Areni-1 ayakkabısı
Areni-1 ayakkabısı, 2008 yılında Ermenistan'ın Vayots Dzor ilindeki Areni-1 mağarasında mükemmel durumda bulunan 5.500 yıllık tek parça bir deri ayakkabıdır. Çağdaş araştırmacılar tarafından bilinen dünyanın en eski deri ayakkabısıdır. Projenin eş yöneticileri İrlanda'daki University College Cork'tan Ron Pinhasi ve UCLA'den Gregory Areshian'dır.[1]
| Areni-1 ayakkabısı | |
|---|---|
 | |
| Keşfedilme | 2008 Areni-1 Mağara Kompleksi, Ermenistan |
| Günümüzdeki konumu | Ermenistan Tarih Müzesi |
Keşif
değiştirErmeni yüksek lisans öğrencisi Diana Zardaryan, deri ayakkabıyı Ermenistan Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü, İrlanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nden bir arkeolog ekibi tarafından yapılan kazılar sırasında keşfetti.[2] Ayakkabı, 45 cm derinliğinde ve 44–48 cm genişliğindeki sığ, yuvarlak ve sıvalı bir çukurun tabanında, devrilmiş kırık bir Kalkolitik seramik kasenin altında baş aşağı bir şekilde bulundu.[3] Yakınlarda kırık bir çömlek ve keçi boynuzları da bulundu. Aynı bölgede yapılan kazılarda dünyanın bilinen en eski şarap imalathanesi de bulundu.[4]
Araştırma, National Geographic Society, Chitjian Vakfı, Gfoeller Vakfı, Steinmetz Ailesi Vakfı, Boochever Vakfı ve UCLA'daki Cotsen Arkeoloji Enstitüsü tarafından finanse edildi.[5]
Analiz
değiştirAyakkabı, mağaradaki serin ve kuru koşullar ve katı bir mühür görevi gören kalın bir koyun gübresi tabakası nedeniyle mükemmele yakın bir durumda bulundu. Aynı mağarada, birçoğu iyi korunmuş buğday, arpa ve kayısı ile diğer yenilebilir bitkilerin saklandığı büyük kaplar bulundu.[6] Ayakkabının içinde kuru otlar bulunuyordu ve arkeologlar bunun bir yalıtım yöntemi mi yoksa ayakkabının giyilmediği zaman şeklini koruyabilmesi için mi kullanıldığı konusunda emin değillerdi.[7] Baş arkeolog Ron Pinhasi, ayakkabının bir erkeğe mi yoksa bir kadına mı ait olduğunu belirleyemedi. Küçük olmakla beraber ABD ve Kanada ayakkabı ölçülerine göre 7, Avrupa ölçüsüne göre 37 ve Birleşik Krallık ölçüsüne göre 6 numara olan ayakkabının "o dönemdeki bir erkeğe pekâlâ uyabileceğini" belirtti.[6] Ayakkabının bağcıkları da iyi durumdadır.[6]
Avrupa'da keşfedilen tek parça deri ayakkabıların üretim tekniği ve stili ile Areni-1 Mağarası'ndan bildirilenler arasında büyük benzerlikler bulunuyor. Bu da bu tür ayakkabıların geniş ve çevre açısından çeşitlilik gösteren bir coğrafi bölgede bin yıldır giyildiğini gösteriyor.[3] Pinhasi'ye göre Areni-1 ayakkabısı, 1950'lere kadar Aran Adaları'nda giyilen bir ayakkabı tarzı olan İrlanda pampootie'lerine benziyor.[8] Ayakkabı, bugün hâlâ festivallerde görülen ve Opanak olarak da bilinen Balkanların geleneksel ayakkabıları ile de benzerlik göstermektedir.[9]
Materyal, Oxford ve Kaliforniya'daki iki radyokarbon laboratuvarı tarafından tarihlendirildiğinde, ayakkabının MÖ 3.500'e kadar uzandığı belirlendi. Bu tarih, Buz Adam Ötzi'nin üzerinde bulunan deri ayakkabı için verilen tarihten yaklaşık iki yüz yıl daha eskidir.
Koruma için işlemleri tamamlandıktan sonra Areni-1 ayakkabısı sergilenmek üzere Erivan'daki Ermenistan Tarih Müzesi'ne taşındı.[10]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Bruce Bower (3 Temmuz 2010). "Ancient shoe steps out of cave and into limelight". Science News. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ Oldest Leather Shoe A ‘Dream’ Find For Armenian Scientist 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Armenia Liberty (RFE/RL), 12 Haziran 2010.
- ^ a b Pinhasi, Ron; Gasparian, Boris; Areshian, Gregory; Zardaryan, Diana; Smith, Alexia; Bar-Oz, Guy; Higham, Thomas (9 Haziran 2010). "First Direct Evidence of Chalcolithic Footwear from the Near Eastern Highlands". PLOS One. 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "'Oldest known wine-making facility' found in Armenia". BBC. 11 Ocak 2011. 6 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "Oldest Leather Shoe Steps Out After 5,500 Years". Huffington Post. 13 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ a b c "What's Older Than the Pyramids and Smells Worse Than a Mummy?". Fox News. 9 Haziran 2010. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "En eski deri ayakkabı Ermenistan'da bulundu". BBC News Türkçe. 11 Haziran 2010. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "5,500-year leather mocassin world's oldest shoe". AFP. 10 Haziran 2010. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ Ravilious, Kate (11 Temmuz 2010). "World's Oldest Leather Shoe Found—Stunningly Preserved". National Geographic News. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ Gevorgyan, Siranuysh (14 Haziran 2010). "Do You Have that in a Size 38?: World's oldest shoe to go on display in Yerevan". ArmeniaNow.com. 23 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.