Buda'nın oynamayacağı oyunların listesi
Budist oyunlar listesi, Gotama Buda'nın bir 'ihmalkârlık nedeni' olduğuna inandığı için oynamayacağını ve öğrencilerinin de aynı şekilde oynamamaları gerektiğini söylediğinin düşünüldüğü oyunların bir listesidir.[1] Bu liste MÖ 6. veya 5. yüzyıldan kalmadır ve bilinen en eski oyun listesidir.[2]
Bahsedilen bazı oyunların çevirisi hakkında bazı tartışmalar vardır ve burada verilen liste, Brahmajāla Sutta'dan T. W. Rhys Davids tarafından yapılan çeviriye dayanmaktadır ve orijinalinde verildiği sırayla verilmiştir. Liste, Vinaya Pitaka da dahil olmak üzere bir dizi başka erken dönem Budist metninde tekrarlanmıştır.[2][3]
- 8×8 veya 10×10 kareli tahtaya sahip masa oyunları. Bunun sırasıyla ashtapada ve dasapada'ya atıfta bulunduğu düşünülmektedir, ancak daha sonraki Sinhala yorumları bu tipteki oyun tahtalarının zar içeren oyunlarda da kullanıldığına atıfta bulunmaktadır.[2]
- Bu oyunların hayali tahtalarda oynananları. Akasam astapadam, ashtapada'nın tahta olmadan oynanan bir türüydü, birebir çeviri ile "gökyüzünde oynanan astapadam". Amerikan Satranç Dergisi'ndeki bir muhabir, bunun muhtemelen bir körleme satranç türüne yapılmış en eski edebi atıf olduğunu belirtiyor.[4]
- Oyuncunun sadece belirli yerlerde yürüyebileceği şekilde sınırların çizildiği oyunlar. Bu, Vinaya Pitaka'da "yerde çeşitli çizgilerden bir daire çizerek, bu dairenin içinde geçilmemesi gereken çizgiyi geçmekten kaçınarak oynarlar" şeklinde açıklanmıştır. Rhys Davids, burada seksek benzeri bir tür oyun olan parihāra-patham'dan bahsediliyor olabileceğini öne sürüyor.
- Oyuncuların bir yığından parçaları çıkardığı veya yığına eklediği, yığının bozulmasına neden olanın kaybeden olduğu oyunlar (modern oyunlardan mikado'ya benzer).
- Zar atma oyunları.
- "Elin parmaklar açılmış şekilde reçine, kırmızı boya veya unlu su gibi bir sıvıya daldırılıp, ıslak elin yere veya duvara vurularak 'Ne olacak?' dendiği ve gerekli şeklin yapıldığı (fil, at, vb.)" oyunlar.
- Top oyunları.
- Yapraklardan yapılmış oyuncak bir boru olan pat-kulal'dan üflemek.
- Oyuncak saban sürmek.
- Palmiye yapraklarından yapılmış oyuncak yel değirmenleriyle oynamak.
- Palmiye yapraklarından yapılmış oyuncak ölçülerle oynamak.
- Oyuncak arabalarla oynamak.
- Oyuncak yaylarla oynamak.
- Havada veya bir arkadaşın sırtında çizilen harfleri tahmin etmeye çalışmak (Brahmi alfabesindeki harfler).
- Bir arkadaşın düşüncelerini tahmin etmeye çalışmak (modern örnek: adam asmaca).
- Sakatlıkları taklit etmek (modern örnek: körebe).
Listenin yapıldığı zamanda modern satranç oyunu henüz icat edilmemiş olsa da, chaturaji gibi satranç benzeri oyunlar biliniyor olabilir. H. J. R. Murray, Rhys Davids'in 1899 yılında yaptığı çevirisine atıfta bulunarak, 8×8 masa oyununun büyük olasılıkla ashtapada, 10×10 oyunun ise dasapada olduğunu belirtiyor. Her ikisinin de yarış tipinde masa oyunları olduğunu belirtiyor.
Pali Kanon'unda ortaya çıktığı yerler
değiştirListenin tamamı Dīgha Nikāya'da birkaç kez tekrarlanır: Buda ve takipçilerinin uygulamalarında brahminler ve diğer münzevilerden farklı yönlerini ayrıntılarıyla açıklayan 'Ahlaki Terbiye Üzerine Ara Bölüm' adlı pasajın bir parçasıdır.
- Brahmajāla Sutta (DN 1)
- Sāmaññaphala Sutta (DN 2)
- Ambaṭṭha Sutta (DN 3)
- Soṇadaṇḍa Sutta (DN 4)
- Kūṭadanta Sutta (DN 5)
- Mahali Sutta (DN 6)
- Jaliya Sutta (DN 7)
- Mahāsīhanāda Sutta (DN 8)
- Subha Sutta (DN 10)
- Kevaṭṭa Sutta (DN 11)
- Tevijja Sutta (DN 13)
Tam liste ayrıca iki kez Vinaya Pitaka'da, çiğnenmesinin önüne geçilmesini gerektiren bir kuralın kriterlerinin bir parçası olarak bir kez Suttavibhanga'da ve bir kez de keşişlerin bir bölgeden sürülmesine ilişkin prosedürle ilgili teknik bir tartışmanın parçası olarak Cullavaga'da yer alır.[3][5]
En az iki başka sutrada ise kısaltılmış bir versiyonu bulunur: Anguttara Nikaya'daki Upāli Sutta ve Majjhima Nikaya'daki Mahātaṇhāsaṅkhaya Sutta.[6][7]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Brahmajala Sutta, Bhikkhu Bodhi, trans". 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ a b c A History of Chess, by Harold James Ruthven Murray
- ^ a b "Bhikkhu Vibangha, Kuladūsaka". 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ American Chess Bulletin, vol. 13-15, Hartwig Cassell & Hermann Helms, eds.
- ^ "Kammakkhandhaka". 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ "Upāli Sutta". 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ "Mahātaṇhāsaṅkhaya Sutta". 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.