Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü
Basın Bayramı veya Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü, Türkiye'de sansürün kaldırılmasının yıl dönümü olarak her yıl 24 Temmuz tarihinde kutlanan önemli gündür.
| Basın Bayramı Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü | |
|---|---|
| Ülke |  Türkiye |
| Kutlayanlar | Türkiye |
| Başlama | 24 Temmuz |
| Bitiş | 25 Temmuz |
| Tarih | 1948 |
| Gelenekler | 1989'dan beri Basın Özgürlüğü Ödülleri verilir. |
İstanbul’da çıkan gazeteler, Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet'in ilan edildiği 24 Temmuz 1908 günü sansür memurlarını içeri sokmama ve gazetelerini sansüre yollamadan basma kararı vermişti. Bu olayın yıldönümü, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin 1948 yılında aldığı kararla Basın Bayramı olarak ilan etmiştir.[1] 1971'de "bayram" olmaktan çıkmış ve adı, "Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü" olarak değişmiştir.[2][3][4]
Tarihçe
değiştirPadişah II. Abdülhamit'in saltanatı sırasında "İstibdat dönemi" diye adlandırılan dönemde gazetelerin ancak sansür memurlarının denetiminden geçtikten sonra yayımlandığı Osmanlı Devleti'nde, II. Meşrutiyet'in ilan edildiği 24 Temmuz 1908 günü, İstanbul'da çıkan bir avuç gazete, kendi aralarında sansürcüleri içeri sokmama ve gazetelerini sansüre yollamadan basma kararı vermişlerdi.[5] Bu olay, 24 Temmuz'un “Basın Bayramı” olarak kutlanmasına vesile oldu.[6]
Bir basın günü oluşturulması önerisi, 1946 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin kuruluşu ile gündeme geldi. Başlangıçta, Türkiye'de ilk gazetenin çıkış tarihinin Basın Bayramı olması düşünülmüştü. Ancak ilk gazetenin çıkış tarihi tartışma konusu oldu. Kimileri 1831'de Takvim-i Vakayi’nin yayınlamaya başladığı günü Türkiye'de ilk gazetenin çıktığı tarih olarak kabul ederken, kimileri resmî gazete olduğu için Takvim-i Vakayi'nin ilk gazete sayılmayacağını, 1861'de çıkan Tercüman-ı Hakikat'in Türkiye'de ilk gazete olarak kabul edilmesi gerektiğini öne sürmekteydi. İlk gazete konusunda anlaşma sağlanamayınca gazeteci Refik Halit Karay, Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet'in ilan edilişinin yıldönümü olan 24 Temmuz gününü Basın Bayramı olarak kutlamayı önerdi.[7]
24 Temmuz günü 22 yıl boyunca meslek örgütleri tarafından "Basın Bayramı" olarak kutlandı. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası baskıların İstibdat Dönemi'ni hatırlattığı gerekçesiyle "Basın Bayramı" ifadesinin kaldırılmasına karar verdi. "Basın Bayramı", "Geleneksel Gazeteciler Günü ve Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü" adını aldı.
Kutlanışı
değiştirBu özel gün, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti önderliğinde, meslek örgütleri tarafından kutlanmaktadır. Basın Bayramında basın meslek örgütleri, sendikalar, siyasetçiler basın özgürlüğü ve sansür ile ilgilerde açıklamalarda bulunur.[8] 1989 yılından beri Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, basın özgürlüğünü savunan, bu uğurda çaba harcayan bir kişi ve kuruluşu 24 Temmuz'da Basın Özgürlüğü Ödülü ile ödüllendirmektedir.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "24 Temmuz Gazeteciler ve Basın Bayramı". istanbulsaglik. 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
- ^ "TGC: "24 Temmuz Basın Özgürlüğü Mücadele Günümüz kutlu olsun"". www.tgc.org.tr. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
- ^ "Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü:"112 yıl oldu, istibdat sürüyor"". Bianet.org. 24 Temmuz 2020. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
- ^ "24 Temmuz Artık "Basın Bayramı" Değil, "Basın Özgürlüğü Mücadele Günü" Oldu". Basın Konseyi Açıklamaları. Basinkonseyi.org.tr. 23 Temmuz 2021. 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
- ^ Ataman, Bora (7 Nisan 2014). "Türkiye'de İlk Basın Yasakları ve Abdülhamid Sansürü". Marmara İletişim Dergisi. 14 (14): 21-49. ISSN 1300-4050. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
- ^ Çobanoğlu, Faraç (17 Temmuz 2018). "Gazetecilerin Hatırlandığı Basın Bayramı". Diyarbakır Güneydoğu Ekspres Haber. 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
- ^ DURBAŞ, REFİK. "Yazar, Sansüre Karşı…". birgun.net. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ "TGC: 24 Temmuz 'Tasma' Yakıştırmasından Kurtulunduğunda Ancak "Basın Bayramı" Olarak Kutlanabilir". baskahaber. 23 Temmuz 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2013.