Beezi bölgesi
Beezi bölgesi veya Beezi kojuunu — Tuva Cumhuriyeti'nde eski yönetim birimi. Yenisey'in (Kemçik) Beezi bölgesi, kojuun.
Alanı
değiştirKemçik'in Daa (dağ) ile Beezi bölgelerinin yerlerini tam olarak belirtmek zordur. Bu iki bölgenin yerleşim alanları iç içe geçmiştir. Yenisey'in sol tarafı, Sayan dağlarının kuzey eteği Beezi bölgesi veya Beezi kojuununun içinde olarak bilinir.
Günümüz Tuva Cumhuriyeti'nde Ulug-Hem ilinin eskiden Yenisey'in Beezi bölgesinin içine girmekteydi. Henderge de "Kemçik(Hemçik) veya Yenisey'in Beezi bölgesine" girmiştir.
Tarihi
değiştirXVIII. yüzyılda Arabdan adlı bir noyan (bey) yaşamaktaydı. Bu kişi Moğolistan taraflarından gelmişti. Kök olarak Moğol olduğu düşünülmektedir. Ulug-Kem ile Kemçik yörelerinde Tıva Türkleri Arabdan-van'ın yönetimi altında idiler. Onun oğullarından Tsereb'in rütbesi ise Beyse idi [1] Bölgenin adı da böylece burayı yöneten kişiden dolayı Beezi olarak kalmıştır. Moğolistan'dan yöneticiler gelip yönetmişlerdir. Başlangıçta Beezi bölgesi yerleşim birimleri olarak 17 sumuluk olarak kurulmuş, 1916 yılında ise 16 sumu şekline getirilmiştir.
| Söök adı | Sumu adı |
|---|---|
| ulug-tülüş | Ulug-Tülüş sumuzu |
| adıg-tülüş | Adıg-Tülüş sumuzu |
| sarıg-doñgak | Sarıg-Doñgak sumuzu |
| kara-doñgak | Kara-Doñgak sumuzu |
| çaatı-doñgak | Çaatı-Doñgak sumuzu |
| salçak-soyan | Salçak-Soyan sumuzu |
| hörteñ-soyan | Hörteñ-Soyan sumuzu |
| sarıglar | Sarıglar sumuzu |
| sat | Sat sumuzu |
| kara-sal | Kara-Sal sumuzu |
| küjüget | Küjüget sumuzu |
| kırgıs | Kırgıs sumuzu |
| dolaan | Dolaan sumuzu |
| tumat | Tumat sumuzu |
| çadaanа-kuular | Çadaanа-Kuular sumuzu |
| çırgakı-kuular | Çırgakkı-Kuular sumuzu |
| sug-bajı kuular | Sug-Bajı Kuular sumuzu |
| şara |
Açıklamalar
değiştir- ^ Tıva Türkleri buna "Beezi" demekteydiler.
İlgili yayınlar
değiştir- История Тувы: В 2 т. — Т. I. — 2-е изд., переаб. и доп. / Под общ. ред. С. И. Вайнштейна, М. Ч. Маннай-оола. — Новосибирск: Наука, 2001. — 367 с. ISBN 5-02-030625-8
- Т. А. Бурдукава. История прежних нойонов тувинского народа (подготовка к печати и предисловие А. Г. Сазыкина). // Mongolica. К 750-летию "Сокровенного сказания". Москва: Наука. Издательская фирма "Восточная литература", 1993. — 343 с. ISBN 5-02-017395-9