Birim kök
Zaman serisi modellerinde, otoregresif bir ekonometrik modelde denklemi için ise birim kökün varlığından söz edilir. Bu denklemde , ilgili değişkenin t zamanındaki değerini ifade etmektedir. ise değişkenin bir önceki dönemde aldığı değeri ifade etmektedir. Denklemde a terimini ihmal ederek içeren ifadeyi sol tarafa atarsak, ifadesini elde ederiz. b'nin bir olduğu durumda değişkenin iki dönem arasındaki değeri sağ tarafta kalan rassal bir terime eşit demektir. Bu ise birim kökün varlığı sebebiyle serinin rassal bir sürecin etkisinde olduğunu ifade eder. Serinin dönemler arası değişimi tesadüfi olduğu için uzun dönemde varyansı kovaryansı ve ortalaması sabit olmayacaktır. Dolayısıyla birim kök içeren bir serinin durağan olmadığı söylenir.[1][2]
Eğer ise ve hata terimi beyaz gürültü(white noise) ise seri durağandır. burada b=1 seride birim kök vardır ki, birim kök kavramı da bu eşitlikten ileri gelir. denkleminde gecikmeli terimin sola atılması durumunda oluşacak terim delta Yt dir ki buna da Y nin birinci dereceden farkı denir. Bu denklemde yapılması gereken Yt yerine Y1 Yt-1 yerine de Y0 ın konulmasıdır. Bir sonraki aşamada Y2=Y1+e2=Y0+e1+e2 olacaktır ve Yt dööneminde elimizde Yt=Y0+e1+e2+..+et denklemi olacaktır. Bu da sürekli artan durağan olmayan bir seridir.[3]
Kaynakça
değiştir- ^ Hamilton, J. D. Time Series Analysis. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1994.
- ^ Box, G. E. P., G. M. Jenkins, and G. C. Reinsel. Time Series Analysis: Forecasting and Control. 3rd ed. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1994.
- ^ Granger, C. W. J.; Newbold, P. (1974). "Spurious regressions in econometrics". Journal of Econometrics. 2 (2). ss. 111-120. CiteSeerX 10.1.1.353.2946 $2. doi:10.1016/0304-4076(74)90034-7.