Ahmet İzzet Çalgüner
Ahmet İzzet Çalgüner (1875, Çal - 6 Haziran 1952, Çal), Milli Mücadele Dönemi'nde etkin rol oynamış Türk din adamı ve Çal Müftüsü. 40 yılı aşkın süre Çal Müftülüğü görevinde bulunmuş, Milli Mücadele'deki katkıları nedeniyle İstiklal Madalyası almıştır.[1]
Ahmet İzzet Çalgüner | |
|---|---|
| Dosya:Ahmet İzzet Çalgüner.jpg Ahmet İzzet Çalgüner | |
| Doğum | 1875, Çal |
| Ölüm | 6 Haziran 1952,Çal |
| Meslek | Türk din adamı |
Hayatı
değiştirAhmet İzzet Efendi, 1875 yılında Denizli'nin Çal ilçesine bağlı Süller köyünde doğdu. Babası Hacı Mehmet Hamdi Efendi'den aldığı ilk eğitimin ardından, dini ilimler ve matematik (hendese) gibi alanlarda daha fazla uzmanlaşmak için İstanbul'a gitti. İstanbul'da İlahiyat eğitimi aldı, aynı zamanda Astronomi ve Hendese (geometri) gibi bilim dallarında da kendini geliştirdi.[2] Mezuniyetinin ardından Çal'a dönen Ahmet İzzet Efendi, burada on yıl boyunca hocalık yaptı ve birçok öğrenci yetiştirdi.
1911 yılında kardeşi Mustafa Hulusi Bey'in yerine Çal Müftülüğü görevine getirildi. Müftü olarak görev yaptığı sırada, evkaf (vakıf) yönetimi ile ilgili olarak da görev aldı ve bölgedeki yardımlaşma faaliyetlerine öncülük etti. Medreselerde öğrencilere ders verdi, kimsesiz çocuklara sahip çıktı ve bazı öğrencilerini evlat edindi.
Milli Mücadele Dönemi'ndeki Rolü
değiştirAhmet İzzet Efendi, İzmir'in işgali sonrası başlayan Milli Mücadele döneminde önemli bir liderlik rolü üstlendi. 1919'da İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne Çal delegesi olarak katıldı. Çal Çarşı Camii'nden halka seslenerek işgale karşı direniş çağrıları yaptı ve halkı bilinçlendirdi. Bu süreçte İzmir'in işgaline karşı yapılan protesto mitinglerini organize eden kişi olarak öne çıktı. Halkın desteğini toplamak için gönüllüler toplayarak direniş hareketine katıldı ve silahlı mücadelede yer aldı.
Ahmet İzzet Efendi, Çal’da Heyet-i Milliye'nin kurulmasına öncülük etti ve ilk başkanlığını yaptı. Denizli'deki Kuvâ-yı Milliye hareketini desteklemek için Çal ve çevre köyleri gezerek gönüllü topladı. Bu gönüllülerin silahlanmasını ve ihtiyaçlarının karşılanmasını sağladı. Umurlu-Köşk Cephesi'nde gönüllülerine komutanlık yaparak Yunan kuvvetlerine karşı bizzat savaştı.[3]
Bu süreçte, Yunanlılar tarafından aranan bir kişi haline geldi. Medresesi ve evi Yunan askerleri tarafından yağmalandı ve medrese yakıldı. Ancak Ahmet İzzet Efendi, vatanı için maddi ve manevi fedakârlıklarda bulunmaktan geri durmadı. İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele aleyhindeki fetvasına karşı Ankara Fetvası’na imza atan müftülerden biri oldu.
Sonraki Yıllar ve Ölümü
değiştirAhmet İzzet Efendi, Milli Mücadele döneminde Denizli ve çevresinde gösterdiği liderlik ile bölge halkı arasında büyük saygı kazandı. Özellikle gönüllüler toplayarak işgale karşı aktif mücadeleye katılması ve halkı bilinçlendirme faaliyetleri onu bölgenin sembol isimlerinden biri haline getirdi. Çal’da halkın direniş hareketini organize etmesi, silahlı mücadelede yer alması ve müftü olarak dini liderliğini sürdürmesi, onun vatanseverliği ve cesaretiyle tanınmasına vesile olmuştur.
Milli Mücadele'deki üstün hizmetlerinden dolayı Ahmet İzzet Efendi'ye iki İstiklal Madalyası verildi.[4] Birinci madalya Milli Mücadele'deki katkıları için takdim edildi, ikinci madalya ise sehven verilmiştir. Bu yönüyle Denizli’de iki İstiklal Madalyası’na sahip tek kişidir.[5]
Savaş sonrası Çal Müftülüğü görevine devam eden Ahmet İzzet Efendi, 1950 yılında emekli oldu. 6 Haziran 1952 tarihinde vefat etti ve Çal'da defnedildi.
Kaynakça
değiştir- ^ "ÇAL MÜFTÜSÜ AHMET İZZET EFENDİ VE RÜFEKASININ HAMİL BULUNDUKLARI İSTİKLÂL MADALYASI ŞERİTLERİNİN KIRMIZIYA TEBDİLİ HAKKINDA 3/161 NUMARALI BAŞVEKÂLET TEZKERESİ VE MÜDAFAAİ MİLLİYE ENCÜMENİ MAZBATASI" (PDF). 27 Mayıs 1928. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ "Milli Mücadele Kahramanı: Ahmet İzzet Efendi". 21 Şubat 2022. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ Prof. Dr. Ercan Haytoğlu. "Müftü Ahmet İzzet Efendi (Çalgüner)" (PDF). 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ Prof. Dr. TURGUT TOK (Eylül 2019). "İki İstiklal Madalyalı Kahraman: Müftü Ahmet İzzet Çalgüner (1875-1952)". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi Cilt:6 / Sayı:3. ss. 1816-1829. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ "İki İstiklal Madalyalı Müftü". 23 Ocak 2023. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.