Abhazya epigrafisi
Abhazya epigrafisi,[1] Gürcistan'ın Abhazya bölgesindeki epigrafik anıtları (sert malzeme üzerine yazılmış yazıtlar) kapsar. Yazıtlarda Gürcüce, Yunanca, Osmanlıca ve Latince yazılar bulunmaktadır. Gürcüce yazılı epigrafi anıtlarının sayısı 100'den fazladır ve MS 8. yüzyıldan kalmadır. Yunanca yazıtlar 22 tanedir ve çoğunlukla MS 9. yüzyıldan öncesine aittir. Osmanlı Türkçesi ile yazılmış kitabelerin en eskisi 1598'e tarihlenmektedir. Gürcü yazıtlarından 15'i Abhazya krallarından bahsetmektedir. Bedia, Biçvinta, Tsebelda ve İlori kiliselerindeki ikonalarda yaklaşık 30 yazıt görülmektedir.
Gürcü yazıtları oymalı yazıtlar (yaklaşık 50 tane), duvar resimleri (yaklaşık 30 tane) ve kabartmalı yazıtlar (yaklaşık 20 tane) şeklinde üç gruba ayrılabilir.[2]
Abhazya'nın epigrafik anıtlarının listesi
değiştirGürcü yazıtları
değiştir| Tür | Açıklama | Yazıt yeri | Konum | Tarihi | Resim |
|---|---|---|---|---|---|
| Taş | Yıkık kilise | Samato Tepesi, Gudauta Belediyesi | y. 11. yüzyıl | ||
| Taş | Hopi Aziz Nicholas Kilisesi | Hopi, Gudauta Belediyesi | 1156-1178 | 
| |
| Taş | Çoklu | Yıkık Msyghua Kilisesi | Primorskoe yakınlarındaki Msigkhua Tepesi, Gudauta Belediyesi | y. 9. yüzyıl | |
| Duvar | Lihni Kilisesi | Lihni, Gudauta Belediyesi | 
| ||
| Taş | Baş melekler Mikail ve Cebrail'den bahseder | Anuhva Başmelekler kilisesindeki masa | Anuhva, Gudauta Belediyesi | y. 12. yüzyıl | |
| Taş | Giorgi Basilisdze'den bahseder | Anuhva Başmelekler Kilisesi'ndeki sütun | Anuhva | y. 11. yüzyıl |  |
| Taş | Beş azizden bahseder | Anuhva Başmelekler Kilisesi | Anuhva | y. 11. yüzyıl | |
| Kabartmalı | 1885-86'da albay Tsilosani tarafından kazıldı | Demir ve kopyalanmış nesneler | Kelasuri'nin sağ kıyısı, Sohum Belediyesi | ||
| Taş | Kral Bagrat'tan bahseder | Besleti Köprüsü | Besleti, Sohum Belediyesi | y. 11-12. yüzyıl | |
| Taş | "Aziz Theodore, Michael'a merhamet et" | Şapel ikonostazı | Oktomberi (Olginskoe), Tsebelda bölgesi, Gulripşi Belediyesi | y. 11. yüzyıl | |
| Kabartmalı | Meryem'e merhamet ister | Azize Catherine ikonası | Açandara (Poltavskoe), Tsebelda bölgesi, Gulripşi Belediyesi | ||
| Abulasan İobisdze'den bahseder | Şapelin içindeki metal levha veya ikona | Açandara (Poltavskoe), Tsebelda bölgesi, Gulripşi Belediyesi | y. 13. yüzyıl | ||
| Kabartmalı | Aziz Giorgi'ye adanmış | Metal levha | Kavakluk vadisi, Tsebelda, Gulripşi | y. 13-14. yüzyıl | |
| Taş | Mezar taşı | Kavakluk vadisi, Tsebelda, Gülripşi | y. 13-14. yüzyıl | ||
| Taş | Luka Martineva'dan bahseder | Yaş tabak | Tsebelda | 12 ve 14. yüzyıl[3] | |
| Aziz Giorgi Kilisesi | Tsebelda | y. 12-13. yüzyıl | |||
| Taş | Ozbeg Dadiani'den bahseder | Çlou Kilisesi | Çlou, Oçamçire belediyesi | 1445-1452 | |
| Taş | Mokvi'nin piskoposu Grigol Guzanisdze'den bahseder | Mokvi Katedrali | Mokvi, Oçamçire belediyesi | y.12. yüzyıl | |
| Taş | Raba ve Nugamtsira'dan bahseder | Gudava Kilisesi | Gudava, Gali Belediyesi | y. 15. yüzyıl |
Yunanca yazıtlar
değiştir| Tür | Açıklama | Yazıt yeri | Konumu | Tarihi | Resim |
|---|---|---|---|---|---|
| Taş | Nikopsis Kalesi (Yeni Afon) | y. 10 yüzyıl | 
| ||
| Taş | Nikopsis Kalesi (Yeni Afon) | y. 11. yüzyıl | 
|
Kaynakça
değiştir- ^ Abhazya, Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan arasında bölgesel bir anlaşmazlık konusudur. Abhazya Cumhuriyeti 23 Temmuz 1992'de tek taraflı olarak bağımsızlık ilan etti, ancak Gürcistan Abhazya topraklarını kendi egemen topraklarının bir parçası olarak iddia etmeye devam etmektedir. Abhazya, 193 Birleşmiş Millet üyesi devletten 1'i daha sonra tanımasını geri çeken 7 bağımsız devlet tarafından resmi olarak bir devlet olarak tanınmıştır.
- ^ Akhaladze (2008). "For classification of some issues of Abkhazia's epigraphic monuments" (PDF). Kartvelian Heritage. 12. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Valeri Silogava, დასავლეთ საქართველოს X-XVIII სს ქართული ლაპიდარული წარწერები როგორც საისტორიო წყარო, 1972