Amenti

Amenti, Antik Mısır tradisyonlarında ölüm olayı ile bedenlerini terk eden ruhların çeşitli ölüm-ötesi hallerini ve öte-âlem anlamını içeren bir terim olup, eski Mısır yazısında ünlü (sesli) harfler kullanılmadığından günümüzde Amentet, Amentit biçiminde ve diğer farklı biçimlerde de yazılmaktadır.

Antik Mısır'da kayık sembolü

Mısır Ölüler Kitabı'nın bir papirüsünde psikostaziye başkanlık eden Osiris

Amenti hakkında bilgi veren en önemli kaynak Mısır Ölüler Kitabı adıyla bilinir. Bu kitapta, ölüm olayı ile bedenlerini terk eden ruhların geçirecekleri serüven ve geçirebilecekleri aşamalar, genellikle sembollere bürünmüş bir biçimde ifade edilmektedir. Antik Mısır tradisyonunda, birçok tradisyonda da görüldüğü ölenlerin öte-aleme göçüşü bir kayık yolculuğu yapmasıyla simgelenir. Semavi kayıkların tasvir edildiği süptil okyanusa Nun'dur. (Nun'un tüm kozmozda mevcut olduğu ileri sürülen "esîrî okyanus”u ifade ettiği düşünülmektedir.) Mısır tasvirlerinde psikostazi (ölüm olayı ile bedenini terk eden varlıkların yargılanması) için "hakikat salonu”na gelen varlıkların, içinde merdiven olan bir kayıkla geldikleri görülmektedir. Kayık Antik Mısır anlayışında bazen yaşamın bir halinden diğerine geçişi, bazen de görünmeyen alemdeki bir tesir akımı içinde olunduğunu, bir hareket halinde olunduğunu, yolculuğu temsil eder. (Fakat Antik Mısır'da yıldızların konum ve hareketleri gösterilirken, onlar da kayık içinde resmedilirler.) Ölenlerin ruhlarını yeryüzü ile öte-âlemi ayıran karanlık sulardan kayıkla geçirip öte yakaya taşıyan dümenci kimi zaman Khu-en-ua, kimi zaman Horus olarak yazılır. Yargılanma aşamasını başarıyla atlatanların binebileceği Ra'nın kayığının dümeninde ise, Ani papirüsüne göre Horus vardır.

Öte-alem serüveni ve varlıkların ruhsal gelişim düzeylerine göre yaşayabilecekleri aşama ve olaylar Mısır Ölüler Kitabı'nda sembolik ifadelerle, kısaca şöyle anlatılır:

Yargılanma

Her ölene Osiris'in huzurunda konuşabilmesi için ağzı geri verilir ve ölü Osiris'in, 42 ilahın huzuruna çıkar. Ölüye yeryüzünde yaşarken yapmış olduklarını bilmesi için, belleği ve anımsama yetisi geri verilir. Psikostazi denilen hesaplaşma ya da yargılanma sonunda, ölü, kötü şeylerin anısını ağzından ifrazat olarak dışarıya atar.

Öte-alemin ışıklı tarafı

Ölü, bu aşamayı atlatabildiği takdirde, göksel sular üzerinde hakimiyet kurma olanağını edinir. Artık o alemde arzuladığı her dönüşümü gerçekleştirebilmektedir. Kutsal göllerde arınıp rahatlatıcı sular bölgesinden dilediğince su içer. Gerekirse yeniden yeryüzünde doğabilir. Arınmış bazı ölülere de "Ra'nın kayığı”nda yer alma olanağı tanınır. Hatta, ruhsal gelişim düzeyi yüksek kimi arınmış ölüler Horus'la özdeşleşebilir ve Osiris'in maiyetindekilerden biri olabilirler. Bu ölüler ışığa dönüşürler ki, Nefer-Tem ile özdeşleşenler Sirius yıldızının "yüce kapısı”na ulaşabilirler. İsis'in kudretinden alan ölülerin bir eli Göğe, bir eli de Yer'e doğru açık olur.

Öte-alemin karanlık tarafı

Amenti'nin bu olumlu halleri ya da yüksek ortamlarının yanı sıra olumsuz halleri ya da dehşetli ortamları da vardır. Öte-alemde ıstırap çekme haline ve öte-âlemin, ruhsal gelişim düzeyi geri varlıkların bulunduğu ortamlarına Tuat adı verilir. Tuat'ta ölülerin karanlık bölgelerden ışıklı bölgelere kayıkla geçirildiği bir ırmak akar.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

The Book of the Dead, Wallis Budge
Mısır'ın Ölüler Kitabı,Albert Champdor, Ruh ve Madde Yayınları
PSİ dergileri