Arjantin Bağımsızlık Savaşı

Arjantin Bağımsızlık Savaşı
	İspanyol Amerikan bağımsızlık savaşları
Tarih	18 Mayıs 1810-5 Nisan 1818
Bölge	Arjantin
Sonuç	Arjantin zaferi; İspanyol sömürge yönetimi sona erdi
Taraflar
Vatanseverler:; Río de la Plata Birleşik Eyaletleri; Orientaller; Şili; Republiquetalar	Kraliyetçiler:; İspanyol İmparatorluğu Río de la Plata Kral Vekilliği; Peru Kral Vekilliği;
Komutanlar ve liderler
Manuel Belgrano; José de San Martín; Martín Miguel de Güemes (ölü); Juan José Castelli; José Gervasio Artigas; William Brown; Carlos María de Alvear	Bernardo de Velasco; José Manuel de Goyeneche; Joaquín de la Pezuela; Pedro Antonio Olañeta (ölü); Santiago de Liniers ; Vicente Nieto

Arjantin Bağımsızlık Savaşı (İspanyolca: Guerra de Independencia de Argentina), 1810-1818 yılları arasında Manuel Belgrano, Juan José Castelli, Martin Miguel de Guemes ve José de San Martín komutasındaki Arjantinli vatansever güçler tarafından İspanyol İmparatorluğu'na sadık kraliyetçi güçlere karşı bağımsızlık savaşıydı. 9 Temmuz 1816'da San Miguel de Tucumán'da bir meclis toplandı ve ulusal bir anayasa hükümleriyle bağımsızlığı ilan etti.

Arkaplan

Bağımsızlık mücadelesi, Buenos Aires'teki yerel milislerin İspanyol donanmasından aldığı küçük bir yardımla Britanya işgalini püskürtmeyi başardığı 1806 yılında başladı.^[3]

I. Napolyon'un 1808 yılında İspanya'ya müdahale ederek Kral VII. Fernando'yu tahttan indirip yerine kardeşini tahta geçirmeye zorlamasının sonuçları gelecek açısından önem taşıyordu. Bu hareket İspanya'yı iki rakip grup arasında bir iç savaşa sürükledi; biri yeni kral Joseph Bonaparte etrafında birleşmiş, diğeri ise sürgündeki kral etrafında birleşmiş ve Britanya'nın yardımını almış İspanyol vatanseverlerdi.^[3]

İspanyol hukukunun kadim ilkelerine göre, kralın Amerika'daki toprakları, meşru kral tahta dönene kadar kendi kendilerini yönetme hakkına sahipti. Bu nedenle, 25 Mayıs 1810'da, Buenos Aires sakinleri, VII. Fernando tahta dönene kadar Río de la Plata Kral Vekilliği'nin yeni geçici liderlerini seçtiler.^[3] Bu süreç Mayıs Devrimi olarak adlandırılmaktadır.

Çatışmalar

1811 yılı başlarında İspanya'dan yeni vali Francisco Javier de Elía'nın gelmesiyle, Buenos Aires yerine Montevideo, Río de la Plata Kral Vekilliği'nin başkenti ilan edildi. Oradan, yeni vali Río de la Plata'daki isyancı bölgeleri geri almaya çalıştı.^[4]

İlk aksiliklerden sonra, Vatansever Donanması, 17 Mayıs 1814'te bir ablukanın ardından Montevideo'yu ele geçirmeyi başardı. İspanyol kraliyetçileri, teslimiyetiyle Güney Atlantik'teki son deniz üssünü kaybetti.^[4] Daha sonra çatışmalar batıya, And Dağları'na doğru kaydı.

1814 yılında tahta geri dönmesine rağmen VII. Fernando'nun pratikte güçsüz olduğu ortaya çıktı. Bu nedenle, 9 Temmuz 1816'da San Miguel de Tucumán'daki kral vekilliği delegelerinin bir toplantısında, Río de la Plata Birleşik Eyaletleri adı verilen yeni bir devletin bağımsızlığı ilan edildi.^[3]

Kraliyetçiler kuzey Arjantin'de yenilgiye uğrayana kadar birkaç yıl süren şiddetli çatışmalar yaşandı. 1820-24 yıllarında José de San Martín ve Simón Bolívar tarafından ele geçirilinceye kadar Peru'daki üslerden tehdit oluşturmaya devam ettiler. Buenos Aires Birleşik Eyaletleri'nin yeni hükûmeti, eski Río de la Plata Kral Vekilliği'nin toprak bütünlüğünü korumaya çalıştı; ancak hiçbir zaman etkin bir şekilde kontrol edilemeyen çevre bölgeler kısa sürede kaybedildi; 1814'te Paraguay, 1825'te Bolivya ve 1828'de Uruguay ayrı devletler haline geldiler.^[3]

Yıllık anma

25 Mayıs'taki Día de la Revolución de Mayo (Mayıs Devrimi Günü), Arjantin'de Birinci Ulusal Hükûmeti (ve Primera Junta'nın kuruluşunu) anmak için kutlanan yıllık bir bayramdır. Bu, Arjantin tarihindeki önemli olaylardan biridir. Bu ve bu güne kadar geçen haftanın diğer olayları Semana de Mayo (Mayıs Haftası) olarak adlandırılır.^[3]

Kaynakça

^ Rivera Vivanco, Gabriel (2011). "El apoyo de Chile a la independencia de las Provincias Unidas del Río de la Plata en 1811". Cuaderno de Historia Militar (İspanyolca), 7. ss. 7-19.
^ Hormazábal Espinosa, Pedro Edo. (2007). "Soldados chilenos en Argentina, la primera cooperación militar en el proceso independentista a partir de 1811". Revista de Historia Militar (İspanyolca), 6. ss. 45-50.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Argentina Celebrates 200 Years of Independence" (İngilizce). Encyclopaedia Britannica. 27 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025.
^ ^a ^b "La Guerra de la Independencia (1810-1824)" (İspanyolca). Argentina Goberno. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025.

Ek okuma

Camogli, Pablo; Luciano de Privitellio (2005). Batallas por la Libertad. Buenos Aires: Aguilar. ISBN 987-04-0105-8.
Luna, Félix (2003). La independencia argentina y americana (İspanyolca). Buenos Aires: Planeta. ISBN 950-49-1110-2.

[1] Rivera Vivanco, Gabriel (2011). "El apoyo de Chile a la independencia de las Provincias Unidas del Río de la Plata en 1811". Cuaderno de Historia Militar (İspanyolca), 7. ss. 7-19.

[2] Hormazábal Espinosa, Pedro Edo. (2007). "Soldados chilenos en Argentina, la primera cooperación militar en el proceso independentista a partir de 1811". Revista de Historia Militar (İspanyolca), 6. ss. 45-50.

[brit-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Argentina Celebrates 200 Years of Independence" (İngilizce). Encyclopaedia Britannica. 27 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025.

[his-4] "La Guerra de la Independencia (1810-1824)" (İspanyolca). Argentina Goberno. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]