Bahavalpur

Bahawalpur
بہاولپور
Bahawalpur; بہاولپور
Ülke	Pakistan
Eyalet	Pencab Eyaleti
Pakistan ili	Bahavalpur ili
Tehsil	Bahavalpur Tehsili
Yüzölçümü
• Toplam	2372 km²
Rakım	461 m
Nüfus (2011)
• Toplam	855.509
• Kent	545.103
Zaman dilimi	UTC+05.00
Alan kodu	062
	Resmî site; www.bahawalpur.gov.pk/

Bahawalpur (Bhawalpur veya Bhawulpore) (Urduca: بہاولپور) Pakistan'ın Pencap eyaletine bağlı şehir. 1802'de kurulan Bahawalpur Devleti'nin başkenti idi. Nüfus itibarıyla Pakistan'ın 11. büyük şehridir.

Tarihçe

Şehir 1748 yılında Nevvab "I. Muhammad Bahawal Han Abbasi" tarafından kurulmuştur.

Bu şehir 1747'de Kandehar, Afganistan'da hükümdarlık yapan Ahmed Şah Duranı'nin Hindistan'a yaptığı seferden sonra Durani İmparatorluğu'nun bir parçası olmuştur. Bir nevvab ile idare edilen Rajput devleti olduğu kabul edilen "Bahawalpur Devleti" 1802'de Durani İmparatorluğu dağıldıktan sonra Nevvab "II. Muhammed Bahawal Han" tarafından kurulmuştur. Bu devlet, Hindistan yarımadasının Pencap bölgesinde Sutlec Nehri ile Thar Çölü arasında bulunan 451 km uzunlukta bir bölgeyi idare etmekteydi ve merkezi Bahawalpur şehrinde idi. 22 Şubat 1833'te bu devlet nevvabı olan "V. Sadık Muhammed Han Abbasi" Hindistan'da kolonici olan İngiliz Doğu Hindistan Şirketi idarecileri ile bir anlaşma imzaladı ve bu kolonici İngilizler Bahawalpur Devleti'ne "güdümlü bağımsızlık" tanıdılar. 1857 Hint Ayaklanması'ndan sonra Hindistan resmen bir koloni olarak Britanya devletine bağlandıktan sonra Britanya Hindistan Kolonisi devleti bu anlaşmayı uygulamakta devam etti.

II. Dünya Savaşı'dan sonra 1947'de Britanya Hindistan'ına bağımsızlık verilmesi ile Bahavalpur Devleti yapılan plebisit ile yeni kurulan Pakistan'ın bir parçası oldu. 1952'de Bahavalpur Devleti bir Pakistan eyaleti oldu ve 14 Ekim 1955'te ise bir il olarak Batı Pakistan eyaletine bağlandı. Bangladeş'in bağımsızlık kazanıp ayrılmasından sonra Batı Pakistan eyaleti 4 eyalete bölündü: Sind Eyaleti, Belucistan Eyaleti, Hayber-Pahtunhva ve Pencap Eyaleti ve Bahalwapur devleti Pencap eyaleti içine alınarak yerel idare olarak eyalet olmaktan çıkartıldı.

Fakat eski Bahawalpir Devleti alanında yaşayanlar ve özellikle Pencapçadan ayrı bir dil olan Saraiki dilini konuşanlar Pencap eyaletinden ayrılıp yeni bir Bahawalpur eyaleti kurulması için politik çabalar yapmaktadırlar.

Coğrafya

Bahavalpur Sütlec Nehri'nin güneyinde kurulmuştur ve Thar Çölü yakınında olan "Çölistan Bölgesi" içindedir. Şehir tüm Pakistan'da Sütlec Nehri'ni geçen tek demiryolu köprüsü olan "Adamwahan Empress Köprüsü" ile nehrin kuzey kıyısına bağlıdır.

Şehir Multan'dan 90 km; Lahor'dan 420 km, Faysalabad'dan 270 km ve Pakistan başkenti ola İslamabad'dan 700 km uzaktadır.

Şehrin "Sindh" adı verilen batısında Sütlec Nehri vadisinde çok geniş bir alüvyonlu topraklardan oluşan bir ova bulunmaktadır. Bu ova nehrin taşkınları dönemleri ile nehir suları ile sulanan çok mümbit bir arazidir. Burada doğal olarak çok derin ve gür orman şeklinde hurma ağaçları yetiştirilmektedir. Bu mümbit ovada yetiştirilen tarım bitkileri arasında buğday, pamuk, şeker kamışı ve hurmadır. Aynı zamanda özel bir koyun ırkı olan "mango koyunu" ve sığır yetiştirme hayvancılığı yapılmakta ve yün ve deri önemli ticari üretim maddeleri olmaktadır.

Şehrin doğusunda ise nehir vadisinden daha yüksek olan "Pat" veya "Bar" adı verilen arziler bulunmaktadır. Bu araziler genellikle Sütlec Nehrinde kanallarala getirilen sularla sulanıp çölden kazanılmış bir tarım arazisidir ve buralarda buğday, şeker kamışı ve pamuk yetiştirilmektedir.

Şehrin daha doğusu "Çolistan" adı verilen ağaçsız ve bitkisiz çıplak çöl arazisidir. Bu çöl genellikle çok az nüfus taşımaktadır ve bunlar da göçebelerdir. Fakat çölün kuzey ve batısında Hakra havzası adlı bir çöküntü alanı bulunmaktadır ve Hakra'nın yüksek kenarlarında insanların eskiden buralarda yaşadığına gösterge olan birçok höyük bulunmaktadır.

Şehir Pakistan'da çok nadir bulunan bir doğa parkı olan "Lal Suhandra Milli Parkı" yakınındadır ve bu park safari parkı olarak da kullanılmaktadır.

Şehrin iklimi sıcak ve kurudur. Yaz günlerinde gölgede işi genel olarak yüksek kırk derece Celcius olarak gayet kuru sıcaktır ama geceleri bu işi daha düşüktür. Ortalama yaz işi 33 derecedir. Kışlar da fazla soğuk olmamaktadır ve kış ortalama ısısı 18 derecedir. Şehir çevresi çöl olduğu için yağışlar azdır ve ortalama yıllık yağış 20–25 cm,dir.

Bahavalpur şehri ve ili içinde resmi dil [[Ürdü[]] olup resmi merkezi devlet idaresi kurumlarında ve yüksek okullarda Ürdü dili ve İngilizce kullanılmaktadır. Fakat bu bölgede halk arasında kullanılıp konuşulan dil Saraiki dilidir.

Nüfus

Şehrin nüfusu hızla artmaktadır. 2012 tahminlerine göre 528,678 kisidir. Su tablo 1981, 1998 ve 2012 tahminlerin vermektedir.^[1]

Nüfus Tahminleri
Yıl	1981	1998	2012
Kisi	180.263	408.395	528.678

Ekonomi

Şehir önemli bir tarım merkezidir. Sutlec Nehri kenarları ve su kanalları dolayısıyla sulu ziraat yapılabilmekte ve münbit ovalık arazi ve sıcak ve kuru havası tarım ürünleri için çok elverişlidir. Bu şehir ve civarında üretilen ürünler dünya piyasalarında satılmaktadır. Şehir bu nedenle bir tarım pazarı durumundadır. Bu ürünlerden en önemlileri buğday, şeker kamışı, pirinç, pamuk, hurma ve mango ürünleridir. Şehirde bu tarıma bağlı olan sabun fabrikaları, pamuk iplik büküm fabrikaları, şeker kamışından şeker üretim fabrikaları bulunmakta ve ipekli ve pamuk dokumacılık, halıcık ve çanak çömlek üretimi atölyeleri bulunmaktadır.

Görülecek yerler

Noor Mahal : Şehir içinde fıskiyelerle dolu büyük bir bahçe içinde bulunan bir saraydır.1875'te tamamlanmıştır. 19. yy batı Avrupa asıllı möble ve teyzinat ile doludur. Nevvabın resmi ikametgâhı olarak inşa edilmekle beraber tek bir nevvab tarafından tek bir gece kullanılmadığı ifade edilmektedir. 1947den önce devlet misafirhanesi olarak ve birkaç defa hükûmet toplantısı için kullanılmıştır. Ama Bahavalpur Devleti ortadan kalktıktan sonra, nevvab mirasçıları arasında çıkan ihtilaflar dolayısıyla boş kalmıştır. Pencab eyaleti için eski eserleri koruma listesine alınmıştır.
Sadık Garh Sarayı: 1882'de Nevvab'ın sarayı olarak yapılmıştır. Saray arazisinin etrafı yüksek duvarlarla çevrilidir ve çöl ortasında olmasına rağmen yemyeşil çimler ve çok güzel çiçeklerle kaplı bir bahçesi bulunmaktadır. Hint İslam mimarisine uygun olarak birçok kubbesi vardır. Çok itina ile döşenmiş ve tevzin edilmiştir. Örneğin Avrupa'dan ısmarlanan aynaların gelmesi için Karaçi limanının, ara istasyonların ve şehir garının genişletilmesi için önemli masraf yapılmıştır. Durbar Salonu çok göz çekicidir. Arka bahçede nevvab zamanında kurulan ve hala ilgi çeken bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır.
Darbar Mahal Sarayları: 75 dönüm kadar arazide bulunan bahçe ve saraylar. Bunlar arasında "Gülzar Sarayı", "Nishat Sarayı" ve "Farukh Sarayı" nevvabların eşleri için özel olarak ayrı zamanlarda ayrı ayrı yaptırılan saraylardır. Günümüzde Pakistan ordusu tarafından kullanılmaktadır.
"Lal Suhanra Milli Parkı": Şehirden 36 km. uzakta bir doğa parkıdır. Bu park ve parkın misafirhanesine giden kara yolu pek uygun olmakla beraber kiralanabilen 4x4 otoları için sorun olmamaktadır. Çok değişik vahşi hayvanı, bunlar arasında geyikleri, aslanları ve gergedanları, doğal yaşama alanlarında görme imkânı sağlamaktadır.
Derawar Kalesi : 13. yy.da tuğladan yapılmıştır. "Çölistan" çölünde Bahawalpur'dan yaklaşık 100 km uzaktadır. Çevresi 1500 m, yüksekliği 30 m olan 80 kuleden oluşan kare şeklinde bir kaledir. Bahawalpur nevabblarının idare merkezi olarak kullanılmıştır ve yakınlarında bu nevvab ve ailelerin gömülü olduğu mezarlık bulunmaktadır. Ne yazık ki bakımsızlık dolayısıyla yıpranmış görünüşlüdür.