Arjantin'in eyaletleri

Arjantin'in üst düzey yönetim birimleri

Arjantin 23 eyalete (İspanyolca: çoğul provincias, tekil provincia) ve bir federal bölgeye (Capital de la República ya da Capital de la Nación, gayriresmî olarak Capital Federal) bölünmüştür. Federal bölge ve tüm eyaletlerin kendi anayasaları bulunur ancak hepsi federal bir sistem altında birleşmiştir.

Buenos Aires dışındaki eyaletler illere (İspanyolca: çoğul departamentos, tekil departamento) bölünmüştür. Buenos Aires ise tek bir belediyeden oluşan bölümlere (İspanyolca: çoğul partidos, tekil partido) ayrılmıştır.

Eyaletler

değiştir
 Ateş Toprakları (Tierra del Fuego)Santa CruzChubutRio NegroNeuquenLa PampaBuenos AiresCiudad Autonoma de Buenos AiresSanta FeCordobaSan LuisMendozaSan JuanLa RiojaCatamarcaSaltaJujuyTucumanSantiago del EsteroChacoFormosaCorrientesMisionesEntre RiosMalvinasAntartida Argentina
Arjantin eyaletleri ve üzerinde hak iddia ettiği topraklar
  1. Buenos Airesa
  2. Buenos Aires Eyaleti
  3. Catamarca
  4. Chaco
  5. Chubut
  6. Córdoba
  7. Corrientes
  8. Entre Ríos
  9. Formosa
  10. Jujuy
  11. La Pampa
  12. La Rioja
  13. Mendoza
  14. Misiones
  15. Neuquén
  16. Río Negrob
  17. Salta
  18. San Juan
  19. San Luis
  20. Santa Cruz
  21. Santa Fe
  22. Santiago del Estero
  23. Ateş Toprakları, Antarktika ve Güney Atlantik Adalarıc
  24. Tucumán

a Federal bölge. Aynı zamanda Ciudad de Buenos Aires olarak da bilinir.
b ya da Provincia del Río Negro.
c Tierra del Fuego, Antarktika'da hak iddia edilen topraklar, Güney Atlantik adaları.

Tarihçe

değiştir

Arjantin'in kuzeyi İspanyol sömürgeciler tarafından ülkenin keşfedilen ilk bölümüdür. Bu kaşifler, Peru'da çıkarılan altın ve gümüşü Buenos Aires limanına getirmek için uygun yolları araştırıyorlardı. 1553 yılında Santiago del Estero bu yolun üzerinde dinlenme noktası olarak kurulan ilk şehirdir. Ancak daha sonraları kurulan Tucumán ve Salta şehirlerinin yerel halkların saldırılarından korunarak ekonomik güçlerini artırması üzerine önemini kaybetmiştir.

Ülkenin orta kesimi de kısa sürede keşfedilmiş ve yerleşime açılmıştır. İlk kurulan şehirler arasında bulunan Córdoba şehri yalnızca siyasal merkez olmamış 1622 yılında Arjantin'in ilk üniversitesi olan Universidad Nacional de Córdoba ile birlikte aynı zamanda kültürel merkez hâline de gelmiştir. Orta ve kuzey Arjantin eyaletlerinin başkentlerinin tamamına yakını (La Pampa Eyaleti başkenti Santa Rosa ve Chaco Eyaleti başkenti Resistencia dışında) 1600 yılından önce kurulmuştur.

Colorado Nehrinin güneyinde olan Patagonya yerel halkın kontrolü altında kaldı. Nehir doğal bir sınır görevi görüyordu. 1879 yılında Julio Argentino Roca tarafından başlatılan Çöl Fethi sonrasında bu toprakların kontrolü üzerinde yaşayan yerel halkın soyunun hemen hemen tüketilmesinden sonra Arjantin'in eline geçmiştir.

1884 yılında Patagonya eyaletleri kuruldu ve 1944 ile 1955 yılları arasında Chubut Eyaleti'nin güneyi ile Santa Cruz Eyaleti'nin kuzeyindeki bir bölümün Comodoro Rivadavia Askerî Bölgesi olarak adlandırılmasının dışında idarî yapısını günümüze kadar korudu.

Ancak Ulusal Topraklar 20. yüzyıla kadar eyalet statüsüne sahip değildi. Ancak 1957 yılında eyalet olarak tanındılar. Buna istisna 1990 yılında eyalet olan Ateş Toprakları, Antarktika ve Güney Atlantik Adaları'dır.

Güneyin geç dönemde fethedilmesi ve soğuk iklim nedeniyle nüfusun çoğu orta ve kuzey eyaletlerde yaşar. Özellikle Buenos Aires ve Buenos Aires'ten güneye doğru olan göç bu farkı azaltma yönündedir.

Demografi

değiştir
Eyalet CPAa Nüfus (2006) Yüzölçümü (km²) Eyalet başkenti
1 Buenos Aires C 3.034.161 203
2 Buenos Aires Eyaleti B 14.276.909 307.804 La Plata
3 Catamarca K 371.459 102.602 San Fernando del Valle de Catamarca
4 Chaco H 1.055.011 99.633 Resistencia
5 Chubut U 443.779 224.686 Rawson
6 Córdoba X 3.203.309 168.766 Córdoba
7 Corrientes W 997.224 88.199 Corrientes
8 Entre Ríos E 1.220.123 78.781 Paraná
9 Formosa P 534.015 72.066 Formosa
10 Jujuy Y 662.477 53.219 San Salvador de Jujuy
11 La Pampa L 319.152 143.440 Santa Rosa
12 La Rioja F 327.960 92.331 La Rioja
13 Mendoza M 1.658.873 150.839 Mendoza
14 Misiones N 1.060.199 29.801 Posadas
15 Neuquén Q 525.355 94.078 Neuquén
16 Río Negro R 578.554 203.013 Viedma
17 Salta A 1.191.748 154.775 Salta
18 San Juan J 662.439 86.137 San Juan de la Frontera
19 San Luis D 412.110 76.748 San Luis
20 Santa Cruz Z 217.402 243.943 Río Gallegos
21 Santa Fe S 3.089.311 133.007 Santa Fe
22 Santiago del Estero G 866.576 135.254 Santiago del Estero
23 Ateş Toprakları (Tierra del Fuego) V 123.458 20.912 Ushuaia
24 Tucumán T 1.432.552 22.524 San Miguel de Tucumán

a CPA = Código Postal Argentino, Arjantin Posta Kodu

Eyalet yönetimi

değiştir

Yürütme erki

değiştir

Arjantin eyaletleri seçimle iş başına gelen valiler tarafından yönetilir. Dört yıllığına seçilen valiler bazı eyaletlerde arka arkaya sınırsız sayıda seçilebildiği gibi bazı eyaletlerde seçilemez.

Yasama erki

değiştir

Tüm eyaletler, Arjantin Ulusal Anayasasının 75. maddesiyle Ulusal Meclise verilen yetkiler dışındaki tüm konularda yasa çıkaracak meclislere sahiptir. Bazı eyaletler tek meclisli, diğerleri ise çift meclislidir.

Tek meclisli eyaletler:

Çift meclisli eyaletler:

Tüm eyaletlerde yasama erkinin en üstünde bir Eyalet Yüksek Mahkemesi bulunur, bunların altında değişik temyiz mahkemeleri ve mahkemeler yer alır.

Yasalar Ulusal Meclis tarafından kabul edilmiş olsa bile eyalet mahkemeleri medeni, ticari, çalışma ve ceza hukuku konularındaki tüm anlaşmazlıklara bakar. Ancak federal konulardaki anlaşmazlıklara müdahale edemezler.