Arrigo Boito
Arrigo Boito veya daha uzun olarak Enrico Giuseppe Giovanni Boito veya takma adla Tobia Gorrio (24 Şubat 1842, Padova, İtalya – 10 Haziran 1918, Milano), İtalyan şair, roman yazarı, gazeteci, opera bestecisi ve libretto yazarıdır.
Arrigo Boito | |
|---|---|
 Arrigo Boito (1842-1918) | |
| Doğum | 24 Şubat 1842 Padova, İtalya |
| Ölüm | 10 Haziran 1918 Milano, İtalya) |
| Diğer ad(lar)ı | Tobia Gorrio |
| Meslek | Müzisyen, opera bestecisi. şair, gazeteci, roman ve libretto yazarı |
Özellikle Amilcare Ponchielli'nin La Gioconda adlı operası; Giuseppe Verdi'nin Otello ve Falstaff operaları için hazırladığı librettolar ve kendinin hazırladığı Mefistofele operası dolayısıyla ismi anılmaktadır.
Yaşamı
değiştir24 Şubat 1842'de Padova'da doğdu. Babası bir minyatür portre ressamı ve annesi Polonya asıllı bir kontesti. İlk eğitimini Venetoda tamamladı. 1855-1861 döneminde "Milano Konservatuvarı"nda keman, piyano ve kompozisyon dersleri aldı. Arkadaşı olan Franco Faccio birlikte bir İtalyan milliyetçiliği temalı "Il quattro Giugno" adlı bir kantata ve "Le Sorelle d'Italia" adlı bir müzikal dram hazırladılar. 1866'da Giuseppe Garibaldi'nin bayrağı altında İtalyan gönüllüleri olarak Prusya-Avusturya Savaşına katıldılar ve bu savaş sonunda İtalya Veneto bölgesini eline geçirdi. Bu vatan hizmetine bir karşılık olarak kendisine Paris'i ziyaret etmek için bir burs verildi.
Hazırlamış olduğu tek tamamlanmış operası olan ve Goethe'nin Faust eserinden kendisinin uyarladığı librettoya dayanan Mefistofele'nin prömiyer temsili 1868'de Milano'da La Scala Tiyatrosu'nda kendi orkestra şefliği altında yapıldı. Bu eser Wagner tipli opera müziğinden oluştuğu için İtalyan seyirciler ve kritikler tarafından yadırganıp hiç beğenilmedi. Protesto gösterilerinden dolayı iki temsilden sonra programdan kaldırıldı. Büyük bir revizyondan sonra 10 Nisan 1875'te yeniden Bologna'da ikinci prömiyeri temsil edildi. Günümüzde bu revize edilmiş versiyon yapımlanmaktadır. Bu eserden başka Arrigo Boito 1877-1915 arasında "Ero e Leandro" adlı bir opera daha hazırlamakla uğraşmış ama bu tamamlayamamıştır.
Arrigo Boito hazırladığı librettolar ile isim yapmıştır. Kendi iki operası için yazdığı librettolar yanında diğer opera bestecileri için birkaç seçkin opera librettosu hazırlamıştır. "Tobia Georrio" takma adı altında 1876'da prömiyeri sahnelenen Amilcare Ponchielli'in şaheseri La Gioconda operasının librettosunu Arrigo Boito hazırlamıştır. Sonra Giuseppe Verdi ile yakın işbirliği yapmaya başladı. Önce Verdi'nin ilk versiyonu çok karmaşık bir librettosu olan Simon Boccanegra eserinin revizyonu hazırlayarak 1881'de revize versiyonun çok başarılı olmasına büyük bir katkı yaptı. Bundan sonra Verdi ile, tamamlanmayan "Kral Lear" adlı bir opera projesi üzerine uğraştı. Verdi'nin son şaheserleri olduğu kabul edilen Otello (1887) ve Falstaff (1893) için librettoları hazırladı. Verdi ölüm yatağında iken Arrigo onun yatağı başındaydı.
Boito'nun yazarlığı sadece yazdığı librettolarla kalmadı. 1867 ile 1874 arasında değişik dergilerde "L'Alfier nero", "Iberia", "La musica in piazza", "Il pugno chiuso" ve "Il trapezio" adlı romanları basılıp yayımlandı. 1864'te Re Orso adlı ve 1877'de Il libro dei versi adlı şiirlerini toplayan iki kitap basıldı ve 1902'ye kadar bunların değişik edisyonları yayınlandı.
1889-1897 döneminde Arrigo Boito Parma müzik konservatuvarının direktörlüğünü yaptı. Bu dönemde ve sonra Arrigo Boito sürekli olarak şereflendirildi. İngiltere Cambridge Üniversitesi'nden ve Oxford Üniversitesi'den onursal müzik doktoru payeleri aldı. Kendisine İtalyan müzik konservatuvarları genel müfettişliği görevi verildi. İtalya Kralı tarafından 1912'de İtalyan Parlamentosu Senatosu'na senatör olarak atandı.
1918'de bir kalp krizi sonucu Milano'da öldü. Mezarı "Milano Cimitero Monumentale" mezarlığındadır.
Arrigo'nin ağabeyi olan Camillo Boito, ismi bilinen bir İtalyan mühendis ve mimar olması yanında, bir sanat kritiği, sanat tarihçisi ve roman yazarı olarak da ün yapmıştır.
Eserleri
değiştirLibrettolar
değiştir| Prömiyer tarihi | Libretto ismi | Opera bestecisi |
|---|---|---|
| 1860 | Il quattro giugno | Franco Faccio |
| 1861 | Le sorelle d'Italia | Franco Faccio |
| 1865 | Amleto | Franco Faccio |
| Sahnelenmedi (Hazırlama: 1873) |
Iràm | Cesare Dominiceti |
| 1873 | Un tramonto | Gaetano Coronaro |
| 1874 | Maria Tudor | Carlos Gomes |
| 1875 | La falce | Alfredo Catalani |
| 1876 | La Gioconda | Amilcare Ponchielli |
| Sahnelenmedi (Hazırlama: 1876) |
Semira | L. San Germano |
| Sahnelenmedi (Hazırlama: 1877) |
Pier Luigi Farnese | Costantino Palumbo |
| 1879 1896 |
Ero e Leandro | Giovanni Bottesini Luigi Mancinelli |
| 1881 | Simon Boccanegra (Rev. versiyon) | Giuseppe Verdi |
| 1927 | Basi e bote | Riccardo Pick-Mangiagalli |
| 1887 | Otello | Giuseppe Verdi |
| 1893 | Falstaff | Giuseppe Verdi |
Operalar
değiştir- Mefistofele (1868, rev. 1875)
- Nerone (1924, ölümünde tamamlanmamış)
Tiyatro oyunları
değiştir- Le madri galanti (1863, Emilio Praga ile birlikte
- Nerone (1901)
Şiir kitapları
değiştir- Re Orso (1864, 1873, 1877, 1902)
- Il libro dei versi (1877, 1902)
Romanlar
değiştir- L'Alfier nero (1867)
- Iberia (1868)
- Il pugno chiuso (1867-1870)
- La musica in piazza (1870-1871)
- Il trapezio (1873-1874, Tamamlanmamış)
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir- Boito İngilizce Wikipedia "Arrigo Boito" maddesi17 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:20.7.2010)
- Mefistofele operasının Creative Commons MP3 ses kaydı (İngilizce) (Erişim:20.7.2010)
- Guttenberg sitesinde Arrigo Boito ve Amilcare Ponchielli "La Gioconda" operası ses kaydı24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:20.7.2010)