak atandı. Yirmi beş yaşındayken Bolonya'ya ve muhtemelen Paris'e eğitim görmeye gitti.

Kendisi Bologna'da Nicholas Martel adını verdiği bir öğretmenle tanıştığını söyler. Bu hoca ona Paraklit'in gelecekte gelişine dair inanışı açıklarken İsa'nın "Ben de Baba'dan dileyeceğim ve O, sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye size başka bir Yardımcı, Gerçeğin Ruhunu [Paraklit] verecek. Dünya O'nu kabul edemez. Çünkü O'nu ne görür, ne de tanır. Siz O'nu tanıyorsunuz. Çünkü O aranızda yaşıyor ve içinizde olacaktır." kehanetinin gerçek olduğunu, Paraklit'in Müslümanların peygamberinin adı olduğunu ve onun dininin hak olduğunu iddia etti. Kısa süre sonra Mallorca'ya geri döndü.

Müslüman oluşu

Mayorka'ya dönüşünden altı ay sonra Sicilya'ya gitti ve orada beş ay kaldı. 1385'te 35 yaşındayken II. Ebu el-Abbas Ahmed (h.1370-1394) döneminde Tunus'a gitti. Orada yaşayan Hristiyan tüccarlar ve askerler tarafından çok iyi karşılandı. Dört ay sonra, Sultan Ebu'l-Abbas Ahmed'le ilişkisini kolaylaştıran, İslam'a geçmiş Avrupalı kökenli bir doktor Yusufla tanıştı. Turmeda, padişahın bazı Hristiyan tüccarlarla görüşmesinin ardından Kuran'ın telkiniyle din değiştirdiğini anlatıyor. Sultan onu yanına aldı ve korudu. Hacı Muhammed Asaffar'ın kızıyla evlendi. Bu evlilikten bir oğlu dünyaya geldi. Sultan ona tercümanlık ve gümrük şefliği görevini verdi. Tunus'ta tercümanlık da yaptığı için "el tercuman" olarak biliniyordu. Tunus yönetiminde önemli bir görevde bulundu. 1390-1394 yılları arasında Mehdiye kuşatmasında ve diğer askeri seferlerde Tunus hükümdarına eşlik etti.

Kitapları

• Llibre dels bons amonestaments: Turmeda bunu Tunus'a yerleşmesinden on bir yıl sonrasına, yani Nisan 1398'e tarihlendiriyor. Üç kafiyeli kıta ve ardından kafiyesiz bir kıta halinde düzenlenmiş 428 şiirden oluşur. Önsözünde "Abdalà olarak da bilinen keşiş Anselm Turmeda tarafından Tunus'ta yazıldığı" belirtiliyor. Eser Katalonya'da çok popülerdi ve franselm ("fra [yani keşiş] Anselm'den") olarak adlandırılıyordu.
• Disputa de l'ase contra Frare Anselm Turmeda sobre la natura e noblesa dels animals: 1417'de Katalanca yazılmış olup orijinal dilinde hiçbir kısmı günümüze ulaşamamıştır. Mevcut Katalanca baskıları, Orta Çağ Fransızca tercümesine dayalı olarak mevcuttur. Engizisyon onu 1583'te yasaklanmış kitaplar listesine koydu ve ortadan kaybolmasına katkıda bulundu. Hem siyasi hem de dini nedenlerden dolayı, 16. yüzyılda Katolik İspanya'nın ortodoksluğuna uymuyordu. Bir eşek ile bir keşiş arasında, insanın hayvanlar üzerindeki üstünlüğü hakkında tartışan ve her biri kendi türünü savunan bir anlaşmazlığı konu alıyor. Sonunda erkekler kazanır çünkü Mesih bir erkekte enkarne olmuştur. Ancak eser her yönüyle insanlığa karşı son derece eleştireldir: dini, ahlaki, politik vb.
• Tuhfetu'l Erib: Hristiyanlığa karşı yazılan önemli reddiyelerden biri olup müellif eserin birinci bölümünde İspanya'daki yaşamını, İslâmiyet'i benimsemesini, ikinci bölümde Tunus'ta geçen hayatını ve Hafsî sultanının dönemini anlatmakta, üçüncü bölümde Hristiyanlığı eleştirmektedir. Eser birçok defa basılmış (Tunus 1290; Kahire 1295; Roma 1971; nşr. Ömer Vefîk ed-Dâûk, Beyrut 1408/1988), Osmanlı Türkçesine ve Farsça, Fransızca, İspanyolca, Katalanca, Almanca gibi dillere tercüme edilmiştir.