Baruthane

Baruthane barut üretilen veya depolanan yere verilen isimdir. Baruthaneler devletlerin ithal baruttan bağımsız olmasını sağladığından, ateşli silahların önem kazanmaya başladığı 14. asırdan itibaren devletlerin önem verdiği tesisler olmuşlardır.

Osmanlı'da Baruthaneler

Osmanlı Devleti baruthaneleri tek bir merkezde toplamak yerine, ülke çapında büyük baruthaneler tesis etmeyi tercih etmiştir, birçok şehirde "Baruthane-i Amire" adıyla bu yapılardan kurulmuştur. Bu durum eyalet ordularının, bir savaş veya isyan halinde merkeze bağlı kalmadan kendi kaynakları ile mücadele etmelerini mümkün kılmıştır.

İlk önceleri sadece toplar için barut üretilirken, yeniçerilerin ve sipahilerin tüfekle donatılması da, daha büyük çaplı barut üretim tesislerinin kurulmasını gerektirmiştir. Barut üretiminden ilk başlarda Cebeci Ocağı'ndan Serbaruti (Barutçubaşı) sorumlu iken yeniçerilerin ateşli silahlarla donatılmasından sonra Yeniçeri Ocağı'nda da Barutçubaşı idaresinde bir barutçu birliği kuruldu. On sekizinci yüzyıla kadar, düşük kaliteli barut (tüfekotu veya fitilotu da denir) üretilirken, getirilen yabancı uzmanlar sayesinde İngiliz tipi kaliteli barut da üretilmeye başlandı.

Osmanlı Devleti'nin baruthane inşa ettirdiği büyük şehirler şunlardır:

Bunların dışında birçok bölgede küçük çaplı baruthaneler kurulmuştur.Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıyla baruthaneler de kalkmıştır.

Kaynakça

Gábor Ágoston, Barut, Top ve Tüfek Osmanlı İmparatorluğu'nun Asker Gücü ve Silah Sanayisi, ISBN 975-6051-41-8
Türk Tarihi-dallog.net
Ayrıca müstakil bir çalışma için bknz. Birol ÇETİN, Osmanlı İmparatorluğu'nda Barut Sanayi 1700-1900, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2001, ISBN 975-17-2706-5