Antik Roma yolları

Antik Roma ordusu İÖ 753 – İÖ 476 Yapısal tarih Roma ordusu (birim türleri, lejyonlar, Auxilia, generaller) Roma donanması (filolar, amiraller) Mücadele tarihi Savaşların ve muharebelerin listeleri Nişanlar ve cezalar Teknolojik tarih Askeri mühendislik (castra, kuşatma makineleri, taklar, yollar) Siyasi tarih Strateji ve taktikler Piyade taktikleri Cepheler ve tahkimatlar (limes, Hadrian Duvarı)

Antik Roma yolları Roma İmparatorluğu'nun büyüyüp gelişmesinde zorunlu bir unsur olmuştu. Bu yollar nedeniyle Romalılar orduları için emniyetle ve hızla büyük alanlar içinde hareket alanı sağlamışlardır. Bu yollar aynı zamanda haberleşme ve iletişim için elzem olmuşlardır. İktisadi bakımdan ise Antik Roma yolları, Roma'ya yiyecek ve emtia ticaretinin gelişmesinde ve çok geniş bir alanda Roma mallarının yayılıp dağıtılabilmesini sağlamıştır. Roma İmparatorluğunun en parlak zamanlarında antik Roma yolları ağı 85.004 km kara yolunu kapsamaktaydı ve 372 bağlantıdan oluşmaktaydı.

Pompeii'deki bir Antik Roma sokağı

Romada Trajan'in Sütunu anıtında yol yapımı gösterimi.

Latince viae adı verilen Antik Roma yollarının yapımı askeri, ticari ve siyasal nedenlerle gerekmiş ve Romalılar bu yollar ağ sistemini yapıp ve sonra bakımını sağlamakta büyük deneyim kazanmışlardır. Antik Roma yolları bir mahalden diğer mahale asker ve askeri malzeme taşımak için yapılmakla beraber bu yollar ana taşıt olarak atlı araba için yapılmıştı. Roma askeri lejyonları bu yollar sayesinde çabuk ve emniyetli olarak ülke içinden Roma sınırlarına gidebilmekteydiler. Böylelikle bu yollar imparatorluğun emniyetini ve istikrarını sağlamak için en büyük unsur olmuşlardır. Diğer taraftan Orta Çaglara girmeden Roma İmpartorluğu'nun çöküşüne de sebep olmuşlardır. Romalıların düşmanları olan barbar kavimler bu yollardan Roma topraklarına gelip yerleşip idaresini ellerine geçirmişlerdir. Roma İmparatorluğu'nun ortadan kalkması ile birlikte bu yolların çoğu bin, iki bin yıl aynı güzergahtan iletişimi sağlamaya devam etmişlerdir.

İsimlendirme

Antik Roma yolları Latince "viae" olarak tanımlanmaktaydı. Latince vehere yani taşıma, getirme ve götürme anlamına gelen sözcükten türetilmişti. Belirli Antik Roma yolları bir özel yol isimi taşımaktaydı. Özel yol ismi, çok kere yolu yapmak için devlet emirini veren censor unvanlı yüksek Romalı devlet memuruna atfen verilmiştir. Bu yol yapmaya izin veren memur Roma Cumhuriyeti zamanında en yüksek devlet rütbesi olan konsül’ün altındaydı. Bazı yollar isim veren kişiler sonradan konsül rütbesini de taşımışlardır ama yol isim censor rütbesinde iken verdikleri emire dayanmaktaydı. Bazı Antik Roma yollar daha censor rütbesi ortaya çıkmadan yapılmış iseler o zaman ya vardıkları son merhale veya içinden geçtikleri bölgelerden en büyüğü ismin almışlardır. Eğer Antik Roma yolunda büyük bir değişme (yani yolun sathını tümünü değiştirilmesi veya yol güzergah değişmesi) halinde yeniden isim verilirdi.

Antik Roma yol ağı sistemleri

Yollarda seyahat

Mesafe taşları

Potaissa Napoca Miliarium.

Roma Forum'da bulunan miliarium aureum adı verilen antik Roma yollarının baslangıç taşı.

Taşıtlar

Romalı dört tekerlekli kapalı araba

Güzergâh

Tabula Peutingeriana (merksi Güney İtalya.

Yol yapımı

Metot

Ayrıca bakınız

• Roma köprüleri listesi

Dışsal kaynaklar

Genel makaleler

• Roman Roads 18 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Road Map
• Viae - Article by William Ramsay 22 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Traianus - Technical investigation of Roman public works

Antik yolların tanımları

• [1] 22 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Akdeniz etrafında bulunan ülkelerde Roma yolları (İngilizce)
• [2] 1 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fransa'da bulunan Antik Roma yolları (Fransızca)
• [3] 28 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antik Raetia Eyaletinde bulunan Roma yollarının fotoları (Almanca)

Amme ve özel sahışlar hakkında Roma hukuku

• Servitutes

Antik Roma yol yapımı

• Antik Roma yol yapımı (İngilizce)
• Antik Roma yol yapımı 9 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Antik Roma yol yapımı 13 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Birincil Roma Kaynakları

• Siculus Flaccus, 'De condicionibus agrorum' cap. XIX
• Isidori Hispalensis Episcopi Etymologiarum sive Originum Liber XV, 15-16
• Codex Theodosianus:
  • 8.5 De cursu publico angariis et parangariis;
  • 15.3 De itinere muniendo
• Corpus Iuris Civilis
  • C.12.50 De cursu publico angariis et parangariis
  • D.8.3.0 De servitutibus praediorum rusticorum.
  • D.8.6.2
  • D.43.7 De locis et itineribus publicis
  • D.43.8 Ne quid in loco publico vel itinere fiat.
  • D.43.10 De via publica et si quid in ea factum esse dicatur.
  • D.43.11 De via publica et itinere publico reficiendo.
  • D.43.19 De itinere actuque privato.

Dipnotlar

• Von Hagen, Victor W., The Roads That Led To Rome, The World Publishing Company, Cleveland and New York, 1967