Başak Yıldız Akıntısı
Başak Yıldız Akıntısı veya Başak Aşırı Yoğunluğu (İngilizce: Virgo Stellar Stream veya Virgo Overdensity), 2005 yılında keşfedilen ve Başak takımyıldızında bulunan bir yıldız akıntısı için önerilen isimdir.[1][2] Akıntının, Samanyolu ile birleşme sürecinde olan bir cüce küremsi gökadanın kalıntıları olduğu düşünülmektedir. Gece gökyüzünde kapladığı alan bakımından Dünya'dan görülebilen en büyük gökadadır.
| Başak Yıldız Akıntısı | |
|---|---|
 Stellar streams (artist's impression) | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Başak |
| Sağ açıklık (α) | 12sa 24d |
| Dik açıklık (δ) | -01° 09′ |
| Galaksi sınıfı | dSph kalıntıları |
| Yüzey parlaklığı (SB) | 32,5 |
| Görünür boyut (V) | 30° × 10° |
| Özellikler | |
| Grup veya küme | Samanyolu, Yerel Grup |
| Helyo dikey hız () | ~ 130 km/s |
| Mesafe | 30 kly |
Akıntı, Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması'ndan elde edilen fotometrik veriler kullanılarak keşfedilmiştir. Bu veriler, belirli karakteristik yıldız türlerinin renkleri ve parlaklıkları yardımıyla mesafelerini tahmin eden "fotometrik paralaks" adı verilen bir yöntemle Samanyolu'nun üç boyutlu bir haritasını oluşturmak için kullanılmıştır.[3] Başak takımyıldızında yeni bir gökadaya dair ilk öneri 2001 yılında QUEST araştırmasından elde edilen verilerle yapılmıştır. Bu araştırma, Venezuela'daki Llano del Hato Ulusal Astronomi Gözlemevi'nde bulunan bir metrelik Schmidt teleskobu ile RR Lyrae değişen yıldızlarını aramıştır. Sağ açıklığı yaklaşık 12,4 saat olan bir kümelenmede beş yıldız bulunmuş ve astronomlar bu kümelenmenin Samanyolu tarafından "yutulmakta" olan küçük bir gökadanın parçası olduğunu öne sürmüşlerdir.[4]
Akıntı yüz derece kareden fazla bir alanı, hatta muhtemelen bin derece karelik bir alanı kaplar (herhangi bir anda görülebilen yarım kürenin yaklaşık yüzde beşi ya da dolunayın kapladığı alanın 5000 katı). Güneş Sistemi'ne olan yakınlığı ve bu nedenle kapladığı tam açıya rağmen, akıntı yalnızca birkaç yüz bin yıldız içerir. Gökadanın düşük yüzey parlaklığı (muhtemelen 32,5 mag/arcmin2 kadar düşük), SDSS'den önceki araştırmalarda tespit edilmesini zorlaştırmış olabilir. Akıntıdaki yıldız sayısı bir yıldız kümesinden çok fazla değildir ve keşfeden ekibin bir üyesi tarafından Samanyolu ile kıyaslandığında "oldukça zavallı bir gökada" olarak tanımlanmıştır.[5] Yıldızlarının çoğu yüzyıllardır bilinen ve normal Samanyolu yıldızları olarak kabul edilen yıldızlardır, fakat normal Popülasyon I yıldızlarından daha düşük bir metalliğe sahiptirler.
Akıntı Samanyolu içinde, Güneş'ten yaklaşık 10 kiloparsek (30.000 ışık yılı) uzaklıkta yer alır ve üç boyutta en az 10 kpc genişliğinde bir uzay bölgesine yayılmaktadır. Gökyüzü düzleminde, 1994 yılında bir yıldız araştırmasının benzer bir fotometrik analiziyle bulunan Yay Eliptik Cüce Gökadası'na yakındır.[6] Yay Cücesi, Samanyolu ile birleşmekte olan bir başka küçük gökadadır, fakat akıntıdan yaklaşık dört kat daha uzakta olduğundan, fiziksel olarak ilişkili olmaları olası değildir. Bununla birlikte Başak Yıldız Akıntısı'nın, Yay Cücesi'nin Samanyolu etrafında dönerken parçalanmasıyla geride kalan bir kalıntı olması mümkündür.[7] Başak Yıldız Akıntısı, 2002 yılında keşfedilen[8] ve Büyük Köpek Cüce Gökadası'nın Samanyolu ile birleşmesine atfedilen Tekboynuz Halkası'na da benzemektedir.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ The Sloan Digital Sky Survey Reveals A New Milky Way Neighbor 10 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SDSS basın bülteni, 9 Ocak 2006
- ^ Sonia Duffau ve diğerleri, 2006, Spectroscopy of QUEST RR Lyrae Variables: the new Virgo Stellar Stream, The Astrophysical Journal, Cilt 636, Sayı 2, s. L97-L100 (ADS[ölü/kırık bağlantı]; arXiv:astro-ph/0510589
- ^ Mario Juric ve diğerleri, Ekim 2005, The Milky Way Tomography with SDSS, The Astrophysical Journal, (arXiv:astro-ph/0510520)
- ^ Katherine Vivas ve diğerleri, 2001, The QUEST RR Lyrae Survey: Confirmation of the Clump at 50 Kiloparsecs and Other Overdensities in the Outer Halo, The Astrophysical Journal, Cilt 554, Sayı 1, ss. L33-L36.
- ^ "Stellar chemistry: Sloan Survey identifies new dwarf galaxy inside Milky Way". Space Daily. 10 Ocak 2006. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ Ibata, R.A., ve diğerleri, 1994, A Dwarf Satellite Galaxy in Sagittarius, Nature, Cilt 370, Sayı 6486, s. 194.
- ^ The origin of the Virgo tidal stream 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David Martínez-Delgado, Workshop on Dwarf Galaxies as Astrophysical and Cosmological Probes, 17 Mart 2006. (PDF)
- ^ Newberg, H. J. ve diğerleri, 2002, The Ghost of Sagittarius and Lumps in the Halo of the Milky Way, The Astrophysical Journal, Cilt 569, Sayı 1, s. 245-274
Dış bağlantılar
değiştir- Scientists find a galaxy joining ours (International Herald Tribune, 10 Ocak 2006)
- New Milky Way neighbor (Astronomy, 12 Ocak 2006)