Alemşah Halime Begüm
Alemşah Halime Begüm (Azerbaycan Türkçesi: Aləmşah Bəyim Farsça: عالمشاه حلیمه بیگم, d. 1460, Diyarbakır - ö. 1522/23, Erdebil), Safevi Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'in annesi.
| Alemşah Halime Begüm عالمشاه حلیمه بیگم | |
|---|---|
| Doğum | 1460 Diyarbakır, Akkoyunlu Devleti |
| Ölüm | 1522/23 Erdebil, Safevi Devleti |
| Defin | Şeyh Safi Türbesi |
| Eş(ler)i | Şeyh Haydar |
| Çocuk(lar)ı | Sultan Ali İbrahim I. İsmail |
| Hanedan | Akkoyunlu |
| Babası | Uzun Hasan |
| Annesi | Despina Hatun |
| Dini | İslam |
Hayatı
değiştirBabası Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan, annesi Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı olan Despina Hatun'dur. Safevi Tarikatı şeyhi olan halasının oğlu Şeyh Haydar ile evlendi. Sultan Ali, İbrahim ve İsmail adında üç oğluyla üç kızı oldu.
Kocası Şeyh Haydar'ın Şirvanşahlarla yaptığı savaşta ölmesinden sonra Akkoyunlu hükümdarı, kardeşi Sultan Yakup, oğullarıyla beraber Alemşah Begüm'ü hapsetmiştir. Sultan Yakup'tan sonra Akkoyunlu Devleti'nde taht kavgası çıktı. Rüstem Bey Safevî Tarikatı'nın müridlerinden faydalanmak için halası Alemşah Begüm'ü üç oğluyla beraber hapisten çıkardı ve onları Tebriz'e getirdi. Safevî Tarikatı'nın müritlerinin yardımıyla tahtı ele geçiren Rüstem Bey Alemşah Begüm'ü ve oğullarını Erdebil'e gönderdi. Bir süre sonra Safevi Tarikatı'nı devleti için tehlikeli gören Rüstem Bey Alemşah Begüm'ün oğullarını Tebriz'e getirmeye karar verdi. Öldürüleceklerini anlayan şeyhzadeler kaçtılar. Akkoyunlu askerlerinin yakalaması sonucunda yapılan savaşta Sultan Ali öldürüldü ve İbrahim ile İsmail müritleri tarafından Erdebil'e kaçırılarak saklandılar. Oğlu Sultan Ali'nin cesedini görünce mensubu olduğu Akkoyunlulara beddualar ve lanetler etti.[1]
Kırk gün şeyhzadeler Erdebil'de saklandıktan sonra Alemşah Begüm'le Kızılbaş müridler istişare yaparak oğullarının Şii bir hanedan tarafından idare edilen Gilan'ın Lahican şehrine götürülmelerine karar verdiler. Oğlu İsmail'e kurulan tuzağı haber vererek oğlunu ölümden kurtarmıştır. Oğlu şah olduktan sonraki hayatı hakkında pek fazla bilgi yoktur.
Ölümü
değiştirReha Çamuroğlu gibi bazı yazarlar tarafından 1501 yılında Sünni olduğu için oğlu Şah İsmail tarafından öldürüldüğü iddia edilmiştir[2] ancak oğlunun öldürmediği,[3] Erdebil'de Şeyh Safi Türbesi'nin avlusunda bulunan mezarının kitabesinde 1522/23 (H. 929) yılında öldüğü yazar.[4]
Kaynakça
değiştir- ^ Namiq Musalı, Şah İsmail Hatai'nin Annesi Alemşah Begüm: Efsaneler ve Gerçekler, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 2016/13, Sayfa:41
- ^ Reha Çamuroğlu, İsmail, İstanbul 1999, Om Yayınevi, 2. Baskı, Sayfa: 181-187.
- ^ Şah İsmail annesini öldürdü mü?, Prof. Dr. Tufan Gündüz
- ^ Namiq Musalı, Şah İsmail Hatai'nin Annesi Alemşah Begüm: Efsaneler ve Gerçekler, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 2016/13, Sayfa:52