Anaçlı, Ardanuç
Anaçlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| Anaçlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Anaçlı Anaçlı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[4] İhtiyar heyeti[4] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 25,7 km² |
| Rakım | 1369 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 96 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe
değiştirAnaçlı köyünün eski adı Ançgora'dır. Ançgora (ანჩგორა) adı Ançisgora'dan (ანჩისგორა) değişime uğramış olabilir. "Gora" (გორა) Gürcü dilinde tepe demek olup Ançgora da "Ança Tepesi" anlamına gelir.[5] Nitekim bu yerleşim Ança köyünün yakınlarında yer alır. Ançgora, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterleri ile 1835 Osmanlı nüfus defterinde, aynı şekilde Ançgora (انچكورە) olarak geçer.[6][7] Muvahhid Zeki ise, 1927'de yayımlanan Osmanlıca kitabında köyün adını Ançkora (آنچقورا) şeklinde yazmıştır.[8]
Ançgora'nın yer aldığı Klarceti, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Muhlaneti (მუხლანეთი), Didkana (დიდყანა), Kodishevi (კოდიხევი), Naplati (ნაფლატი), Ahalta (ახალთა), Ortabaği (ორთაბაღი), Dumaskedi (დუმასქედი) ve Zakareti (ზაქარეთი) gibi Gürcüce yer adları da köyün eski bir Gürcü yerleşim yeri olduğuna işaret etmektedir.[9]
Ançgora, 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Ardanuç livasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 27 Hristiyan haneden oluşuyordu. Her hanede ortalama 5 kişinin yaşadığı kabul edilirse, köyün nüfusunun 135 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu iyice azalmış, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre 14 haneye düşmüştü. Bu tarihte de köyde henüz Müslüman olmuş hane mevcut değildi. Ançgora halkının daha sonra Müslümanlaştığı anlaşılmaktadır.[10]
Ançgora köyü, 1835 nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'nin Ardanuç livasına bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla yapılan bu nüfus tespitinde köyde 29 hanede 90 erkek yazılmıştır. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün yaklaşık nüfusunun 180 kişi olduğu ortaya çıkar.[11] Köyün halkının Gürcülerden oluştuğu, 1886 tarihli Rus nüfus sayımından anlaşılmaktadır.[12]
Ançgora köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sona, 93 Harbi’nin ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Ançkora (Анчкора) şeklinde kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlı Ança nahiyesinin dört köyünden biriydi. Köydeki 52 hanede, 156'sı erkek ve 142'si kadın olmak üzere, 298 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[12]
Ançgora, Rus egemenliğinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. Gürcistan'ı işgal eden Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Türkiye'ye bırakıldı.[13]
Ançgora köyü 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde, bu livaya bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 39 hanede yaşayan 380 kişiden oluşuyordu. 1886 tarihinde Gürcü olarak kaydedilmiş olan nüfusu bu sayımda "Türk" olarak yazılmıştır.[14] Ançgora veya Ançkora Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Anaçlı olarak değiştirilmiştir.[8] Anaçlı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinde Artvin kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 457 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 genel nüfus sayımında Ardanuç ilçesinin Aşağıırmaklar bucağına bağlı köyde 528 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 159 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Ançgora, Ardanuç ilçesinde, Gürcü Kolu olarak adlandırılan bölgede Gürcü dilinin konuşulduğu son köylerden biri olarak bilinir.
Coğrafya
değiştirAnaçlı köyü, Artvin il merkezine 53 km, Ardanuç ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 96[3] |
| 2020 | 108[3] |
| 2019 | 108[3] |
| 2018 | 84[3] |
| 2017 | 62[3] |
| 2016 | 67[3] |
| 2015 | 71[3] |
| 2014 | 73[3] |
| 2013 | 80[3] |
| 2012 | 74[3] |
| 2011 | 74[3] |
| 2010 | 68[3] |
| 2009 | 68[3] |
| 2008 | 68[3] |
| 2007 | 57[3] |
| 2000 | 142[17] |
| 1990 | 190[17] |
| 1985 | 301[17] |
| 1922 | 380[18] |
Kaynakça
değiştir- ^ Albayrak, Leman (2014). "Aşağıırmaklar Köyü'nün Coğrafi Etüdü (YL Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. tez.yok.gov.tr. s. 76.
- ^ "Anaçlı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Anaçlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "გორა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary / დიდი ქართულ-ინგლისური ლექსიკონი, Londra, 2006, 2 cilt 29 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 224, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 114.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 181 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 121-124, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1372". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ a b c d "Anaçlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
değiştir- Anaçlı, Ardanuç için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
- Köy Tanıtım Sitesi10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.