Blaise Pascal

Blaise Pascal (19 Haziran 1623 – 19 Ağustos 1662), Fransız bilim adamı, mucit, Katolik düşünür ve dini savunucusu.

Blaise Pascal
Tam adı	Blaise Pascal
Doğumu	19 Haziran 1623 Clermont-Ferrand, Fransa
Ölümü	19 Ağustos 1662 (39 yaşında) Paris, Fransa
Çağı	17. yüzyıl felsefesi
Bölgesi	Batı felsefesi
İlgi alanları	Matematik Fizik Teoloji Felsefe
Önemli fikirleri	Pascal'ın Bahsi Pascal üçgeni Pascal kanunu Pascal teoremi
Etkilendikleri Augustinus Michel de Montaigne René Descartes Gilles de Roberval Cornelius Jansen Epictetus Gerolamo Cardano
Etkiledikleri William Lane Craig Antoine Arnauld Pierre Duhem William James G. W. Leibniz Léon Brunschvicg Alexis de Tocqueville Henri Bergson

Biyografi

Gençliği ve Eğitimi

Pascal Clermont-Ferrand’da doğmuş ve annesi Antoinette Begon’u üç yaşındayken kaybetmiştir. Rouen’de vergi tahsildarı olan babası tarafından eğitilen bir çocuk dahiydi.

Bilim ve matematiğe de ilgisi olan babası Étienne Pascal (1588–1651), yerel bir hakim ve “Noblesse de Robe" üyesiydi. Pascal'ın Jacqueline adında bir kız kardeşi, Gilberte adında bir ablası vardı.

Étienne Pascal eşinin ölümünden 5 yıl sonra, 1631 yılında, çocuklarıyla beraber Paris'e taşınmıştır. Yeni taşınan aile, daha sonra ailenin önemli bir üyesi olacak olan Louise Delfault'u hizmetçi olarak işe almıştır. Yeniden evlenmeyen Étienne, çocukları, özellikle oğlu Blaise, üstün zihinsel yetenek gösterdikleri için onları sadece kendisinin eğitmesi gerektiğine karar vermiştir. Küçük Pascal'ın bilim ve matematiğe üstün bir becerisi ve eğilimi vardı.

Pascal'ın özellikle ilgisini çeken bir konu da Desargues'ın konik kesitler alanındaki çalışması olmuştur. 16 yaşındaki Pascal Desargues'ın yolundan ilerleyerek “Mystic Hexagram” denilen konu hakkında kısa bir tez yazmıştır ve matematik alanındaki ilk ciddi çalışması olan bu çalışmayı Paris'teki Père Mersenne'ye göndermiştir. Bu çalışma bugün hala Pascal Teoremi olarak bilinmektedir. Teorem, eğer bir hexagon (6 köşeli yıldız) bir çemberin içine çizilirse zıt taraflardaki üç kesişim noktasının Pascal çizgisi denilen bir düz çizgi üzerinde olduğunu söyler.

Pascal'ın çalışması yaşına göre o kadar ileri seviyedeydi ki Descartes onu babasının yazdığından neredeyse emindi. Mersenne gerçekten de Pascal'ın kendisinin yazdığının garantisini verdiği zaman ise Descartes “Koniklerle ilgili ispatları diğer eski düşünürlerden daha uygun bir şekilde sunmasını ilginç bulmuyorum, ancak bu konudaki diğer hususlar pek 16 yaşındaki bir çocuğun aklına gelebilecek şeyler değil.” demiştir.

O zamanlar Fransa'da ofisler ve mevkiler alınıp satılabiliyordu. 1631 yılında Étienne Cour des Aides ikinci başkanlığı olan mevkisini 65,665 livre'ye satmıştır. Bu para bir devlet tahviline yatırılmıştır ve buradan çok fazla olmasa da oldukça rahat yaşamalarını sağlayacak bir gelir elde etmişlerdir. Böylelikle Paris'e taşınıp oranın keyfisi sürebilmişlerdir. Fakat 1638 yılında Richelieu Otuz Yıl Savaşı'nı devam ettirmeye çalıştığı için paraya ihtiyacı olmasından dolayı devlet tahvillerini temerrüt etmiştir. Bu nedenle Étienne Pascal'ın değerleri aniden neredeyse 66,000 livre'den 7,300 livrenin altına düşmüştür.

Birçok insan gibi sonunda Étienne de Kardinal Richelieu'nün mali politikalarına karşı duruşundan dolayı Paris'i terk etmek zorunda kaldı. Bu esnada üç çocuğunu muhteşem güzellikteki komşuları Madame Sainctot'un gözetimine bıraktı. Daha sonra ancak Jacqueline Richelieu'nün de seyircisi olduğu bir çocuk tiyatrosunda iyi oynadığı zaman Étienne'e af çıktı. Zamanla Étienne tekrar kardinal ile arasını düzeltti ve 1639 yılında vergi kayıtları tam bir kaos halinde olan Rouen şehrinde kralın vergi toplayıcılığına atandı.

1642 yılında, daha 19 yaşında bile değilken, babasının bitmek tükenmek bilmeyen, aşırı yorucu vergi hesaplamalarına yardımcı olmak için toplama ve çıkarma yapabilen mekanik bir hesap makinesi geliştirdi (Pascaline). Bu güne kadar gelmiş olduğu bilinen 8 Pascaline'den dördü Paris'teki Musée des Arts et Métiers’de, biri Almanya’daki Zwinger müzesinde bulunmaktadır. Bu makineler 400 yıl boyunca mekanik metotla yapılan hesaplamalara, hatta sonra bilgisayar mühendisliğine öncülük edecek olmasına rağmen ticari açıdan başarılı olamamıştı. Bunun nedenlerinden biri pratikte kullanılmak için henüz elverişsiz olmasıydı, fakat asıl nedeni fazlasıyla pahalı olmasıydı. Pascal daha sonraki 10 yıl içerisinde de tasarımını geliştirmeye devam etti ve onun tasarımına dayanarak 50 civarı daha makine yapıldı.

Onun bilimsel çalışması

Pascal’ın ilk çalışmaları doğa bilimleri ve uygulamalı bilimler alanındaydı. Bu dönemde, akışkanlar ile ilgili çalışmalara büyük katkılarda bulunmuştur ve Evangelista Torricelli’nin çalışmalarını genelleştirerek basınç ve vakum kavramlarını açıklığa kavuşturmuştur. Aynı zamanda Pascal, bilimsel yöntemi savunmuştur.

16 yaşındayken konikler üzerine bir inceleme yazdı. 1642'de 19 yaşında iken vergi tahsildarı babasının işini kolaylaştıracak, dişliler ve tekerleklerden oluşan mekanik bir hesap makinesi tasarladı. Matematikle uğraşan babasıyla birlikte Paris Mersenne Akademisi'ne kabul edildi.

1642 yılında gençliğine rağmen hesap makineleri üzerinde bazı çalışmalara öncülük etmiştir. Üç yıllık uğraştan ve elli prototipten sonra, mekanik hesap makinesinin ilk iki mucidinden biri olmuştur. Daha sonraki on yıl içinde, Pascal hesap makinesi daha sonra da Pascaline adı verilen bu makinelerden 20 tane daha yapmıştır. Pascal, iki ana araştırma konusu oluşturulmasında yardımı dokunan önemli bir matematikçiydi. 16 yaşındayken izdüşümsel geometri konusunda kayda değer bir bilimsel eser yazmıştır, daha sonra olasılık kuramı konusunda Pierre de Fermat ile benzeşmiştir ve modern ekonomi ile sosyal bilimlerin gelişmesinde büyük bir etkisi olmuştur. Galileo ve Torricelli gibi o da 1646’da “Kainat boşluk kabul etmez” ifadesini savunan Aristoteles'in takipçilerini çürütmüştür. Pascal'ın çalışmasının sonuçları kabul edilmeden önce çeşitli tartışmalara sebep olmuştur.

1646 yılında kardeşi Jacqueline ile beraber Katolik hareketlenmelerle özdeşleşmiştir. 1651 yılında babası ölmüştür. 1654 yılının sonlarına doğru dini tecrübelerini kullanarak felsefe ve teoloji alanında etkileyici çalışmalarda bulunmuştur. En çok bilinen ve Jansenizm müridi ile Cizvitler arasındaki çatışma hakkında olan iki eseri Lettres provinciales ve Pensées o döneme aittir. Aynı yıl aritmetik üçgen üzerine de önemli bir bilimsel eser yazmıştır. 1658 - 1659 yılları arasında sikloit ve katıların hacmini hesaplamakta kullanımı üzerine yazı yazmıştır.

Matematiğe Katkıları

Pascal hayatı boyunca matematiği etkilemeye devam etmiştir. Pascal'ın 1653 yılındaki Traité du triangle arithmétique (Aritmetik üçgen üzerine inceleme) diye geçen Aritmetik üçgen üzerinde incelemesi, binom çarpanlarını uygun bir tablo halinde tanıtmıştır (Pascal üçgeni).

					1
				1	1
			1	2	1
		1	3	3	1
	1	4	6	4	1
1	5	10	10	5	1

Tablodaki sayıları bir özyineleme formülü şeklinde belirtmiştir. (m + 1)inci satır ve (n + 1)inci sütundaki sayı t_mn olsun. O zaman m = 0, 1, 2, ... ve n = 0, 1, 2, … olduğu durumlarda t_mn = t_m–1,n + t_m,n–1 olur. Sınır koşulları t_m,−1 = 0, t_−1,n = 0,m = 1, 2, 3, ... ve n = 1, 2, 3, ... Üreteç t₀₀ = 1'dir.

Pascal, bir ispat ile sonlandırmıştır:

1654 yılında kumar problemleri ile ilgilenen bir arkadaşının teşvik etmesi sonucu, bu konuda Fermat ile haberleşmiştir ve bu birlikte çalışma sonucu Olasılık Kuramı ortaya çıkmıştır. Arkadaşının adı Antoine Gombaud (lakabı Chevalier de Méré) idi ve belirtilen problem, iki kişinin bir şans oyunu oynarken oyunu birisi kazanmadan önce bitirmek istemesi ve o anki şartlara bakarak her birinin oyunu kazanma olasılığına göre ödülün adil olarak dağıtılması problemiydi (puanlar problemi). Bu tartışmadan itibaren olası değer kavramının tanımı yapılmıştır. Pascal daha sonra (Pensées adlı eserinde) Tanrı inancını ve namuslu bir yaşamı savunmak için olasılığa dayanan bir argüman kullanmıştır (Pascal'ın kumarı). Pascal ve Fermat'ın yaptığı olasılıklar hesaplaması çalışmaları, daha sonra Leibniz'in Kalkülüs formülasyonuna önemli bir temel oluşturmuştur.

1654 yılındaki dini bir tecrübesinden sonra Pascal matematik alanında çalışmayı bırakmıştır.

Matematik Felsefesi

Pascal, matematik felsefesine en büyük katkısını De l'Esprit géométrique ("Geometrik ruhun") eseri ile sağlamıştır. Bu eser aslında "Petites-Ecoles de Port-Royal" ("Little Schools of Port-Royal") isimli ünlü bir geometri kitabına giriş olarak yazılmıştır. Bu çalışması ölümünden ancak 1 asır sonra yayınlanmıştır. Burada Pascal, gerçeklerin keşfedilmesi meselesi için kullanılan metodun en ideal halinin daha önceden saptanmış gerçekler hakkındaki tüm önermelerin ortaya çıkarılması olduğunu savunmuştur. Aynı zamanda bunun imkânsız olduğunu iddia etmiştir çünkü önceden saptanmış gerçeklerin desteklenmesi için başka gerçeklere ihtiyaç vardır ve bu nedenle ilk ilkelere ulaşılamayacaktır. Buna dayanarak, Pascal geometride kullanılan prosedürün, bazı ilkelerin doğru varsayılması ve diğerlerinin onlara dayanılarak geliştirilmesi yoluyla da olsa, olabileceği en mükemmel durumda olduğunu savunmuştur. Buna rağmen varsayılan ilkelerin doğruluğunu test etmek için bir yol bulunmamaktadır.

Pascal, De l'Esprit géométrique eserini bir tanım teorisi geliştirmek için de kullanmıştır. Pascal, iki çeşit tanımı ayırmıştır: Yazar tarafından tanımlanan alışılagelmiş etiketler olarak geçen tanımlar ve dilin içerisinde olup, kastedilen şeyi doğallıkla belirttiği için herkes tarafından anlaşılan tanımlar. İkinci tip tanım, esasçılık felsefesinin ayırt edici özelliğidir. Pascal, bilim ve matematiğin biçimcilik felsefesini Descartes'ın formüle ettiği gibi kabul etmesi gerektiğini savunarak, sadece birinci tip tanımın bu alanlar için önemli olduğunu iddia etmiştir.

De l'Art de persuader ("İkna Sanatı Üzerine") eserinde Pascal geometrinin aksiyomatik metodunu, özellikle de sonuçların dayandırıldığı aksiyomlara insanların nasıl inandığı sorusunu daha derinden incelemiştir. Pascal, insan metodlarıyla bu aksiyomlarda ve sonuçlarda kesinliğe ulaşmanın imkânsızlığı konusunda Montaigne ile hemfikir olmuştur. Bu ilkelerin ancak sezgi yoluyla anlaşılabileceğini ve bu durumun gerçekleri ararken Tanrı'ya itaat etmenin gerekliliğini vurguladığını ileri sürmüştür.

Fiziki Bilimlere Katkıları

Pascal'ın hidrodinamik ve hidrostatik alanındaki çalışmaları hidrolik akışkanlar konusunda yoğunlaşmıştır. Hidrolik pres (hidrolik basınç kullanarak kuvveti arttırma) ve şırınga, icatları arasındadır. Hidrostatik basıncın sıvının ağırlığına değil yükselti farkına bağlı olduğunu kanıtlamıştır. Bu prensibi göstermek için su dolu bir fıçıya ince uzun bir tüp bağlayıp tüpü bir binanın üçüncü katının yüksekliğine kadar su ile doldurmuştur. Bu durum fıçıdan su sızmasına sebep olmuştur ve daha sonra bu deney Pascal'ın fıçı deneyi adını almıştır.

Pascal, 1646 yılı itibarıyla Evangelista Torricelli'nin barometrelerle olan deneyini öğrenmiştir. Cıva ile dolu bir tüpün cıva ile dolu bir kaba batırılması ile gerçekleşen bir deneyin benzerini yapmış biri olarak, nasıl bir gücün cıvanın bir kısmını tüpün içinde tuttuğunu ve tüpün üzerindeki boşluğu neyin doldurduğunu sorgulamıştır. O zamanlar çoğu bilim insanı orada vakum yerine görünmez bir maddenin olduğunu ileri sürmüştür. Bu düşünce, evrenin görünür ya da görünmez bir madde olduğunu ve bu maddenin daima hareket halinde olduğunu savunan Aristocu düşünceye dayanmaktadır. Hatta Aristoteles hareket eden her şeyin başka bir şey tarafından hareket ettirildiğini iddia etmiştir. Bu nedenle, Pascal'ın zamanında yaşamış ve Aristoteles'in fikirlerine göre eğitilmiş bilim adamlarına göre vakum imkânsızlıktır. Nasıl mı? Kanıt olarak şunlar gösterilmiştir:

● Cam tüpün içindeki vakum denilen şeyin içinden ışık geçebilmektedir.

● Aristo her şeyin hareket ettiğini ve bir şey tarafından hareket ettirildiğini yazmıştır.

● Sonuç olarak, ışığın cam tüpün içindeki hareketini sağlamak için tüpün içinde bir şey olması gerektiğine göre, tüpün içindeki vakum olamaz. Başka herhangi bir yerde de vakum olamaz. Vakum -her şeyin yokluğu, hiçbir maddenin var olmaması- düpedüz imkânsızdır.

Bu yolda başka deneylerle ilgilenirken, 1647 yılında Pascal Experiences nouvelles touchant le vide ("Boşluğa dokunan yeni deneyimler") adlı, çeşitli sıvıların hangi dereceye kadar hava basıncı ile desteklenebildiğinin basit kurallarını anlatan eserini çıkarmıştır. Aynı zamanda bu eserde, barometre tüpündeki boşluğun vakum olmasının da nedenlerini vermiştir.

19 Eylül 1648'de, Pascal'ın arkadaşça ama ısrarcı kışkırtmalarından sonra Pascal'ın ablası Gilberte'nin eşi Florin Périer, Pascal'ın teorisi için büyük önem taşıyan gerçekleri bulma görevini gerçekleştirebilmiştir. Périer tarafından yazılan rapor der ki:

“Geçen Cumartesi hava biraz şüpheliydi… ...ama o sabah saat 5 civarında… ...Puy-de-Dôme görülebiliyordu… ...ben de denemeye karar verdim. Clermont şehrinden bir takım önemli insanlar yükselmeyi yapacağım zaman onlara haber vermemi istemişti… ...Bu büyük çalışmada onların yanımda olmasından mutluluk duymuştum…

...saat 8’de Minim Fathers bahçelerinde buluştuk, burası şehirdeki en düşük yükseltiye sahipti… ...önce 16 poundluk cıvayı kaba koydum… ...sonra birkaç cam tüp aldım… ...hepsi 4 feet uzunluğundaydı ve bir ucu hava geçirmez şekilde kapalı, bir ucu açıktı… ...sonra tüpleri kabın içine yerleştirdim… ...tüpteki cıvanın kaptakinden 26" ve 3½ çizgi daha yüksekte durduğunu gördüm… …Aynı deneyi iki kere daha aynı noktada tekrarladım… ...her seferinde aynı sonuca vardım…

Tüplerden birini kaba bağladım ve cıvanın yüksekliğini işaretledim… …Minim kardeşlerden biri olan Father Chastin’den gün içinde durumda herhangi bir değişiklik olursa diye izlemesini istedim… …Diğer tüpü ve cıvanın bir kısmını aldım… …Puy-de-Dôme’un tepesine yürüdüm… … Orası manastırdan yaklaşık 500 kulaç daha yüksekteydi… …orada deneyi tekrarladığımda tüpteki cıvanın sadece 23" ve 2 çizgi yüksekte olduğunu gördüm… ...Deneyi zirvenin değişik noktalarında 5 kez dikkatle tekrarladım… ...her seferinde aynı yüksekliği buldum...”

Pascal, deneyi Paris'te 50 metre yükseklikteki Saint-Jacques-de-la-Boucherie kilisesinin çan kulesinin tepesine bir barometre çıkararak tekrarlamış ve cıvanın 2 çizgi düştüğünü görmüştür.

Her boşlukta bir maddenin bulunmasının zorunlu olduğu eleştirisine karşı Pascal, Estienne Noel'e cevap olarak 17. yüzyılın en büyük ifadelerinden birini vermiştir. Karl Popper’ın popülerleştirdiği bu ifade, bilimsel teorilerin çürütülebilirliklerine göre karakterize edilmesi fikrinin dikkat çeken bir öngörüsüdür: “Bir hipotezin doğruluğunu göstermek için bütün olguların onu izlediğini göstertmek yeterli olmaz; fakat, eğer hipotez olgulardan herhangi birinin tersine bir yol izliyorsa bu onun yanlışlığını ortaya çıkarmak için yeterlidir.” Pascal'ın vakumun varlığı konusundaki ısrarı, Descartes da dahil olmak üzere diğer seçkin bilim adamları arasında çatışmaya yol açmıştır.

Pascal, “sürekli hareket makinesi” arayışındayken ruletin ve rulet tekerleğinin ilkel bir halini ortaya çıkarmıştır.

Yetişkin Hayatı, din, felsefe ve edebiyat

Zaten insan dediğin doğada nedir ki? Sonsuzluğun karşısında hiçbir şey, hiçliğin karşısında her şey, hiçbir şey ve her şey arasında bir orta nokta ve ikisini de anlamaktan son derece uzak. Bir şeylerin başlangıcı ve sonu ondan delinmez bir sırla ele geçirilemez bir şekilde saklanmış. İçine sürüklendiği hiçliği de, içinde kaybolduğu sonsuzluğu da görebilmekten eşit derecede aciz.

Blaise Pascal, Pensées No. 72

Din Değiştirme

1646 yılının kışında, Pascal'ın 58 yaşındaki babası Rouen'in buzlu bir sokağında kayıp düşerek kalçasını kırmıştır. Adamın yaşı ve 17. yüzyılda tıbbın durumuna bakılırsa, kırık bir kalça ciddi bir sağlık problemiydi, belki de ölümcüldü. Paris'teki en iyi iki doktor Rouen'de yaşıyordu: Monsieur Doctor Deslandes ve Monsieur Doctor de La Bouteillerie. Büyük Pascal “...kendine bu adamlardan başkasının tedavi etmesine izin vermezdi… bu iyi bir seçimdi çünkü yaşlı adam kurtuldu ve tekrar yürüyebildi...” Fakat tedavi ve eski haline gelmesi üç ay sürdü, bu esnada La Bouteillerie ve Deslandes evlerinde misafir oldu.

İkisi de Jansenizm denen bölücü bir Katolik grubun savunucusu olan Jean Guillebert'in takipçisiydi. Hala epey küçük olan bu grup o zamanlar Fransız Katolik topluluğuna şaşırtıcı baskınlar yapıyordu. Şiddetli Augustinizm’i destekliyordu. Blaise doktorlarla sık sık konuşuyordu ve babasının başarılı tedavisinden dolayı onlardan Jansenist yazarların çalışmalarını ödünç almıştı. Pascal bu dönemde bir “ilk dönüşüm” yaşadı ve takip eden yılda teolojik konular hakkında yazmaya başladı.

Pascal bu ilk dini bağlantısından uzaklaştı ve daha sonra birkaç yıllık bir, biyografi yazarlarının deyimiyle, “dünyevi dönem” yaşadı. (1648 - 1654) 1651 yılında babası öldü ve mirasını Pascal ve Pascal'ın vasiliğini yaptığı Jacqueline'e bıraktı. Jacqueline, yakında Port-Royal'ın Jansenist rahibe manastırına aday olacağını açıkladı. Pascal oldukça etkilenmiş ve üzülmüştü, fakat bunun sebebi kardeşinin seçimi değil, kendisinin sağlığının iyi olmamasıydı. Onun da Jacqueline'e ihtiyacı vardı.

“Bir anda Pascal evinde savaş çıkmıştı. Blaise Jacqueline’e gitmemesi için yalvarıyordu ama o son derece kararlıydı. Kalmasını emretti ama o da işe yaramadı. Bu durumun özünde... … Blaise’in terkedilme korkusu yatıyordu… … eğer Jacqueline Port-Royal’e girerse, mirasının geride bırakmak zorunda kalacaktı… … ama hiçbir şey fikrini değiştirmiyordu.”

1651 yılının sonuna doğru kardeşler arasında ateşkes yapıldı. Yeterli olacak kadar aylık cep harçlığına karşılık Jacqueline mirasını kardeşine devretti. Gilberte mirasının kendi kısmını zaten çeyiz (başlık parası) olarak vermişti. Ocak'ın başlarında Jacqueline Port-Royal'e gitmek üzere ayrıldı. O gün, kardeşi için endişelenen Gilberte'ye göre “salonda bekleyen Jacqueline’i görmeden, çok üzgün bir halde odasına çekildi…” 1653 Haziran'ının başlarında, görünüşe göre Jacqueline'in bitmeyen eziyetleri sonucu, Pascal kardeşinin tüm mirasını resmi olarak “tarikat kokuları almaya başladığı” Port-Royal'e devretti. Babasının mirasının üçte ikisinin gitmesiyle, 29 yaşındaki Pascal soylu yoksulluğa mahkûm oldu.

Bir süre bekar hayatı yaşadı. 1654 yılında, Port-Royal'deki kardeşine yaptığı ziyaretler sırasında dünya işleri onu iğrendirdi fakat Tanrı'ya yakınlaşmadı.

Ölümün Yakınından Geçme

23 Kasım 1654'te, gece 10:30 - 12:30 arası, Pascal yoğun bir dinsel imgelem görmüş ve bu deneyimi anında kendine kısa bir not olarak kaydetmiştir. Not şöyle başlar: “Ateş. Abraham’ın Tanrısı, Isaac’in tanrısı, Jacob’un tanrısı, bilim adamları ya da filozoflarınkiler değil…” ve Psalm 119:16'dan bir alıntıyla sonlanır: “Sözünü unutmayacağım. Amin.” Görünüşe göre bu belgeyi dikkatli bir şekilde ceketine dikmiş ve kıyafet değiştirdiğinde yeni kıyafetine aktarmıştır, hizmetçilerinden biri tesadüfen ölümünden sonra bunu fark etmiştir. Bu eser Memorial olarak bilinmektedir. İnancı ve dine bağlılığı canlanmıştır ve Pascal 1655 Ocak'ta Port-Royal'deki iki manastırdan eski olanını iki haftalığına inzivaya çekilmek için ziyaret etmiştir. Takip eden dört yıl boyunca düzenli olarak Port-Royal ile Paris arasında yolculuk etmiştir. Tam bu noktada, yani dönüşümünün hemen ardından, din üzerine yazdığı en büyük eseri olan Provincial Letters’ı yazmaya başlamıştır.

Les Lettres provinciales

Pascal 1656’dan başlayarak, modern çağların başlarında Katolik düşünürlerin (özellikle Cizvitlerin) kullandığı etik bir method olan safsataya karşı unutulmaz saldırılarını yayımlamıştır. Pascal, safsatanın ahlaki gevşekliği ve diğer bütün günahları haklı çıkarmak için karışık muhakeme yapılmasından ibaret olduğunu ilan etmiştir. 18 mektup serisi 1656 - 1657 yılları arasında Louis de Montalte takma adı altında yayımlanmış ve XIV. Louis’yi öfkelendirmiştir. Kral, 1660 yılında kitabın parçalanıp yakılmasını emretmiştir. 1661 yılında, formüler tartışmanın ortalarında Port-Royal’deki Jansenist okula el koyulmuş ve kapatılmıştır; okul ile ilgisi olanlar da Jansen öğretilerini kafirlikle suçlayan 1656 papalık mühürlü belgeler imzalamıştır. 1657’deki son mektup, Papa VII. Alexander’a karşı gelmiştir. Papa Alexander bile resmi olarak onlara zıt düşse de Pascal’ın argümanları tarafından ikna edilmiştir.

Mektupların dini etkileri bir yana, Lettres provinciales edebi eser olarak popüler olmuştur. Pascal’ın mizahı, alayı ve saldırgan taşlamayı argümanlarında kullanması bu mektupları umumi kullanıma uygun hale getirmiş ve Voltaire ve Jean-Jacques Rousseau gibi ileri dönemlerde yaşamış Fransız yazarların düzyazılarını etkilemiştir.

Lettres provinciales aynı zamanda övgü de almıştır. Örneğin Charles Perrault mektuplar hakkında şunları yazmıştır: “Bir yazıda olması gereken her şey orada - dilin saflığı, düşüncenin asilliği, muhakemenin sağlamlığı, usta şakacılık ve baştan sona uyum başka yerde bulunamaz.”

Les Pensées (“Düşünceler”)

Pascal'ın ölümüden sonra Les Pensées olarak anılacak olan en etkileyici teolojik eseri ölümünden önce tamamlanmamıştı. Eser, Hristiyan inancının devamlı ve mantıklı incelemesi ve savunucusu olmuştur, zaten orijinal adı da Hristiyanlık dininin savunması anlamına gelen Apologie de la religion Chrétienne’dir. ("Hıristiyanlık savunması") Ölümünden sonra bulunan çok sayıda karalama, 1669 yılında kitap olarak bastırılmıştır. Kitabın adı Pensées de M. Pascal sur la religion, et sur quelques autres sujets ("Pascal’ın din ve bazı diğer konular üzerindeki düşünceleri”) olmuştur ve daha sonra yakın zamanda bir klasik haline gelmiştir. Apologie’nin başlıca stratejilerinden biri şüphecilik ve stoacılık felsefelerinin çatışıklığını kullanmaktır. Bir yanda Montaigne diğer yanda ise Epiktetos’un canlandırmalarıyla, inanmayan kişiyi çaresizlik ve kafa karışıklığına sürükleyerek onun Tanrı’yı benimsemesini sağlamaktır.

Pascal’ın Pensées’inin Fransız düzyazıları arasında ciddi anlamda bir başyapıt ve dönüm noktası olacağı düşünülüyordu. Sainte-Beuve özellikle bir bölümden söz ederken (Düşünce #72), Fransız dilinde yazılmış en iyi sayfa diyerek övgüyle bahsetmiştir. Will Durant ise “Fransız düzyazıları arasındaki en etkili ve güzel kitap” diyerek övmüştür. Pascal, Pensées’de birkaç felsefi paradoksu incelemiştir: sonsuzluk ve hiçlik, inanç ve neden, ruh ve madde, ölüm ve yaşam, anlam ve boşunalık - görünen o ki alçak gönüllülük, cahillik ve nezaket dışında kesin bir sonuca varamamıştır. Bunların hepsini birleştirerek Pascal’ın Kumarı’nı geliştirmiştir.

Son Çalışmaları ve Ölümü

T. S. Eliot hayatının bu döneminde Pascal’ı “Münzeviler arasında bir dünya adamı, dünya adamları arasında bir münzevi” şeklinde tanımlamıştır. Pascal’ın münzevi yaşam tarzı, insanın acı çekmesinin doğal ve gerekli olduğunu söyleyen bir inançtan türemiştir. 1659 yılında Pascal ciddi anlamda hastalanmıştır. Son yıllarında sık sık doktorlarının bakımını reddedip, “Hastalık Hristiyanların doğal halidir.” demiştir.

XIV. Louis, 1661 yılında Port-Royal’deki Jansenist hareketi bastırmıştır. Buna cevap olarak, Jansenistlerin pes etmemesini sağlamak için Pascal son eserlerinden biri olan Écrit sur la signature du formulaire‘i ("Form imzasında yazılı") yazmıştır. O yıl içinde kardeşi Jacqueline vefat etmiştir, bu durum Pascal’ın Jansenism üzerine yaptığı tartışmalara bir son vermeye ikna etmiştir. Pascal’ın son büyük başarısı, mekanik dahiliği sayesinde, belki de ilk otobüs hattını açarak, insanların Paris içinde birçok koltuğu olan bir taşıt ile yolculuk etmesini sağlamaktır.

1662 yılında Pascal’ın hastalığı daha şiddetli bir hale gelmiş ve duygusal durumu kardeşinin ölümünden beri ciddi bir şekilde kötüleşmiştir. Sağlığının hızlı bir şekilde kaybolduğunun farkında olarak hastanedeki çaresiz hastalıklar kısmına gitmek için bir yol aramıştır fakat doktorları taşınmak için durumunun fazla değişken olduğunu açıklamışlardır. 18 Ağustos 1662’de Paris’te, Pascal havale geçirmiştir ve ölmek üzere olan kişinin vücuduna rahibin kutsal bir yağ sürmesiyle yapılan "Kutsal yağ sürme gizemi" denilen Katolik Kilisesi ayini yapılmıştır. Ertesi sabah vefat etmiş ve Saint-Étienne-du-Mont mezarlığına gömülmüştür. Son sözleri “Tanrı’nın beni asla terk etmemesi dileğiyle...” olmuştur.

Yapılan otopsi sonucu midesinde ve karın bölgesindeki diğer organlarındaki ciddi problemlerin yanı sıra beyninde de hasar olduğu ortaya çıkmıştır. Otopsiye rağmen bozuk sağlığının nedeni hiçbir zaman tam olarak saptanamamıştır. Yapılan tahminlere göre verem, mide kanseri ya da ikisinin birleşimi olduğu söylenmektedir. Pascal’a eziyet eden baş ağrılarının da genel olarak beyin lezyonundan kaynaklı olduğu düşünülmektedir.

Mirası

Pascal’ın bilime katkılarının şerefine Pascal adı basınç birimine, bir programlama diline ve Pascal Kuralı’na (hidrostatikte önemli bir kural) verilmiştir. Ayrıca yukarıda bahsedildiği gibi Pascal üçgeni ve Pascal’ın kumarı da hala onun adını taşımaktadır.

Pascal’ın matematiğe yaptığı en etkileyici katkı olasılık kuramını geliştirmesi olmuştur. İlk olarak kumar oynanırken uygulanmıştır fakat günümüzde ekonomi alanında, özellikle aktüaryel bilimlerde, çok önemli bir yer kaplamaktadır. John Ross yazmıştır ki: “Olasılık kuramı ve onu takip eden buluşlar belirsizlik, risk, karar verme ve bireylerin ya da toplumun gelecekteki olayların gidişatını etkileme kabiliyetine bakış açımızı değiştirmiştir.” Fakat şu da bilinmelidir ki, Pascal ve Fermat olasılık kuramı ile ilgili oldukça önemli başlangıç çalışmaları yapmalarına rağmen, bu alanı çok fazla geliştirememişlerdir. Christiaan Huygens, Pascal ve Fermat ile haberleşmesi ile konuyu öğrenmiş ve bu konu ile ilgili ilk kitabı yazmıştır. Daha sonra kuramın geliştirilmesine katkıda bulunanlar arasında Abraham de Moivre ve Pierre-Simon Laplace da vardır.

Edebiyatta, Pascal Fransız klasik döneminin en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilir ve bugün, Fransız düzyazısının en büyük ustalarından biri olarak okunmaktadır. Taşlamayı ve ince esprileri kullanım biçimi daha sonraki polemikçileri etkilemiştir. Edebi eserlerinin içeriği en iyi René Descartes’in rasyonalizmine karşı kuvvetli aykırılığıyla ve ana telafi edici felsefe olan empirizmin de önemli gerçekleri saptamadaki yetersizliği ile ilgili eşzamanlı iddialarıyla hatırlanmaktadır.

Fransa’da, Blaise Pascal Chair denilen prestijli senelik ödüller, araştırmalarının Ile de France bölgesinde yürütülmesi için olağanüstü uluslararası bilim adamlarına verilmektedir. Clermont-Ferrand’daki üniversitelerden birine onun adı verilmiştir. (Université Blaise Pascal) Ontario, Kanada’daki Waterloo Üniversitesi Pascal’ın adına her yıl matematik yarışması düzenlemektedir.

Roberto Rossellini, orijinali 1971 yılında İtalyan televizyonlarında yayınlanan Blaise Pascal isimli bir biyografik film yönetmiştir. Pascal, Don Cupitt tarafından sunulan 1984 yılındaki BBC Two belgeseli Sea of Faith’e de konu olmuştur. bir tür filozof olmuştur ve bunu bilen kimse olmamıştır

Çalışmaları

•  Essai pour les coniques (1639)
•  Experiences nouvelles touchant le vide (1647)
• Traité du triangle arithmétique (1653)
• Lettres provinciales (1656–57)
• De l'Esprit géométrique (1657)
• Écrit sur la signature du formulaire (1661)
• Pensées