Vikipedi

Bohor Hallegua

Satranç oyuncusu

Bohor Hallégua (diğer yazımlar: Alega,[1] Allegat[2] veya Hallegna ; bl. 1912-1926), 1910'lu yılların ortalarında Batı Avrupa'da katıldığı bazı turnuvalarla dikkat çeken bir Osmanlı - Fransız satranç oyuncusuydu. İki yıl içerisinde, iki gelecek dünya şampiyonu ve iki eski şampiyonluk adayı olmak üzere çeşitli rakipler ile karşı karşıya geldi. En iyi Edo-sayısı[A 1] 1914'te 2329 idi.[3]

Hayatı

değiştir

Menşei

değiştir

Hallégua'nın özel hayatı hakkında çok az bilgi mevcuttur. İlk ortaya çıkışından birkaç yıl önce - muhtemelen 1910 civarında - Paris'te bir liseye gittiği ve 1914'te "genç bir adam" olarak adlandırıldığı biliniyor.[4] Görünüşe göre Fransız dilini akıcı bir şekilde konuşabiliyordu.[5] Bu, uyruğu hakkında yanıtı tam olarak kesin olmayan sorular doğurmaktadır. Çoğu yayın onu Türk olarak betimler, ancak 1991'de British Chess Magazine Hallégua'nın 1914'te Mannheim turnuvasına katıldığında Fransa için yarıştığını fakat aslen bir Türk olduğunu belirtir. („Although playing under French colours, Hallégua was a Turk [...]"). Buna göre, Hallégua'nın çifte vatandaşlığa sahip olması mümkündür.[6]

Hallégua soyadı , köken olarak Selanik'in büyük Yahudi cemaatine işaret ediyor, söz konusu zamanda Chalegua, Haleguoa, Halleova, Halegova da dahil olmak üzere şehirde çok sayıda kayıt bulunmaktadır. 1430-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Selanik'teki Yahudi cemaatinin kökeni ise esasen 1492 yılında Elhamra Kararnamesi ile tüm Kastilya ve Aragon topraklarından atılan ve Osmanlı Sultanı II. Bayezid'in sığınma hakkı verdiği Sefaradlara dayanıyordu.

Paris Satranç Çevrelerinde Sahneye Çıkışı

değiştir

Hallégua, Paris'te lisedeyken, nispeten geç bir yaşta satrancı öğrendi.[4] Daha sonra Quartier Latin'de L'Académie Ludo satranç cemiyetinde düzenli olarak oynadığı belirtiliyor.[7] 4 Haziran 1912'de Eduard Lasker tarafından verilen bir simultane gösteriye katıldı.[8] Lasker, 150'den fazla seyircinin önünde 35 rakibe karşı aynı anda oynadı. Bu oyunlardan 26'sı Alman satranççının zaferiyle sona erdi, dördü berabere bitti ve kalan beş partide ise Lasker'in rakipleri galip geldi - bunlardan biri de Hallégua idi.[9]

Mayıs 1913'te danışmalı bir partide partneri A. Kramer ile birlikte,Leo Nardus ve sadece iki buçuk sene önce dünya şampiyonası maçı oynamış Dawid Janowski'ye karşı oynadı ve 32 hamlede kaybetti.[10] Birkaç ay sonra Hallégua, 25 Ekim 1913'te, bu sefer José Raúl Capablanca tarafından Café Continental'deki satranç kulübü L'échiquier'de verilen bir simultaneye katılan oyuncular arasındaydı.24 yaşındaki Kübalı, uluslararası sahneye ilk çıkışını 1911'de San Sebastián'da düzenlenen turnuvayı kazanarak yapmıştı. Gelecek vadeden dünya çapında bir oyuncu olarak kabul ediliyordu ve o sırada şampiyon Emanuel Lasker ile bir dünya şampiyonası maçının koşulları hakkında başarısız da olsa müzakere etmiş bulunuyordu. Capablanca simultane gösteride 33 oyunun 28'ini kazandı; üç oyun berabere bitti ve sadece iki oyuncu Kübalı ustayı mağlup etmeyi başardı, Hallégua da bu iki oyuncudan biriydi.[11][12] Bu başarısı, Paris satranç sahnesindeki şöhretini önemli ölçüde artırmış olmalıydı.

Şubat ve Mart 1914'te ünlü Paris kahvehanesi Café de la Régence'de düzenlenen on oyunculuk döner sistem bir turnuvada Janowski'nin arkasında, fakat Frédéric Lazard gibi isimlerin önünde ikinci sırada yer aldı.[13] Dokuz oyunda toplam altı puan almıştı (+ 5, = 2, - 2). Bunu, 1907'de dünya şampiyonluğu adayı olan Frank Marshall ile sonraki birkaç ay içerisinde oynadığı danışmalı partiler takip etti: 10 Nisan 1914 'te L' échiquier'de Hallégua, Marshall ve Nardus ile birlikte M. D. Altintope, de Cramer ve Alexandre Téléguine'ye karşı beyaz taşlarla 36 hamlede kazandı.[14] Marshall, Saint Petersburg'taki turnuvadan döndükten sonra, Hallégua Mayıs sonunda Téléguine ile birlikte Vasili Soldatenkow ve Marshall'a karşı siyah taşlarla oynadı ve Hallégua-Téléguine ikilisi 44 hamleden sonra terk etti.[15] 27 Haziran'da oynanan son partide ise Hallégua, de Cramer, Téléguine ve Humbert beyaz taşlarla Marshall, Soldierkow ve Luedeck üçlüsünü 61 hamlede yendi.[16] 12-14 Temmuz tarihleri arasında L'échiquier'de düzenlenen dört kişilik üst düzey bir turnuvada Hallégua, Marshall, André Muffang ve geleceğin dünya şampiyonu Aleksandr Alehin'e karşı üç oyunu da kaybederek turnuvayı sonuncu tamamladı.[17][18] Daha sonra Alehin ile bir dostluk maçı yaptı, ancak beyaz taşlarla sadece 25 hamleden sonra terk etmek durumunda kaldı.[19]

İspanyol haftalık dergisi La Ilustración Española y Americana, Eylül 1919'da geriye dönük olarak Hallégua'yı o zamanlar Paris'teki en güçlü oyuncu olarak tasvir etti (sp .: "El más fuerte jugador de París"), ancak bu görüş Hallégua'nın başarılarıyla pek desteklenmiyor.[7]

Almanya'daki Başarı

değiştir

Haziran 1914'te Hallegúa, 19'uncu Alman Satranç Birliği Kongresi kapsamında düzenlenen Hauptturnier-A (Ana Turnuva-A) turnuvasına katılmak için başvurmuştu. Bu turnuva için toplam 42 başvuru alındı ve Hallegúa'nın da aralarında olduğu 18 satranççı turnuvaya kabul edildi.[20] Kongre 18 Temmuz'da konukların karşılanmasıyla başladı; ertesi gün bir ziyafet tertiplendi ve 20. Temmuz'da belediye sarayının "bahçesinde gizli bir yerde"[21] bulunan balo evinde oyunlar başladı. Farklı kuvvetlerdeki oyunculara yönelik çeşitli paralel turnuvalar düzenlenmişti- Ustalar Turnuvası, Ana Turnuva-A, Ana Turnuva-B, Yan Turnuva-A ve Yan Turnuva-B. Ana Turnuva-A'yı kazananın bir sonraki kongrede ustalar turnuvasına katılma hakkı olacağı öngörülüyordu. Buna ek olarak, Ana Turnuva-A'yı kazanana, “Alman Satranç Federasyonu'nun ustalık unvanının” verileceği -yabancılar da bu unvanı elde edebiliyordu-açıklanmıştı. Düşünme süresi ilk 30 hamle için 120 dakika, sonraki her 15 hamle için de 60 dk şeklindeydi.

Kongre zaman olarak Avrupa'da politik gerilimlerin durmaksızın arttığı Temmuz Krizi'nin sonuna denk gelmişti. Almanya'nın seferberlik ilanı ve Rusya'ya savaş açmasıyla 1 Ağustos'ta organizasyon komitesi kongre ve turnuvaları yarıda bitirmek zorunda kaldı. O noktaya kadar Hallégua 11 partide 8 puan elde etmişti (+6, =4, -1) ve 18 oyuncudan oluşan turnuva tablosunun zirvesindeydi. Hollandalı rakibi Willem Schelfhout, Hallégua'nın zaferini "sürpriz" olarak nitelemiş buna karşın rakibinin "sağlam ve kuvvetli konumsal oyununu övmüştü". Belirtmek gerekir ki Hallégua puan olarak öndeydi ancak 8 puanı 11 partide elde etmişti,ikinci İlya Rabinoviç ise 10 partide 7,5 puan toplamıştı ve %75 ile Hallegua'nın %72,73'lük skoruna göre daha yüksek bir yüzdeyle turnuvayı tamamlamıştı. Bu yüzden her iki oyuncu da birinci olarak açıklandı. Turnuvanın yarıda kalması gözetilerek organizatörler ödüllerin dağıtımını yeniden düzenlediler. Ana Turnuva - A'ya katılan tüm oyunculara 25 Mark tazminat verildi fakat ilk dokuz sırayı elde eden oyunculara verilen ödüller yarıya indirildi.[22] Birincilik ödülü olan 1000 Mark, 500 Mark'a indirilmişti ve ikiye bölünmesinin ardından Hallegua tazminat ile beraber turnuvadan 275 Mark ile ayrıldı ki bu alım gücü olarak günümüzde aşağı yukarı 2750 Avro'ya denk geliyor.

Ana Turnuva - A'nın Yarıda Kalmasının Ardından Turnuva Çapraz Tablosu (Mannheim, 1914)
Spieler 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Spiele Punkte
01. Bohor Hallégua 0 1 ½ 1 1 ½ 1 ½ 1 1 ½ 11 8
02. İlya Rabinoviç 1 0 ½ 1 1 1 1 0 1 1 – 10 7½
03. Oscar Tenner 1 0 0 1 1 0 1 1 1 ½ 1 11 7½
04. Carl Ahues 0 1 ½ 0 1 ½ 1 ½ 1 1 – 10 6½
05. Lajos Asztalos ½ 1 ½ ½ 1 ½ ½ ½ 0 1 – 10 6
06. Fedir Bohatırçuk ½ 0 1 ½ 0 1 0 1 1 ½ 10 5½
07. Sigmund Herland 0 0 0 ½ ½ ½ 1 1 1 1 * 10 5½
08. Willem Schelfhout 0 1 ½ ½ 0 ½ 0 1 1 1 * 10 5½
09. B. Studt ½ 0 0 1 1 1 0 1 0 1 – 10 5½
10. Aleksey Selezniyev 0 0 ½ 0 ½ 1 ½ ½ ½ 1 1 11 5½
11. Karel Opočenský ½ 0 ½ 1 ½ ½ 0 0 1 ½ ½ 11 5
12. Boris Maljutin 0 0 ½ 0 1 0 ½ 1 1 ½ – 10 4½
13. Wilhelm Hilse 0 1 0 0 0 0 1 1 ½ 0 ½ 11 4
14. Walter Henneberger 0 0 ½ 1 ½ 0 0 ½ 1 0 10 3½
15. Wilhelm Schönmann 0 0 0 0 0 0 ½ ½ 1 0 1 11 3
16. Hans Duhm 0 ½ 0 0 0 * 0 * 1 0 0 1 – 10 2½
17. Gunnar Gundersen ½ 0 0 ½ 0 0 ½ ½ ½ 0 10 2½
18. Josef Hrdina – – – – – – 06 3½

Kırmızı kutular turnuvanın yarıda kalması nedeniyle oynanamayan oyunları gösteriyor. Avusturya-Macaristan'dan katılan Josef Hrdina 28 Temmuz'da - ülkesinin Sırbistan'a savaş ilanından sonra - askere çağrıldığı için Prag'a gitmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle Hrdina nihai sonuç listelerinde belirtilmemiştir. Hrdina o zamana kadar oynadığı altı oyunda 3 1⁄2 puana ulaşmıştı, ancak bunlar turnuvayı terk etmesinin ardından iptal edildi. İsviçreli Hans Duhm dokuz turdan sonra çekildi Schelfhout ve Herland'a karşı kalan partileri rakipleri için kazanç sayıldı.[23]

İmkanı olan çoğu yabancı oyuncu ivedilikle Mannheim'dan ayrıldı. Kongre turnuvalarına katılan on bir Rus ise enterne edildi ve değişik sürelerde tutuklu kaldılar. Hallégua artık düşman bir ülke olan Fransa'ya hemen geri dönemedi. Ağustos başında, Dachau'dan yoksul düşmüş amatör bir satranç oyuncusu olan Wilhelm Pippig ile Mannheim Park Hotel'de tanışmıştı. Pippig kayda değer bir başarı elde edemese de Yan Turnuva - A'ya katılmıştı, artık satranç kahvehanesinde garsonluk yapıyordu ve otelde yaşamasına izin veriliyordu.[5] Hollandalı De Telegraaf gazetesi durumu şöyle tarif ediyordu:

„De Turk kent geen stom woord Duitsch en Pip[p]ig evenmin Fransch. Maar dat hindert niet: zij verstaan elkander vast beter dan de volkeren van het beschaafde Europa.“. ":[5] “Ne Türk en ufak bir kelime bile Almanca biliyor ne de Pip [p] ig'in Fransızcadan haberi var. Ancak bu onların kesinlikle birbirlerini medeni Avrupa halklarından daha iyi anlamalarını engellemiyor. "

Sonraki Yıllar

değiştir

1914 ve 1915 için, Almanya'daki Hallégua'nın P. Humbert'e karşı oynadığı ve siyah taşlarla 61 hamleden sonra terk ettiği bir yazışmalı parti belgelenmiştir.[24] Sonrasında Paris'e geri dönmeyi başaran Hallegua Mayıs 1915 sonunda satranç kulübü Cercle Philidor'da beyaz taşlarla kaybettiği iki oyun oynamıştır: Humbert ile birlikte, 31 hamleden sonra Arnold Aurbach ve J. Lew'e karşı bir danışmalı parti ve bir gün sonra Aurbach'a karşı 23 hamlede terk ettiği bir oyun. Bundan sonraysa, Hallegua'nın izine bir süre rastlanmaz.

Paris'teki satranç kulübü Les echecs du Palais-Royal 15 Nisan 1921'de üyelerinin listesini yayınlar ve Hallegua bu listede onursal üye olarak görünmektedir, adresi Rue de l'Abbé-de-L'Épée 5 5.Bölge olarak belirtilmektedir.[A 2] Hallegua'ya dair son bir ize ise 1926 senesinde rastlanır: Deutsche Schachzeitung'un Ekim sayısında, Alekhine-Chatard Atak hakkında Mart sayısında yayınlanan bir makale hakkında okurların gönderdiği yorumlarda Hallégua'nın da üç önerisi belirtilir. Bunun aslında ondan gelen bir mektuptan mı yoksa daha önce yaptığı bir analizden mi alıntılandığı ise belli değil.[25]

Satranç Partilerinin Listesi

değiştir

Aşağıdaki tablo Hallégua'ya atfedilebilecek tüm satranç partilerini kronolojik olarak listelemektedir. Sadece çok azında hangi renkle oynadığı ve kaç hamle yaptığı biliniyor. Turnuvalardaki oyunların gerçek sırası çapraz tablolarda gösterilmediğinden, ilgili oyunlar sonuca göre sıralanmıştır.

B. Hallégua'nın Oynadığı Oyunların Ayrıntılı Listesi
Tarih Etkinlik Yer Partner Rakip Renk Hamle Sayısı Sonuç
04. 06. 1912 Simultane Paris Eduard Lasker Kazanç
XX. 05. 1913 Danışmalı A. Kramer Dawid Janowski / Leo Nardus Beyaz 32 Mağlubiyet
25. 10. 1913 Simultane José Raúl Capablanca Kazanç
XX. 02. – XX. 03. 1914 Dokuzlu Turnuva Dawid Janowski Mağlubiyet
M. D. Altintope Mağlubiyet
Cramer Berabere
M. Polikier Berabere
Alexandre Téléguine Kazanç
Eugène Chatard Kazanç
Frédéric Lazard Kazanç
P. Humbert Kazanç
J. Garcin Kazanç
10. 04. 1914 Danışmalı Frank Marshall / Leo Nardus M. D. Altintope / de Cramer / Alexandre Téléguine Beyaz 36 Kazanç
XX. 05. 1914 Danışmalı Alexandre Téléguine Frank Marshall / Wassili Soldatenkow Siyah 44 Mağlubiyet
27. 06. 1914 Danışmalı De Cramer / Alexandre Téléguine / P. Humbert Frank Marshall / Wassili Soldatenkow / K. Luedeck Beyaz 61 Kazanç
12. – 14. 07. 1914 Dörtlü Turnuva André Muffang Mağlubiyet
Aleksandr Alehin Siyah 44 Mağlubiyet
Frank Marshall Mağlubiyet
15. 07. 1914 Dostluk Aleksandr Alehin Beyaz 25 Mağlubiyet
20. 07. – 01. 08. 1914 Ana Turnuva - A Mannheim Oscar Tenner Mağlubiyet
Fedir Bohatırçuk Berabere
B. Studt Berabere
Karel Opočenský Berabere
Gunnar Gundersen Berabere
Carl Ahues Kazanç
Sigmund Herland Kazanç
Willem Schelfhout Siyah 42 Kazanç
Aleksey Selezniyev Kazanç
Wilhelm Hilse Kazanç
Wilhelm Schönmann Kazanç
1914 – 1915 Yazışmalı X P. Humbert Siyah 61 Mağlubiyet
23. 05. 1915 Danışmalı Paris P. Humbert Arnold Aurbach / J. Lew Beyaz 31 Mağlubiyet
24. 05. 1915 Dostluk Arnold Aurbach Beyaz 23 Mağlubiyet

Notlar

değiştir

Notlar

değiştir
  1. Edo-Sayısı Rod Edwards tarafından 1809-1927 tarihleri arasında satranç oyuncularının kuvvetini belirleyebilmek için geliştirilmiş bir reyting sistemidir. Tarihsel ELO'daki gibi bir amaçla geliştirilse de hesaplama metodu farklıdır. Hallegua'nın tarihsel ELOsu hesaplanmamıştır. Edwards Victoria Üniversitesi'nde Matematik ve İstatistik profesörüdür.
  2. Les echecs du Palais-Royal satranç kulübünün 15. Nisan 1921'de yayınlanan üye listesi Hallegua'nın ön adının belirtildiği tek kaynaktır. Bütün diğer yayınlarda -herhalde bilinmediğinden olsa gerek- ön adı B. olarak kısaltılmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Leonard M. Skinner, Robert G. P. Verhoeven: Alexander Alekhine’s chess games, 1902–1946. McFarland & Company, Jefferson, 1998, ISBN 978-0-786-40117-8.
  2. ^ Paul Keres, Alexander Kotow: The art of the middle game. Dover Publications, New York, 1989, ISBN 978-0-486-26154-6, Seite 64.
  3. ^ Datenblatt mit Turnierergebnissen und historischer Edo-Zahl zu Hallégua laut den Berechnungen von Rod Edwards. 14 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf edochess.ca (englisch) am 30. April 2018.
  4. ^ a b Willem Schelfhout: „Het Meester-Tournooi te Mannheim“. In: Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond, Jahrgang 22, № 8, August 1914, Seiten 150–154.
  5. ^ a b c Willem Schelfhout: „De avonturen van een Hollandsch schaakspeler te Mannheim“. In: De Telegraaf. Jahrgang 22, № 7945, 17. August 1914, Seite 6.
  6. ^ British Chess Magazine, Band 111, 1991, Seite 407.
  7. ^ a b „Ajedrez“. In: La Ilustración Española y Americana, Band 63, № 36, 30. September 1919, Seite 574.
  8. ^ „Nouvelles“. In: La Stratégie. Revue mensuelle d’échecs, Band 45, Ausgabe 6, Juni 1912, Seite 238.
  9. ^ „Petites nouvelles“. In: L’Écho de Paris, Jahrgang 29, № 10179, 10. Juni 1912, Seite 5.
  10. ^ Notation zur Partie „Hallégua, Kramer – Janowski, Nardus; Paris 1913“. 29 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf oldinchess.blogspot.de (englisch) am 30. April 2018.
  11. ^ „Les échecs“. In: La Croix, Jahrgang 34, № 9394, 29. Oktober 1913, Seite 6.
  12. ^ Jean-Olivier Leconte: Le Cafe de la Regence. Tome 2. Selbstverlag, 2015, ISBN 978-2-955-35070-6.
  13. ^ Datenblatt zum Februar/März-Turnier 1914 in Paris. 5 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf edochess.ca (englisch) am 30. April 2018.
  14. ^ Notation zur Partie „Marshall, Nardus, Hallégua – Altintope, de Cramer, Téléguine; Paris 1914“. 29 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf oldinchess.blogspot.de (englisch) am 30. April 2018.
  15. ^ Notation zur Partie „Marshall, Soldatenkow – Hallégua, Téléguine; Paris 1914“. 3 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In: Hartford Courant, 27. Dezember 1914, Seite 30. Abgerufen auf newspapers.com (englisch) am 4. Juli 2019.
  16. ^ La Stratégie. Revue mensuelle d’échecs, Band 47, Ausgabe 2, 1914, Seite 280.
  17. ^ Notation zur Viererturnier-Partie „Aljechin – Hallégua; Paris 1914“. 1 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf oldinchess.blogspot.de (englisch) am 30. April 2018.
  18. ^ Informationen zum Ergebnis des Pariser Viererturnieres vom Juli 1914. 1 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf oldinchess.blogspot.de (englisch) am 30. April 2018.
  19. ^ Notation zur Freundschaftspartie „Hallégua – Aljechin; Paris 1914“. 30 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abgerufen auf oldinchess.blogspot.de (englisch) am 30. April 2018.
  20. ^ Werner Lauterbach: Mannheim 1914. Walter Rau Verlag, Düsseldorf, 1964, Seite 6.
  21. ^ Hans-Dieter Müller: Mannheim 1914. Schach und Krieg – Das unvollendete Turnier. 10 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Am 20. Dezember 2005 auf schachbund.de (Deutscher Schachbund). Abgerufen am 12. Juli 2019.
  22. ^ Anthony J. Gillam: Mannheim 1914 and the interned Russians. The Chess Player, 2014, ISBN 978-0-992-79242-8, Seite 262.
  23. ^ Anthony J. Gillam: Mannheim 1914 and the interned Russians. The Chess Player, 2014, ISBN 978-0-992-79242-8.
  24. ^ Arnold Aurbach, P. Humbert: Bericht zur Fernschachpartie „Humbert – Hallégua; 1914/1915“. In: Schweizerische Schachzeitung, Jahrgang 16, № 8, August 1916, Seiten 117–120.
  25. ^ „Die Aljechin-Variante der Französischen Verteidigung“. In: Deutsche Schachzeitung, Oktober 1926, Seiten 295–296.

Dış Bağlantılar


Kaynak hatası: <ref> "A" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="A"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bohor_Hallegua&oldid=34004238" sayfasından alınmıştır