Avşa
Avşa (Yunanca: Ἀφησιά Afisia, Orta Çağ Yunancası: Ἀφουσία Aphousia), Marmara Denizi'nde ada.
| Avşa | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
 | |
  Avşa | |
| Koordinatlar | 40°30′43″K 27°29′55″D / 40.51194°K 27.49861°D |
| Takımadası | Marmara Adaları |
| Denizi | Marmara Denizi |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Bölge | Marmara Bölgesi |
| İl | Balıkesir |
| İlçe | Marmara |
İstanbul'a deniz otobüsüyle 2,5 [1] Erdek'e ise gemiyle 1 saat 50 dakika uzaklıktadır. Balıkesir'in Marmara ilçesine bağlı bir yerleşim yeridir. İlçe merkezine 11 km, il merkezine 155 km uzaklıktadır.[2] Avşa adasının diğer adı "Türkeli" adasıdır. Fakat "Türkeli" ismi "Avşa" olarak değişmiştir.[3]
Takımadalar arasında, kapladığı alan bakımından, Avşa Adası Marmara ve Paşalimanı Adalarından sonra gelir. Uzunluğu 7 km, genişliği 4 km.'dir. 1965 yılında 1146 nüfusu olan adada, son nüfus sayımına göre 2000, gayriresmî olarak da 2500 kişi yaşamaktadır. Yazın ise Avşa Adası yoğun geçen turizm sezonu dolayısıyla 90.000 - 100.000 insanı barındırmaktadır. Gerek eğlence ve gerekse dinlence bakımından imkanları bulunan Avşa Adası'na yaz sezonunda İstanbul'dan her gün 2 ya da 3 deniz otobüsü ve İDO'ya ait gemi tarifeli sefer yapmaktadır, hafta sonları ek seferler de konulmaktadır.
Avşa Adası, yaz aylarında büyük bir nüfus artışı yaşamaktadır. Normalde sadece 3 bin kişilik nüfusa sahip olan adada, tatil sezonunda 180 bin kişiye kadar çıkabilen bir kalabalık oluşur. Adanın kendine ait bir su kaynağı bulunmamakta; bu nedenle içme suyu, deniz suyu arıtılarak temin edilmektedir. Bu sistem, tatilcilerin ve yerleşimcilerin su ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli olarak çalışsa da, bazı tatilciler için kullanım suyu endişeleri oluşturabilmektedir.[4]
Tarihçe
değiştirAvşa'nın ilk yerli halkı hakkındaki ilk yazılı bilgiler coğrafyacı Strabon ve tarihçi Plinius'un kitaplarında bulunmaktadır. Toprak durumu bakımından hiçbir zaman zengin olamamış, bağımsız bir idareye kavuşamamış olan ada, tarih içinde, çevresinde hakim olan kuvvetin arkasından gitmiştir. Hristiyan din adamları için bir sürgün yeri olarak kullanılmış ve bütün Orta Çağ boyunca boş kalmıştır. Şimdiye kadar hiçbir sistematik kazı yapılmamıştır. Ancak adada, anakara Kapıdağ Yarımadası'ndan ayrılmadan önce bazı ilkel toplulukların yaşadığı, avcılıkla geçindiği, anakara ile bağlantı kesilince yeni bir yaşam biçimi geliştirdikleri, avcılığı azaltarak tarım, besicilik ve balıkçılıkla geçindikleri bazı buluntular nedeniyle anlaşılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Avşa'nın yüzyıllar içinde değişerek gelen birçok ismi vardır. Kyzikos'lu Diogenes, Propontis adalarını anlatırken Ofiousa ile Fisia'yı birbirinden ayırmıştır. Plinius bu adaya Ophiussa der. Bizans tarihinde ise adanın ismi Afousia'dır. La Mottraye 17. yüzyıl başında, adaya buradaki Meryem Ana Manastırı nedeniyle Pnagia adı verildiğinden bahseder. Marmara Adalarında tarihi incelemeler yapan Gedeon'a, Patrikhane tarafından verilen 1892 tarihli vasiyetnamede ise, adanın ismi Aosia şeklinde yazılmıştır. Rumlar adayı terk etmeden önce ise Afissia ismini kullanmışlardır. Ada'nın ismi daha sonraki zamanlarda Araplar Adası olarak da anılmıştır.
Yakın zamanlarda adanın resmi adı Türkeli olmuştur. Daha sonraları günümüzde adanın tarihi isminin Türkçeleştirilmiş şekli olan AVŞA kullanılmaya başlanmıştır. 2 Kasım 1991 tarihinde "Avşa Adası" adı altında belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[5] 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile mahalle oldu.[6]
Coğrafi yapısı
değiştir
.svg)
Marmara Denizi'nin güney batısında 3 büyük (Marmara-Avşa-Paşalimanı) ve 9 küçük ada vardır. Marmara adaları ismini taşıyan bu adalar, yapı ve yer şekilleri bakımından Kapıdağ Yarımadası'nın Marmara Denizi'ndeki uzantısı görünümündedirler. 4. zamanın sonlarında deniz seviyesinin yükselmesi ve alçak kesimlerin sular altında kalması sonunda, anakara Kapıdağ Yarımadası'ndan ve birbirinden ayrılarak bugünkü şekillerini almışlardır.
Takımadalara adını veren ve grubun en büyüğü olan Marmara Adası orta kesiminde 700 metreyi bulan yüksek bir ada görünümünde iken, Paşalimanı, Avşa ve Ekinlik adaları yüksekliği 100-250 metre arasında değişin basık ve yumuşak görünümlü yassı adalardır ve İstanbul'a yaklaşık 65 (64.840) Mil uzaklıktadırlar. İstanbul'un kirli kıyılarından kaçanlar ile deniz ve tatil hasretlerini gidermek isteyen Ankaralılar gözlerini Marmara'nın bu güzel adalarına çevirdiler. İlk öncüler Marmara Adası'na ayak bastılarsa da kıyıdaki kumsalların azlığı hemen arkada yükselen ve dikleşen arazi ile Beldeye Teşkilatının katı imar kuralları yüzünden gözlerini biraz ötede kıyıları boyunca uzanan geniş ve ince kumlu plajlar, yumuşak arazi yapısına sahip Avşa Adası'na çevirdiler. Ayrıca henüz konut yapımına daha yumuşak bakan Köy Kanunları (1992'de belediye oldu) geçerli idi. Bu nedenle 1969 yılından itibaren Avşa Adası Marmara Bölgesi'nin vazgeçilmez turistik merkezi durumuna geldi. Bu olay köy ekonomisinin birdenbire gelişmesine ve aranan her şeyi kolayca bulunduğu bir konuma getirdi.
Avşa Adası, diğer adalar gibi anakara Kapıdağı'na bağlı idi. Dördüncü zamanın sonunda deniz seviyesinin yükselmesi ile anakaradan ve birbirlerinden ayrıldılar. Bu nedenle Avşa ile Marmara Adası arasındaki derinlik 35 metrede kalır. Avşa ile diğer adalar ve Kapıdağ arasındaki derinlikler 16 metreyi geçmez. Özellikle Avşa ile ekinlik adasını birleştiren kara parçası 1 metre ile 4 metre derinliği ancak bulur. Sakin havalarda bu bağlantıyı izlemek mümkündür. Adanın batısında üzerinde bir deniz feneri bulunan Hayırsız Ada yer alır. Adanın yapılan zemin etütlerinde granit taştan oluşmuş olduğu uzmanlar tarafından belgelenmiştir. 17 Ağustos 1999'da yaşanan depremden sonra adada hiçbir yıkım olmamıştır. [kaynak belirtilmeli]
Nüfus
değiştir| Yıl | Nüfus[7] |
|---|---|
| 2012 | 2527 |
| 2011 | 2559 |
| 2010 | 2602 |
| 2009 | 2613 |
| 2008 | 2661 |
| 2007 | 1969 |
| 2000 | 2611 |
| 1990 | 2617 |
| 1985 | 1319 |
| 1980 | 1228 |
İklim
değiştirAvşa Adası Marmara'nın orta bölümünde bulunduğu için bölge iklimi gibi bazı özellikler taşır. Akdeniz ikliminin birçok özelliğini yansıttığı gibi Karadeniz'in etkisi de kendini gösterir. Kış döneminde bu bölgenin güneyinde ve Akdeniz üzerinde oluşan hava akımları alanı orta ve doğu Avrupa üzerinde bulunan kuzey cephenin güney doğru kayması sonucu batıdan gelen kar ve yağmur getiren siklonların ve bunların cephesel faaliyetlerinin etkisinde kalır. Yaz dönemleri ise bu faaliyetler ortadan kalkar. Bunun yerini farklı bir sistem alır. Bu değişiş güneşin görünürdeki hareketi ile Büyük sahra üzerindeki yüksek basınç kuşağının Akdeniz üzerine yerleşmesi ve bu iklim bölgesinin Marmara'yı etkisel altına almasında ileri gelir.
Ortalama sıcaklık ile en soğuk ay Ocak'tır. Yaz döneminde bir tarafta Basra Körfezi'nde oluşan alçak basınç, diğer taraftan Avrupa üzerindeki yüksek basıncın sonucu ada kuzey, kuzeybatı yönlü rüzgarların etkisinde kalır. İki farklı iklim bölgesi ortasında yer aldığı için ada yazın kuzeydeki soğuk cephenin dalgalanışına bağlı olarak bazen kısa süreli fırtınaların etkisinde kalır. En sıcak ay 24.6 ortalama sıcaklık ile Temmuz'dur. Yağmurlar en çok Aralık ayında görülür. Çok nadir olarak yağan kar Ocak Şubat aylarında düşer.
Ekonomi
değiştirAda, İstanbul'a olan yakınlığı nedeniyle yerli turistler için cazip bir tatil noktasıdır. Turizmden daha fazla faydalanabilmek için Avşa, nispeten sakin bir tatil seçeneği sunan Kuzey Ege'deki tatil yerlerinin aksine birçok tesisle turistlere renkli bir gece hayatı da sunmaktadır. Ayrıca Marmaradaki adalara ait Adakarası üzümünden üretilen şarap sayesinde bağcılık ve şarap fabrikaları, turizme paralel olarak gelişerek yeni iş imkânları yaratmaktadır.
Koylar
değiştirAvşa Adası'nda oldukça fazla koy bulunmaktadır. Bunlara ulaşım zor olsa da, gerek teknelerle gerekse binek araçlarla ulaşmak mümkündür. Avşa Adası'nın belli başlı koyları şunlardır; Mavi koy, Altınkum Koyu, Manastır Koyu, Tavşanlı Koyu, Çınar Koyu, Kumtur Koyu, Atanaş Koyu, Yiğitler Koyu.
Ulaşım
değiştirİstanbul, Bostancı ve Yenikapı'dan İDO hızlı feribotları ile; Tekirdağ, Akport Limanı'ndan, Erdek'ten ve yaz aylarında Narlı iskelesinden feribot ile sağlanmaktadır.[8]
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2016.
- ^ "Mesafe Kaynak". 23 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2014.
- ^ Bu karar, Resmi Gazete'de 19.04.2005 tarihinde yayınlanmıştır. Kararın metni şöyledir : "Yer Adının Değiştirilmesine Dair Karar İçişleri Bakanlığından: Balıkesir İli Marmara ilçesine bağlı Avşa (Türkeli) Beldesinin isminin “AVŞA” olarak değiştirilmesi 5272 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca uygun görülmüştür."
- ^ "3 bin nüfuslu Avşa'da 180 bin kişi tatil yapıyor! İçme suyu denizden karşılanıyor". Milliyet. 8 Agustos 2022. 31 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 6 Kasım 1991. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2014.
- ^ Nüfus Kaynak 23 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2014
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2018.
