Aleksandır Morozi

Prens ve tercüman

Aleksandır Morozi Bey (YunancaΑλέξανδρος Μουρούζης Aleksandros Muruzis, RumenceAlexandru Moruzi, 1750/1760 – 1816) Boğdan voyvodası (Prens) ve Eflak prensi olarak görev yapan Osmanlı İmparatorluğu'nun Büyük Tercümanı. Aydınlanma fikirlerine açık olan ve hidroloji mühendisliğine olan ilgisiyle dikkat çeken Morozi, Osman Pazvantoğlu'nun asi birliklerinin müdahaleleriyle uğraşmak zorunda kaldı. Dönemi için ender bir jestle, Eflak'taki tahttan feragat etti ve Boğdan'daki ikinci dönemı, Fransız diplomat Horace Sébastiani'nin entrikaları tarafından yarıda kesildi. Moruzi ailesi, önde gelen Fenerli Rumlardan (Fenerliler) idi.

Aleksandır Morozi
Boğdan Prensi
(1. dönem)
Hüküm süresiMart 1792 – Ocak 1793
Önce gelenEmanuel Giani Ruset
Sonra gelenDrakozade Mihal Suço
Eflâk Prensi
(1. dönem)
Hüküm süresiOcak 1793 – Ağustos 1796
Önce gelenDrakozade Mihal Suço
Sonra gelenAleksander İpsilanti
Eflâk Prensi
(2. dönem)
Hüküm süresiMart 1799 – Ekim 1801
Önce gelenKonstantin Hançerli
Sonra gelenDrakozade Mihal Suço
Boğdan Prensi
(2. dönem)
Hüküm süresi4 Ekim 1802 – Ağustos 1806
Önce gelenYordake Konta
Sonra gelenİskerlet Kalimaki
Boğdan Prensi
(3. dönem)
Hüküm süresi17 Ekim 1806 – 19 Mart 1807
Önce gelenİskerlet Kalimaki
Sonra gelenAleksander Hançerli
Doğum1750
Kostantiniye
Ölüm1816
Kostantiniye
DiniDoğu Ortodoks

Kostantin Morozi'nin oğlu olarak, ana dili Rumca'ya ek olarak altı dil konuşabilecek şekilde özenle yetiştirildi ve iyi bir eğitim aldı ve aynı zamanda Batı'dan gelen yeni fikirlere açıktı. III. Selim'in isteğiyle ocak 1792'de Boğdan tahtına yükseldi ve bir yıl sonra Eflâk tahtına (1793-1796) geçti. Osmanlı hükümdarları adına halkı sömüren biri olarak görülüyordu. Büyük miktarlarda buğday satın aldılar ve daha sonra açlıktan ölmek üzere olan sakinlere neredeyse dört kat daha yüksek bir fiyata sattılar. Kostantiniyye'deki (günümüzdeki İstanbul'daki) entrikalar nedeniyle görevden alındı ve 1798 senesinden 1801 senesine kadar yeniden göreve getirildi.

Yağma ve kanlı Osmanlı akınlarına karşı güçsüz kalan Aleksandır Morozi Bey, buradaki görevinden alınmasını istedi. Fransızların ısrarı üzerine tekrar Boğdan Voyvodası (1802-1806 ve 1806-1807 dönemleri) olarak atandı. Başarıları arasında bir hastane ve bir kağıt fabrikası inşa etmek vardı, ayrıca her iki başkentinin su tedarikini iyileştirdi ve bir posta servisi kurdu. Babası gibi o da birçok okul kurdu ve burslar sağladı.

Olumlu etkisine rağmen padişah IV. Mustafa, Aleksandır Morozi Bey'in kadırgalara gönderilmesini emretti, ancak kısa süre sonra affedildi. Konstantiniyye'deki evinde öldü ve söylentiye göre zehirlendi.

Kaynaklar

değiştir
  • Marinescu, Florin, Etude genealogique sur la famille Mourouzi, Centre de recherches neohelleniques, Athens, 1987