Abul Gharib
Ablgharib Artsruni (ö. 1080), Bizans İmparatorluğu'nda Kilikya valisi olarak hüküm sürmüş bir Ermeni prensi, magistros ve devlet adamıdır.
Biyografi
değiştirAblgharib, Vaspurakan Krallığı'nda, Artsruni hanedanından Büyük Khatchik oğlu Hasan'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] Kral Senekerim-Hovhannes, 1021 yılında Selçuklu Türklerinin akınlarından bunalarak, krallığını Bizans İmparatorluğu'na bırakmaya karar verir ve karşılığında Sebasteia (Sivas) ve Fırat'a kadar uzanan topraklarını alır.[2] Ablgharib daha sonra Konstantinopolis'e giderek, İmparator IX. Konstantin Monomakhos'un hükümdarlığında Bizans sarayında yetki ve güven kazanır ve burada Ortodoks Kilisesi'ne bağlılığını ifade eder.[3] 1042'de Toros Dağları, Tarsus, Mopsuestia, Adana, Lampron ve Paperon'u içeren Kilikya bölgelerinin yöneticisi olur ve Paperon'u da kendi prenslik alanının merkezi haline getirir.[4] Malazgirt Savaşı'nın ardından İmparator VII. Michael Doukas tarafından Kilikya valisi yapılır.[1]
1073 yılında Lambron (Namrun) ve çevresinin akrabası Prens Oshin'e tımar olarak verilmesine ön ayak olur ve kızını da onunla evlendirir.[3] 13. yüzyılda yaşamış Ermeni din adamı ve tarihçi Vardan Areveltsi'ye göre, diğer kızını da, Ermenistan kralı II. Gagik'in oğlu Davit'e vererek onunla da dünürlük ilişkisi kurdu.[3][5] Ancak Ablgharib damadından nefret eder ve onu hapseder. Durumu öğrenen babası II.Gagik, oğlunu kurtarmak için yola çıkar ancak bir konaklama esnasında Bizanslılar tarafından öldürülür. Davit ise Ablgharib tarafından zehirlenerek öldürülür.[6] Ablgharib 1080'de öldüğünde, ikameti Çandır Kalesi'ne (Paperon) gömüldü.[7]
Tarsus yakınında Aziz George'u temsil eden ve üzerinde "Rabbim kulun Apnelgaripes magistros'un yardımcısı olsun" yazan bir Ablgharib mührü bulunmuştur.[8]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Hazard & Wolff 2017.
- ^ Der Nersessian 1947.
- ^ a b c Boase 1978.
- ^ Bromige 2023.
- ^ Matthew of Edessa 1993.
- ^ Bromige, Toby (2019). Strangers in a foreign land: the assimilation and alienation of the Armenians in the Byzantine Empire c.867-1098 A.D. (PDF) (İngilizce). Royal Holloway, University of London. ss. 244-245. 14 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Ablgharib Artsruni". Armenian Encyclopedia Editorial Board. 1990. 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "Apnelgaripes, magistros". Prosopography of the Byzantine World. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
Başvuru kaynakları
değiştir- Boase, T.S.R. (1978). The Cilician kingdom of Armenia. Edinburgh: Scottish Academic Press.
- Bromige, Toby (2023). Armenians in the Byzantine Empire: Identity, Assimilation and Alienation from 867 to 1098. Bloomsbury Publishing. ISBN 9780755642434.
- Der Nersessian, Sirarpie (1947). Armenia and the Byzantine Empire: A Brief Study of Armenian Art and Civilization. Cambridge: Harvard University Press.
- Hazard, Harry W.; Wolff, Robert Lee (2017). A History of the Crusades, Volume 2: The Later Crusades, 1189-1311. University of Pennsylvania Press. ISBN 9781512819564.
- Matthew of Edessa (1993). Ara Edlllond Dostourtan (Ed.). Armenia and the Crusades, Tenth to Twelfth Centuries: The Chronicle of Matthew of Edessa. Lanham, Maryland: University Press of America. ISBN 0-8191-8953-7.