Vikipedi

Liberal demokrasi

Siyasi ideoloji ve hükûmet biçimi
(Burjuva demokrasisi sayfasından yönlendirildi)

Liberal demokrasi veya Batı demokrasisi, temsilci demokratik bir hükûmet biçimi altında işleyen liberal siyasi bir ideolojinin birleşimidir. Birden fazla ayrı siyasi partinin katıldığı seçimler, hükûmetin farklı kollarına güçler ayrılığı, günlük yaşamda açık bir toplumun bir parçası olarak hukukun üstünlüğü, özel mülkiyetle piyasa ekonomisi, insan haklarının, medeni hakların, medeni özgürlüklerin ve siyasi özgürlüklerin eşit şekilde korunması gibi özelliklere sahiptir. Uygulamada sistemini tanımlamak için liberal demokrasiler genellikle hükûmetin yetkilerini belirleyen ve toplumsal sözleşmeyi güvence altına alan bir anayasaya başvururlar, bu anayasa ya kodifiye edilmiş ya da kodifiye edilmemiş olabilir. 20. yüzyılın ikinci yarısında genişleme döneminden sonra liberal demokrasi, dünyadaki yaygın bir siyasi sistem haline geldi.[1]

Finlandiya Büyük Dükalığı'nın parlamentosu olan Eduskunta, 1906'da genel oy hakkına sahipti. Birkaç ülke ve bölge, genel oya sahip ilk ülke olmak için argümanlar sunabilir.

Liberal demokrasi farklı ve karmaşık anayasal formlar alabilir: bir anayasal monarşi (Avustralya, Belçika, Kanada, Japonya, Norveç, İspanya ve Birleşik Krallık) veya bir cumhuriyet (Fransa, Hindistan, Brezilya, İrlanda, Amerika Birleşik Devletleri) olabilir. Bir parlamento sistemi (Avustralya, Kanada, Hindistan, İrlanda, Birleşik Krallık), bir başkanlık sistemi (Endonezya, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri) veya yarı başkanlık sistemi (Fransa) olabilir.[2]

Liberal demokrasiler genellikle evrensel oy hakkına sahiptir, yani etnik köken, cinsiyet, mülkiyet sahipliği, ırk, yaş, cinsel yönelim, cinsiyet, gelir, sosyal statü veya din gibi faktörlere bakılmaksızın tüm yetişkin vatandaşlara oy hakkı tanır. Bununla birlikte, tarihsel olarak bazı liberal demokrasi olarak kabul edilen ülkeler daha sınırlı bir seçim hakkına sahip olmuştur. Hatta günümüzde bazı liberal demokrasi olarak kabul edilen ülkeler, gerçek anlamda evrensel oy hakkına sahip değildir. Örneğin, Birleşik Krallık'ta uzun hapis cezaları alan kişiler oy kullanamazlar ve bu politika, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından insan hakları ihlali olarak değerlendirilmiştir.[3] Benzer bir politika aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nde de uygulanmaktadır. Coppedge ve Reinicke'nin bir araştırmasına göre, en az %85 oranında demokrasiler evrensel oy hakkını sağlamaktadır. Birçok ülke, insanların oy kullanmadan önce pozitif kimlik tespiti yapmasını gerektirmektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde eyaletlerin üçte ikisi vatandaşlardan oy kullanmak için kimlik ibraz etmelerini talep etmektedir ve aynı zamanda ücretsiz devlet kimlik kartları da sağlamaktadır. Seçimlerle alınan kararlar, tüm vatandaşlar tarafından değil, seçmenlerin üyeleri olan ve oy kullanarak katılmayı seçenler tarafından yapılır.[4][5][6]

Liberal demokratik anayasa, devletin demokratik karakterini tanımlar. Bir anayasanın amacı genellikle hükûmetin yetkilerine sınırlama getirmektir. Liberal demokrasi, yetim bir yargı sistemi ve hükûmetin kolları arasında denge ve denetleme mekanizmaları üzerinde durur. En az iki kalıcı, yaşayabilir siyasi partinin olduğu çoklu parti sistemleri liberal demokrasilerin özellikleridir. Avrupa'da, liberal demokrasilerin bir Rechtsstaat, yani hukukun üstünlüğü prensibini takip eden bir devlet olmasının önemi vurgulanmaktadır. Hükûmet yetkisi, yazılı olarak belirlenen, kamuoyuna açıklanan kanunlara uygun olarak meşru olarak kullanılır ve belirlenen prosedüre uygun olarak kabul edilir ve uygulanır. Birçok demokrasi, kötüye kullanımı önlemek ve halkın katılımını artırmak için federalizmi, dikey yetkilerin ayrışması olarak da bilinen bir sistem kullanır ve yönetim yetkilerini yerel, bölgesel ve ulusal hükûmetler arasında böler (örneğin Almanya, federal hükûmetin temel yasama sorumluluklarını üstlendiği ve birleşik Länder'in birçok yürütme görevini üstlendiği bir sistem).[kaynak belirtilmeli]

Türleri

değiştir
 
John Locke, liberal hareketin özel mülkiyet hakkı ve yönetilenlerin rızası gibi temel ilkelerini tutarlı bir şekilde tanımladığı için liberal bir felsefe geliştiren ilk kişiydi.
 
İngiliz İç Savaşı sırasında Levellers tarafından önerilen siyasi değişim için bir manifesto olan Halk Anlaşması (1647), din özgürlüğü, Parlamentonun sık sık toplanması ve kanun önünde eşitlik çağrısında bulundu.

Liberal demokrasi kökenlerini ve adını 18. yüzyıl Avrupa'sı olan Aydınlanma Çağı'na kadar sürer. O dönemde, Avrupa'daki devletlerin büyük çoğunluğu monarşilerdi ve siyasi güç ya hükümdar ya da soylular tarafından elde tutuluyordu. Demokrasinin olasılığı klasik antik çağdan bu yana ciddi bir şekilde düşünülen bir siyasi teori değildi ve yaygın inanış, demokrasilerin insanların değişen hevesleri nedeniyle politikalarında istikrarsız ve kaotik olacağıydı. Ayrıca, demokrasinin insan doğasına aykırı olduğuna inanılıyordu çünkü insanlar kötü, şiddet dolu ve yıkıcı dürtülerini sınırlayacak güçlü bir lidere ihtiyaç duyan varlıklar olarak görülüyordu. Birçok Avrupa hükümdarı, iktidarlarının Tanrı tarafından düzenlendiğine inanıyor ve iktidara haklarının sorgulanmasının dinsizlikle eşdeğer olduğunu savunuyordu.

Bu yaygın görüşler, başlangıçta nispeten küçük bir Aydınlanma entelektüel grubu tarafından meydan okundu. Bu grup, insan işlerinin akıl ve özgürlük ve eşitlik prensipleri tarafından yönlendirilmesi gerektiğine inanıyordu. İnsanların eşit yaratıldığını ve bu nedenle siyasi otoritenin "soylu kan" ya da tanrıya bağlı bir ayrıcalıklı bağlantı gibi iddia edilen herhangi bir özelliğe dayandırılamayacağını savundular. Ayrıca, hükûmetlerin halka hizmet etmek amacıyla var olduğunu - tam tersi değil - ve yasaların hükmedenlere ve yönetilenlere uygulanması gerektiğini ileri sürdüler (hukukun üstünlüğü olarak bilinen bir kavram).

Bu fikirlerden bazıları, 17. yüzyılda İngiltere'de ifade edilmeye başlandı.[7] Magna Carta'ya yeniden ilgi duyuldu ve 1628'de Petition of Right, 1679'da ise Habeas Corpus Act'i ile belirli özgürlükler halka tanındı. Bir siyasi parti fikri, 1647'deki Putney Tartışmaları sırasında siyasi temsil hakları konusunda tartışan gruplarla şekillendi. İngiliz İç Savaşları (1642-1651) ve 1688'deki İhtişamlı Devrim'in ardından, 1689'da Haklar Bildirisi kabul edildi ve belirli hakları ve özgürlükleri kodladı. Bildiri, düzenli seçimlerin gerekliliğini, Parlamento'da konuşma özgürlüğü kurallarını ve hükümdarın gücünü sınırlayan hükümleri belirleyerek, o dönemde neredeyse tüm Avrupa'da olduğu gibi kraliyet mutlakıyetinin hâkim olmayacağı olgusu sağladı.[8][9][10] Bu durum, bireylerin toplum içindeki konumunda önemli sosyal değişime ve Parlamento'nun hükümdara karşı artan gücüne yol açtı.[11][12]

18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde, dönemin önde gelen filozofları Avrupa kıtası ve ötesine yayılan eserler yayınladılar. Bu filozoflar arasında en etkili olanlardan biri İngiliz deneyci John Locke idi, Two Treatises of Government adlı eserinde monarşik mutlakçılığı çürüttü. Locke'ye göre, bireyler devletle bir sosyal sözleşme yaparak doğal haklarının korunması karşılığında bazı özgürlüklerinden vazgeçerler. Locke, hükûmetlerin yalnızca halkın rızasını koruduğu takdirde meşru olduğunu ve vatandaşların hükûmetleri çıkarlarına aykırı hareket ettiğinde isyan çıkarma hakkına sahip olduğunu ileri sürdü. Bu fikirler ve inançlar Amerikan Devrimi ve Fransız Devrimi'ne etki etti, bu da Aydınlanma filozoflarının prensiplerini pratikte uygulamayı amaçlayan hükûmet biçimlerinin kurulmasına yol açtı.

İlk prototip liberal demokrasiler kurulduğunda, liberaller kendileri uluslararası barış ve istikrarı tehdit eden aşırı ve tehlikeli bir marjinal grup olarak görülüyordu. Liberalizm ve demokrasiye karşı çıkan muhafazakar monarşistler, geleneksel değerlerin ve doğal düzenin savunucuları olarak kendilerini görüyorlardı ve demokrasiye yönelik eleştirileri, Napolyon Bonapart'ın genç Fransız Cumhuriyeti'nin kontrolünü ele geçirmesi, onu ilk Fransız İmparatorluğu'na dönüştürmesi ve çoğu Avrupa'yı fethetmesiyle haklı çıkmış gibi görünüyordu. Napolyon sonunda yenildi ve Avrupa'da liberalizm veya demokrasinin daha fazla yayılmasını önlemek amacıyla Kutsal İttifak kuruldu. Ancak, liberal demokratik idealler kısa sürede genel nüfus arasında yaygınlaştı ve 19. yüzyılda geleneksel monarşi sürekli bir savunma ve gerileme pozisyonuna zorlandı. İngiliz İmparatorluğu'nun bağlı toprakları, 19. yüzyılın ortalarından itibaren liberal demokrasi laboratuvarları haline geldi. Kanada'da sorumlu hükûmet 1840'larda başladı ve Avustralya ve Yeni Zelanda'da, erkek seçme ve gizli oy ile seçilen parlamento hükûmeti 1850'lerden itibaren kuruldu ve kadın seçme hakkı 1890'lardan itibaren elde ed

ildi.[13]

 
Finlandiya Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı KJ Ståhlberg (1865–1952), Finlandiya'nın görüşünü liberal demokrasiyi savunan bir ülke olarak tanımladı. 1919 yılında ofisinde Ståhlberg.[14]

Reformlar ve devrimler, çoğu Avrupa ülkesini liberal demokrasiye doğru ilerletti. Liberalizm, marjinal bir görüş olmaktan çıkarak siyasi ana akıma katıldı. Aynı zamanda, liberal demokrasi kavramını benimseyen ve kendi görüşlerine uyarlayan birçok non-liberal ideoloji gelişti. Siyasi spektrum değişti; geleneksel monarşi giderek marjinal bir görüş haline gelirken, liberal demokrasi giderek daha yaygın hale geldi. 19. yüzyılın sonunda liberal demokrasi sadece "liberal" bir fikir olmaktan çıkarak, farklı ideolojiler tarafından desteklenen bir fikir haline geldi. Birinci Dünya Savaşı ve özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra liberal demokrasi, hükûmet teorileri arasında hakim bir konuma ulaştı ve şu anda siyasi spektrumun büyük çoğunluğu tarafından desteklenmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Liberal demokrasi, başlangıçta Aydınlanma dönemi liberal düşünürler tarafından ortaya atılmış olmasına rağmen, demokrasi ile liberalizm arasındaki ilişki başlangıçtan itibaren tartışmalı olmuş ve 20. yüzyılda sorgulanmıştır. Jasper Doomen'in Özgürlük ve Eşitlik adlı kitabında, liberal demokrasi için özgürlük ve eşitliğin gerekli olduğu ileri sürülmüştür. Francis Fukuyama'nın Tarihın Sonu ve Son İnsan adlı kitabında ise Fransız Devrimi'nden bu yana liberal demokrasinin tekrar tekrar alternatif sistemlere göre temelde daha iyi bir sistem olduğunu (etik, siyasi, ekonomik açıdan) kanıtladığı ve demokrasinin uzun vadede daha yaygın hale geleceğini belirtmiştir, ancak "geçici" aksaklıklar yaşayabileceğini ifade etmiştir. Bugün Freedom House araştırma enstitüsü, liberal demokrasiyi sadece seçimle işleyen bir demokrasi olarak tanımlayarak aynı zamanda sivil özgürlükleri koruduğunu ifade etmektedir.[15][16][17][18]

Hak ve özgürlükler

değiştir

Uygulamada, demokrasiler belirli özgürlüklere sınırlamalar getirebilir. Telif hakkı ve iftira gibi yasal kısıtlamalar bulunmaktadır. Anti-demokratik konuşmalara, insan haklarını zayıflatmaya veya terörü teşvik etmeye veya haklı çıkarmaya yönelik girişimlere sınırlamalar getirilebilir. Soğuk Savaş döneminde bu tür kısıtlamalar ABD'de Avrupa'ya kıyasla daha çok komünistlere uygulanmıştır. Şu anda ise terörizmi teşvik ettiği veya gruplar arasında nefreti kışkırttığı algılanan organizasyonlara daha yaygın bir şekilde uygulanmaktadır. Örnekler arasında terörle mücadele yasaları, Hizbullah uydu yayınlarının kapatılması ve bazı nefret söylemi yasaları bulunmaktadır. Eleştirmenler, bu sınırlamaların çok ileri gidebileceğini ve adil bir yargı süreci olmadığını savunmaktadır. Bu sınırlamaların genellikle demokrasinin varlığını veya özgürlüklerin kendisini garanti etmek için gerekli olduğu ortak bir gerekçe olarak ileri sürülmektedir. Örneğin, kitlesel cinayeti savunanlara serbest konuşma imkanı vermek, yaşam hakkını ve güvenliği zayıflatır. Demokrasinin düşmanlarını demokratik süreç içine dahil etmenin ne kadar ileri gidebileceği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bu tür nedenlerle sınırlı sayıda insanın bu özgürlüklerden yoksun bırakılması durumunda bir ülke hala bir liberal demokrasi olarak kabul edilebilir. Bazıları, bu durumun zulüm uygulayan otokrasilerden (sadece etkilenen insan sayısı az ve kısıtlamalar daha az ciddi olduğu için) sadece nicel olarak farklı olduğunu savunurken diğerleri demokrasilerin farklı olduğunu vurgular. En azından teoride, demokrasinin muhaliflere hukukun üstünlüğü çerçevesinde adil bir süreç sunması gerektiği kabul edilmektedir.

Demokratik olarak kabul edilen hükûmetler, ifade özgürlüğüne kısıtlamalar getirebilir. Örnekler arasında Holokost inkârı ve nefret söylemiyle ilgili kısıtlamalar bulunur.

Bazı ülkelerde, tarihsel totaliter hükûmetlerle bağlantısı olan siyasi örgütlerin üyeleri (örneğin bazı Avrupa ülkelerinde eski yaygın olan komünist, faşist veya Nazi hükûmetleri) oy hakkından ve belirli işlerde görev yapma ayrıcalığından mahrum bırakılabilir.

Önkoşulları

değiştir

Bir siyasi rejimin liberal demokrasi olarak kabul edilebilmesi için, bir ulus-devletin yönetiminde, adalet, güvenlik, eğitim ve sağlık gibi kamu mallarının sunumunda ayrımcılık yapılmaması da dahil olmak üzere medeni hakların sağlanması; ayrıca, serbest ve adil seçim yarışmalarının garantilenmesi olan siyasi haklar; bu yarışmaların kazananlarının diğer haklar tarafından belirlenen sınırlamalar çerçevesinde politikayı belirlemelerine izin veren haklar sağlandığında - ve mülkiyet hakları - varlık sahiplerini ve yatırımcıları devlet veya diğer grupların el koymasına karşı koruyan haklar bulunması gerekmektedir. Bu şekilde, liberal demokrasi, seçim demokrasisinden ayrılır, çünkü serbest ve adil seçimler - seçim demokrasisinin temel özelliği - eşit muamele ve ayrımcılığın olmaması - liberal demokrasinin temel özellikleri - ile ayrılabilir. Liberal demokraside, seçilmiş bir hükûmet, adaleti yönetirken belirli bireyleri veya grupları ayrımcılığa tabi tutamaz, toplantı ve ifade özgürlüğü gibi temel hakları korur, kolektif güvenliği sağlar veya ekonomik ve sosyal faydaları dağıtır. Seymour Martin Lipset'e göre, bunlar doğrudan hükûmet sisteminin bir parçası olmasa da, bir miktar bireysel ve ekonomik özgürlüğün, önemli bir orta sınıfın ve geniş bir sivil toplumun oluşmasına yol açtığı liberal demokrasinin önkoşulları olarak görülmektedir.[19][20]

Demokratik çoğunluk yönetiminin güçlü bir geleneği olmayan ülkelerde, sadece serbest seçimlerin yapılması, diktatörlükten demokrasiye geçişi başarmak için genellikle yeterli olmamıştır; daha geniş bir siyasi kültür değişimi ve demokratik yönetim kurumlarının kademeli olarak oluşması gerekmektedir. Latin Amerika örneğinde olduğu gibi, sadece geçici veya sınırlı bir şekilde demokrasiyi sürdürebilen ülkelerin var olduğu, daha geniş kültürel değişikliklerin demokrasinin gelişebileceği koşulları oluşturduğu görülmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Demokratik kültürün önemli bir yönü, "sadık muhalefet" kavramıdır, bu kavramda siyasi rakipler farklı görüşlere sahip olsalar da birbirlerini hoşgörüyle karşılamalı ve birbirlerinin sahip olduğu meşru ve önemli rolleri kabul etmelidir. Bu özellikle güç geçişlerinin tarihsel olarak şiddet yoluyla gerçekleştiği ülkelerde kültürel bir değişimin zor olduğu bir alandır. Bu terim, temel değerlere ortak bir bağlılık paylaşan demokrasinin tüm taraflarının olduğu anlamına gelir. Toplumun temel kuralları, kamusal tartışmalarda hoşgörü ve nezaketi teşvik etmelidir. Bu tür bir toplumda, seçim sona erdiğinde kaybedenler seçmenlerin kararını kabul eder ve güçlerin barışçıl bir şekilde devredilmesine izin verir. Cas Mudde ve Cristóbal Rovira Kaltwasser'e göre, bu, demokratik kültürlerin başka bir temel kavramı olan azınlıkların korunmasıyla bağlantılıdır; kaybedenler, hayatlarını veya özgürlüklerini kaybetmeyeceklerini ve kamu yaşamına katılmaya devam edeceklerini bilirler. Sadık muhalefet, hükûmetin belirli politikalarına değil, devletin temel meşruiyetine ve demokratik sürece sadıktır.[21]

Liberal demokrasinin bir gerekliliği, seçmenler arasında siyasi eşitliğin sağlanmasıdır (tüm seslerin ve oyların eşit bir şekilde önemli olması) ve bunların hükûmet politikasını etkileyebilmesi için kaliteli prosedür ve tartışma içeriği gerekmektedir. Bu, seçimlerde veya seçimler arasındaki süreçlerde uygulanabilir. Bu, evrensel, yetişkin oy hakkını; tekrarlayan, özgür, rekabetçi ve adil seçimleri; çeşitli siyasi partileri ve vatandaşların hükûmet üzerinde baskı yapabilmeleri için akılcı ve etkili bir şekilde bilgiye erişimi içerir. Bu, hükûmetin denetlenebilmesini, değerlendirilebilmesini ve görevden alınabilmesini de içerebilir. Bunun sonucunda hesap verebilirlik, vatandaşların isteklerine duyarlılık, hukukun üstünlüğü, haklara tam saygı ve siyasi, sosyal ve ekonomik özgürlüklerin uygulanması sağlanır. Diğer liberal demokrasiler azınlık haklarının ve çoğunluğun zulmünden korunmanın gerekliliğini kabul eder. Bunun en yaygın yollarından biri hükûmet tarafından ayrımcılığın engellenmesidir (haklar beyannamesi), ancak aynı zamanda birden fazla seçim bölgesinde eşzamanlı çoğunlukların gerekliliğini (konfederalizm); bölgesel yönetimin garanti altına alınmasını (federalizm); geniş tabanlı koalisyon hükûmetlerini (konsosiyasyonalizm) veya basınç grupları gibi diğer siyasi aktörlerle müzakereleri içerebilir (neo-korporatizm). Bu, siyasi gücü birçok rekabet eden ve işbirliği yapan aktör ve kurum arasında bölerek, hükûmetin azınlık gruplarına saygı göstermesini ve onlara olumlu özgürlüklerini vermelerini, çeşitli coğrafi bölgeler arasında müzakereler yapmasını, işbirliği yapan partiler arasında daha merkezi olmasını ve yeni sosyal gruplara açılmasını gerektirir.[22][23]

Nature Human Behaviour dergisinde yayınlanan bir yeni çalışmada Damian J. Ruck ve diğer yazarlar, kültürün rejimleri şekillendirdiği mi yoksa rejimlerin kültürü şekillendirdiği mi konusundaki uzun süredir çözülemeyen tartışmayı çözmeye yönelik önemli bir adım atmaktadır. Bu çalışma, kültürün nedensel önceliğini destekleyerek ve bir ülkenin vatandaşları arasındaki sivil ve özgürleştirici değerlerin (özgürlük, tarafsızlık ve sözleşmeci düşünce) demokratik kurumların ortaya çıkmasına yol açtığını göstererek, tartışmayı çözmektedir.[24][25]

Dünya'da liberal demokrasi

değiştir
 
  Freedom House'un 2022 yılını kapsayan Freedom in the World 2023 çalışmasında "seçim demokrasileri" olarak belirlenen ülkeler[26]
 
Map reflecting the findings of Freedom House's 2022 survey concerning the state of world freedom in 2021:
  Özgür
  Kısıtlanmış özgürlükler
  Özgür değil
 
Freedom House'un 1973'ten 2021'e kadar olan raporlarından her bir kategorideki ülkelerin yüzdesi:
  Özgür (86)   Kısıtlanmış özgürlükler (59)   Özgür değil (50)                      Seçim demokrasileri (114)

Birkaç kuruluş ve siyaset bilimciler, hem günümüzde hem de birkaç yüzyıl geriye giden dönemlerde özgür ve özgür olmayan devletlerin listelerini tutmaktadır. Bunlardan en iyi bilinenlerden biri Polity Veri Seti ve Freedom House ile Larry Diamond tarafından hazırlanan listedir.[27]

Freedom House gibi birkaç entelektüel ve kuruluş arasında, Avrupa Birliği ülkeleri (Polonya ve Macaristan hariç), Birleşik Krallık, Norveç, İzlanda, İsviçre, Japonya, Arjantin, Brezilya, Şili, Güney Kore, Tayvan, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, Kanada, Uruguay, Kosta Rika, İsrail, Güney Afrika, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın liberal demokrasiler olduğu konusunda bir anlaşma vardır. Şu anda Hindistan, dünyadaki demokrasiler arasında en büyük nüfusa sahip olan ülkedir.[28][29][30][31][32][33][34]

Liberal demokrasiler demokratik gerilemeye karşı hassastır ve bu, sadece sınırlı kalmamak üzere birçok ülkede gerçekleşmekte veya gerçekleşmiştir. Bu ülkeler arasında Amerika Birleşik Devletleri, Polonya ve Macaristan bulunmaktadır.[1]

Freedom House, Afrika ve eski Sovyetler Birliği'ndeki birçok resmi olarak demokratik hükûmeti uygulamada demokratik olmayan olarak değerlendirmektedir, genellikle çünkü mevcut hükûmet seçim sonuçları üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Bu ülkelerin birçoğu büyük ölçüde değişim halindedir.

Tek parti rejimleri ve diktatörlükler gibi resmi olarak demokratik olmayan yönetim biçimleri Doğu Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da daha yaygındır.

2019 Özgürlük Dünyası raporu, 2005'ten 2018'e kadar geçen 13 yılda liberal demokrasilere sahip ülke sayısında bir düşüş olduğunu ve 'siyasi haklar ve sivil özgürlükler' alanında gerilemeleri göstermiştir. 2020 ve 2021 raporları dünyadaki "özgür" ülke sayısında daha fazla azalmayı belgelemektedir.[35]

Türleri

değiştir

Orantılı temsil ve çoğunlukçu temsil

değiştir

Pluralite oy sistemi, seçim bölgelerindeki çoğunluğa göre koltukları dağıtmaktadır. En çok oy alan siyasi parti veya aday, o bölgeyi temsil eden koltuğu kazanır. Seçim bölgelerindeki oy oranına göre koltukları dağıtan, ulusal düzeyde veya belirli bir bölgede alınan oy oranına göre koltuklar veren çeşitli orantılı temsil sistemleri gibi başka demokratik seçim sistemleri de bulunmaktadır.

Bu iki sistem arasındaki temel tartışma noktalarından biri, bir ülkedeki temsilcilerin belirli bölgeleri etkili bir şekilde temsil edebilmesini sağlamak veya ülkenin neresinde yaşadıklarına bakılmaksızın tüm vatandaşların oylarının eşit değerde olmasını sağlamaktır.

Almanya ve Yeni Zelanda gibi bazı ülkeler, ulusal yasama organlarının alt meclisinde iki kategoriye ayrılmış koltuklara sahip olmak suretiyle bu temsil biçimleri arasındaki çatışmayı ele almaktadır. İlk kategori, bölgesel popülerliğe göre atanmış koltuklardır ve geri kalan koltuklar, partilere ulusal düzeydeki oylarının oranına eşit veya mümkün olduğunca eşit bir koltuk oranı sağlamak amacıyla dağıtılır. Bu sistem genellikle karma üyeli orantılı temsil olarak adlandırılır.

Avustralya hükûmeti, hem alt mecliste tercihli oy kullanma sisteminin hem de üst mecliste eyaletlere göre orantılı temsilin uygulandığı her iki sistemi de benimsemektedir. Bu sistem, daha istikrarlı bir hükûmetin oluşmasına ve eylemlerini gözden geçiren daha fazla parti çeşitliliğine sahip olmaya yol açtığı iddia edilmektedir. Avustralya'daki çeşitli eyalet ve bölge hükûmetleri farklı seçim sistemleri kullanmaktadır.

Başkanlık sistemi ve parlamenter sistem

değiştir

Başkanlık sistemi, yürütme organının yasama organından ayrı olarak seçildiği bir cumhuriyet yönetim sistemidir. Bir parlamenter sistemi ise yürütme organının doğrudan veya dolaylı olarak parlamentonun desteğine bağımlı olduğu ve genellikle güvenoylamasıyla ifade edildiği bir yönetim sistemidir.

Başkanlık sistemi demokratik bir hükûmet sistemi olarak, büyük ölçüde Amerika Birleşik Devletleri'nin örneğiyle Latin Amerika, Afrika ve eski Sovyetler Birliği'nin bazı bölgelerinde benimsenmiştir. Anayasal monarşiler (seçilmiş parlamentolar tarafından domine edilen) Kuzey Avrupa'da ve barışçıl bir şekilde ayrılan bazı eski sömürgelerde, örneğin Avustralya ve Kanada'da bulunmaktadır. Diğerleri İspanya, Doğu Asya ve dünya çapında çeşitli küçük uluslarda da ortaya çıkmıştır. Güney Afrika, Hindistan, İrlanda ve Amerika Birleşik Devletleri gibi eski Britanya sömürgeleri bağımsızlık zamanında farklı yönetim biçimlerini seçmiştir. Parlamento sistemi geniş ölçüde Avrupa Birliği ve komşu ülkelerde kullanılmaktadır.

Ekonomik büyüme üzerindeki etkisi

değiştir

Son dönemdeki akademik çalışmalar, demokratikleşmenin ulusal büyüme için faydalı olduğunu bulmuştur. Bununla birlikte, demokratikleşmenin etkisi henüz araştırılmamıştır. Bir ülkenin ekonomisinin büyüyüp büyümediğini belirleyen en yaygın faktörler, ülkenin gelişmişlik düzeyi ve yeni seçilmiş demokratik liderlerin eğitim düzeyidir. Sonuç olarak, demokratik bir ülkede ekonomik büyümeye hangi faktörlerin katkıda bulunduğunu belirlemek için net bir işaret bulunmamaktadır.[36]

Ancak, demokratik sistemin bu büyümeye ne kadar katkıda bulunduğu konusunda anlaşmazlık vardır. Bir gözlem, demokrasinin Sanayi Devrimi ve kapitalizmin ortaya çıkmasından sonra yaygınlaştığıdır. Diğer yandan, Sanayi Devrimi İngiltere'de başlamıştır ve o dönem için kendi sınırları içinde en demokratik uluslardan biri olmasına rağmen, bu demokrasi çok sınırlıydı ve zenginliğe önemli katkıda bulunan sömürgeleri kapsamamaktaydı.[37]

Birkaç istatistiksel çalışma, birçok çalışmada kullanılan Ekonomik Özgürlük Endeksleri'nden biriyle ölçülen daha yüksek bir ekonomik özgürlük derecesinin ekonomik büyümeyi artırdığını ve bunun da genel refahı artırdığını, yoksulluğu azalttığını ve demokratikleşmeyi tetiklediğini desteklemektedir. Bu istatistiksel bir eğilimdir ve Mali gibi Freedom House tarafından "Özgür" olarak sıralanan ancak Az Gelişmiş Bir Ülke olan veya dünya genelinde en yüksek kişi başına düşen GSYİH'ya sahip olduğu argüman edilebilecek Katar gibi bireysel istisnalar vardır, ancak hiçbir zaman demokratik olmamıştır. Ayrıca, daha fazla demokrasinin ekonomik özgürlüğü artırdığını öne süren diğer çalışmalar da vardır, ancak birkaç çalışma hiçbir etki veya hatta küçük bir olumsuz etki bulmuştur.[38][39][40][41][42][43][44]

Bazıları, vatandaşların güçlenmesi nedeniyle ekonomik büyümenin Küba gibi ülkelerde demokrasiye geçişi sağlayacağını savunmaktadır. Ancak, diğerleri buna itiraz etmektedir ve geçmişte ekonomik büyüme demokratikleşmeye neden olmuş olsa bile, gelecekte böyle olmayabilir. Diktatörler, ekonomik büyümeyi politik özgürlükleri daha da artırmadan nasıl gerçekleştirebileceklerini öğrenmiş olabilirler.

Yüksek miktarda petrol veya maden ihracatı, demokratik olmayan yönetimlerle güçlü bir şekilde ilişkilidir. Bu etki, Ortadoğu ile sınırlı olmayıp dünya çapında geçerlidir. Bu tür bir zenginliğe sahip diktatörler, güvenlik aygıtlarına daha fazla harcama yapabilir ve halkın huzursuzluğunu azaltan faydalar sağlayabilir. Ayrıca, bu tür zenginlik, olağan ekonomik büyümeyle toplumları dönüştürebilecek sosyal ve kültürel değişikliklerin ardından gelmemektedir.

2006 yılında yapılan bir meta-analiz, demokrasinin ekonomik büyüme üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığını bulmuştur. Bununla birlikte, demokrasinin büyümeye katkıda bulunan güçlü ve anlamlı dolaylı etkileri vardır. Demokrasi, daha yüksek insan sermayesi birikimi, daha düşük enflasyon, daha düşük siyasi istikrarsızlık ve daha yüksek ekonomik özgürlük ile ilişkilidir. Ayrıca bazı kanıtlar, daha büyük hükûmetler ve uluslararası ticarete daha fazla kısıtlama ile ilişkilendirildiğini göstermektedir.

Doğu Asya'yı dışarıda bırakırsak, son kırk beş yılda yoksul demokrasiler, demokrasi olmayan ülkelere göre ekonomilerini %50 daha hızlı büyütmüşlerdir. Baltık ülkeleri, Botsvana, Kosta Rika, Gana ve Senegal gibi yoksul demokrasiler, Angola, Suriye, Özbekistan ve Zimbabve gibi demokrasi olmayan ülkelerden daha hızlı büyümüşlerdir.

Son dört on yılda gerçekleşen seksen en kötü mali felaketin sadece beşi demokrasilerde meydana gelmiştir. Benzer şekilde, yoksul demokrasiler, demokrasi olmayan ülkelerle kıyaslandığında kişi başına düşen GSMH'da %10'luk bir düşüş yaşama olasılığı yarı

yarıyadır.[45][46][47][48][49]

Benimsenme nedenleri

değiştir

Siyasi istikrar

değiştir

Liberal demokrasilerin siyasi istikrarı, güçlü ekonomik büyüme yanı sıra serbest seçimleri, hukukun üstünlüğünü ve bireysel özgürlükleri garanti eden sağlam devlet kurumlarına bağlıdır.[50]

Demokrasi için ileri sürülen bir argüman, kamuoyunun yönetimleri değiştirebileceği, hükûmetin yasal temelini değiştirmeksizin politik belirsizlik ve istikrarsızlığı azaltmayı amaçlayan bir sistem yaratmasıdır. Demokrasi, vatandaşlara mevcut politikalara ne kadar karşı çıksalar da, iktidardaki kişileri veya karşı oldukları politikaları değiştirmek için düzenli bir fırsat sunacağı konusunda güvence verir. Bu, politik değişimin şiddet yoluyla gerçekleştiği bir sistemden daha tercih edilebilirdir.[kaynak belirtilmeli]

Liberal demokrasilerin dikkate değer bir özelliği, onların muhaliflerinin (liberal demokrasiyi ortadan kaldırmak isteyen gruplar) nadiren seçimleri kazanmasıdır. Savunucular, bu durumu liberal demokrasinin içsel olarak istikrarlı olduğunu ve genellikle yalnızca dış güçler tarafından devrilebileceğini destekleyen bir argüman olarak kullanırken, muhalifler ise sistemin tarafsızlık iddialarına rağmen kendilerine karşı önyargılı olduğunu iddia eder. Geçmişte, demokrasinin diktatöryel amaçları olan liderler tarafından kolayca istismar edilebileceği korkusu vardı, bu liderler kendilerini iktidara seçtirebilirlerdi. Ancak, demokrasiyi seçilmiş diktatörlerin yönetimine geçiren liberal demokrasilerin sayısı gerçekte düşüktür. Bu tür durumlar genellikle büyük bir kriz sonrasında sistemde şüpheye düşen birçok insanın olduğu veya genç/iyi işlemeyen demokrasilerde meydana gelir. Bazı olası örnekler arasında Büyük Buhran döneminde Adolf Hitler ve İkinci Fransız Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı ve sonradan İmparator olan III. Napolyon yer alabilir.[kaynak belirtilmeli]

Ulusal güvenliğin korunması için hızlı tepki mekanizması

değiştir

Tanımı gereği, liberal demokrasi gücün yoğunlaşmadığı anlamına gelir. Bir eleştiri, bu durumun savaş zamanında bir devlet için dezavantaj olabileceğidir, çünkü hızlı ve birleşik bir tepki gerekmektedir. Genellikle, saldırgan bir askeri operasyonun başlamadan önce yasama organının onayını almak gerekir, ancak bazen yürütme organı bunu yasama organını bilgilendirerek yapabilir. Demokrasi saldırıya uğradığında, savunma operasyonları için genellikle onay gerekmez. Halk, askerlik zorunluluğuna karşı oy kullanabilir.

Ancak, gerçek araştırmalar demokrasilerin otokrasilere göre savaşları daha sık kazandığını göstermektedir. Bu durumun temel olarak "toplumların şeffaflığı ve tercihlerinin belirlendikten sonra istikrarı nedeniyle, demokrasiler, savaşların yürütülmesinde ortaklarıyla daha iyi işbirliği yapabilme yeteneğine sahiptir" şeklinde açıklanmaktadır. Diğer araştırmalar ise bu durumu demokratik devletlerin kaynakları daha etkili şekilde harekete geçirmesi veya kazanma olasılığı yüksek olan savaşları seçmesine bağlamaktadır.

Stam ve Reiter ayrıca demokratik toplumlardaki bireyselliğe vurgu yapmanın, askerlerinin daha fazla girişimci ruha ve üstün liderliğe sahip olmalarını sağladığını belirtmektedir. Diktatörlüklerdeki subaylar genellikle askeri yetenek yerine politik sadakate göre seçilirler. Onlar genellikle rejimi destekleyen küçük bir sınıf veya dini/etnik bir gruptan seçilirler. Non-demokrasilerdeki liderler, herhangi bir algılanan eleştirilere veya itaatsizliğe şiddetle tepki verebilirler. Bu, askerlerin ve subayların herhangi bir itirazda bulunmaktan veya açık yetki olmadan bir şey yapmaktan korkmasına neden olabilir. Girişim eksikliği özellikle modern savaşta zararlı olabilir. Düşman askerleri, demokrasilere karşı görece iyi muamele bekleyebildikleri için daha kolay teslim olabilirler. Buna karşılık, Nazi Almanyası yakalanan Sovyet askerlerinin neredeyse 2/3'ünü öldürmüş ve Kore Savaşı'nda Kuzey Kore tarafından yakalanan Amerikan askerlerinin %38'i öldürülmüştür.[51][52]

Sorunlara karşı harekete geçme mekanizması

değiştir

Demokratik bir sistem, politika kararları için daha iyi bilgi sağlayabilir. Diktatörlüklerde istenmeyen bilgiler daha kolay bir şekilde göz ardı edilebilir, hatta bu istenmeyen veya karşıt bilgiler, problemlerin erken uyarısını sağlasa bile. Anders Chydenius, 1776'da bu nedenle basın özgürlüğü argümanını ortaya atmıştır. Demokratik sistem ayrıca verimsiz liderleri ve politikaları değiştirme yolunu sağlar, böylece sorunlar daha uzun sürebilir ve her türlü kriz oto-krasilerde daha yaygın olabilir.[45][53]

Yolsuzlukla mücadele

değiştir

Dünya Bankası'nın araştırmaları, siyasi kurumların yolsuzluğun yaygınlığını belirlemede son derece önemli olduğunu göstermektedir: (uzun vadeli) demokrasi, parlamenter sistemler, siyasi istikrar ve basın özgürlüğü, düşük yolsuzlukla ilişkilidir. Bilgiye erişim özgürlüğü yasaları, hesap verebilirlik ve şeffaflık açısından önemlidir. Hindistan Bilgiye Erişim Hakkı Yasası, "ülkede bürokrasiyi harekete geçiren, sıklıkla yolsuz olan bürokrasiyi dizlerinin üstüne getiren ve güç dengelerini tamamen değiştiren kitlesel hareketler doğurmuştur" şeklinde ifade edilmektedir.[54][55]

Kıtlıklar ve göç politikaları

değiştir

Önde gelen ekonomist Amartya Sen, işleyen hiçbir demokrasinin büyük çaplı bir kıtlıkla karşılaşmadığını belirtmiştir. Mülteci krizleri neredeyse her zaman otoriter rejimlerde meydana gelir. 1985-2008 yılları arasında, en büyük 87 mülteci krizi otoriter rejimlerde yaşanmıştır. Liberal demokrasilerde göç krizlerinin yaşandığı gözlemlenmemiştir.[45][56]

İnsan gelişimi

değiştir

Demokrasi, İnsani Gelişme Endeksi'nde daha yüksek bir puan ve insan yoksulluk endeksinde daha düşük bir puan ile ilişkilidir.

Demokrasiler, dikta rejimlerine göre daha iyi eğitim, daha uzun yaşam beklentisi, daha düşük bebek ölüm oranı, içme suyuna erişim ve daha iyi sağlık hizmetleri sunma potansiyeline sahiptir. Bu, yabancı yardımın daha yüksek düzeylere veya GSYİH'nın daha büyük bir yüzdesinin sağlık ve eğitime harcanmasına dayanmaz, çünkü mevcut kaynaklar daha iyi yönetilmektedir.

Bazı sağlık göstergeleri (ortalama yaşam süresi, bebek ve anne ölüm oranları), demokrasi ile GSYİH kişi başına düşen gelir, kamu sektörünün yükselişi veya gelir eşitsizliği arasındaki ilişkiden daha güçlü ve daha anlamlı bir ilişkiye sahiptir.

Komünizm sonrası ülkelerde, başlangıçta bir düşüş yaşandıktan sonra en demokratik olanlar yaşam beklentisinde en büyük kazanımları elde etmişlerdir.[45][57][58]

Demokratik barış teorisi

değiştir

Çok çeşitli veri türlerini, tanımları ve istatistiksel analizleri kullanan birçok çalışma, demokratik barış teorisini desteklemektedir. İlk bulgu, liberal demokrasilerin birbirleriyle hiç savaşmadığıdır. Daha yeni araştırmalar ise bu teoriyi genişleterek, demokrasilerin birbirleriyle 1.000'den az savaş ölümüne neden olan askeri çatışmalar yaşamadığını, demokrasiler arasında gerçekleşen askeri çatışmaların az sayıda ölüme yol açtığını ve demokrasilerin az sayıda iç savaşa sahip olduğunu bulmuştur.

Bu teoriye yönelik çeşitli eleştiriler bulunmaktadır, bunlar arasında iddia edilen teoriyi destekleyen kanıtlar kadar yanlışlamalar da bulunmaktadır, 200 kadar sapma gösteren durum, "demokrasiyi" çok boyutlu bir kavram olarak ele almama ve korelasyonun nedensellik olmadığı gibi.[59][60][61]

Siyasi şiddetin bitirilmesi

değiştir

Rudolph Rummel'in "Güç Öldürür" adlı eseri, tüm rejim türleri arasında liberal demokrasinin siyasi şiddeti en aza indirdiğini ve şiddetsizlik bir yöntem olduğunu iddia etmektedir. Rummel bunu öncelikle demokrasinin farklılıklara tahammül, kaybetmeyi kabul etme ve uzlaşma ve uzlaşma yolunda olumlu bir bakış açısı kazandırmasıyla ilişkilendirir.

İngiliz Akademisi tarafından yayınlanan "Şiddet ve Demokrasi" adlı bir çalışma ise pratikte liberal demokrasinin devlet yönetimindeki kişileri hem içerde hem de dışarıda şiddet eylemlerine başvurmaktan alıkoymadığını savunmaktadır. Makale ayrıca polis cinayetleri, ırk ve dini azınlıkların hedef alınması, çevrimiçi gözetim, veri toplama veya medya sansürü gibi başarılı devletlerin şiddet üzerindeki tekelini sürdürdüğü yolları belirtmektedir.[62][63]

Sistemin açıkları

değiştir

Otoriterlik

değiştir

Otoriterlik, birçok ülkede uygulanan liberal demokrasiye doğrudan bir tehdit olarak algılanmaktadır. Amerikalı siyasi sosyolog ve yazar Larry Diamond, Marc F. Plattner ve Christopher Walker'a göre, demokratik olmayan rejimler daha belirgin hale gelmektedir. Onlar, liberal demokrasilerin, otoriterliğe karşı önlem almak amacıyla daha otoriter önlemler getirdiğini, seçimlerin denetlenmesi ve medya üzerinde daha fazla kontrol gibi uygulamaları örnek göstererek demokratik olmayan görüşlerin gündemini durdurma çabası içinde olduğunu belirtmektedirler. Diamond, Plattner ve Walker, Çin'in batılı ülkelere karşı saldırgan bir dış politika izleyerek, bir ülkenin toplumunun başka bir ülkeyi daha otoriter bir şekilde davranmaya zorlayabileceğini öne sürmektedir. "Authoritarianism Goes Global: The Challenge to Democracy" adlı kitaplarında, Pekin'in Amerika Birleşik Devletleri ile karşı karşıya gelmek için donanmasını ve füze gücünü geliştirdiğini ve Amerikan ve Avrupa etkisini dışlamayı amaçlayan küresel kuruluşların oluşturulmasını teşvik ettiğini iddia etmektedirler; bu nedenle otoriter devletler, dünyayı kendi görüntülerine göre yeniden şekillendirmeye çalıştıkları için liberal demokrasiye bir tehdit oluşturmaktadır.

Çeşitli yazarlar, ekonomik liberalizmi ve siyasi elitlerin gücünü savunmak için liberal demokrasiler tarafından kullanılan otoriter yöntemleri de analiz etmişlerdir.[64][65][66]

Savaş

değiştir

Savaşın liberal demokrasi üzerindeki etkisi ve demokratikleşmeyi teşvik edip etmediği konusunda devam eden tartışmalar bulunmaktadır.

Savaş, "halkı harekete geçirmek ve savaş çabasına katkıda bulunması gereken insanlarla devletin pazarlık yapması için teşvikler yaratması" yoluyla demokratikleşmeyi teşvik edebilir. Buna bir örnek, Birinci Dünya Savaşı sonrasında İngiltere'de seçme hakkının genişletilmesinde görülebilir.

Ancak savaş, "özgürlüklerin kısıtlanması için bir mazeret sağlayarak" demokratikleşmeyi engelleyebilir.[67][67]

Terör

değiştir

Birçok çalışma, terörizmin en yaygın olarak orta düzeyde siyasi özgürlüğe sahip ülkelerde görüldüğünü, yani otoriter yönetimden demokrasiye geçiş sürecinde olan ülkelerde daha sık olduğunu ortaya koymuştur. Daha fazla siyasi özgürlüğe izin veren hükûmetler daha az teröre maruz kalmaktadır.[68]

Popülizm

değiştir
Ana madde: Popülizm

Popülizmin kesin bir tanımı bulunmamaktadır ve 1967'deki Londra Ekonomi Okulu'ndaki bir konferansta daha geniş bir tanım üzerinde uzlaşma sağlanmıştır. Popülizm, belirsizliği nedeniyle akademik olarak eleştirilmekte ve bazı akademisyenler, belirsizliği nedeniyle Popülizm terimini terk etme çağrısında bulunmaktadır. Popülizm genellikle temel olarak anti-liberal olsa da temelde demokratik olmayan bir ideoloji değildir. Popülizmi ve popülistleri karakterize eden bazı özellikler konusunda birçok kişi hemfikir olacaktır: "halk" ile "seçkinler" arasındaki çatışma, popülistlerin "halk" yanında yer almaları ve muhalefete ve olumsuz medyaya karşı büyük bir hoşgörüsüzlük göstermeleri gibi. Ayrıca "yalan haberler" gibi etiketler kullanmaktadırlar.

Popülizm, liberal demokrasinin temel prensiplerinden olan bireyin haklarını tehdit ederek, liberal demokrasi için özel bir tehdit oluşturmaktadır. Bu tehdit, göç kontrolü gibi konularla özgürlüklerin sınırlanması veya eşcinsel evliliğe karşı çıkma gibi liberal sosyal değerlere karşı olan duruşlarla ortaya çıkabilir. Popülistler, insanların duygularına hitap ederek ve genellikle karmaşık sorunlara basit çözümler sunarak bu etkiyi yaratır.

Popülizm, liberal demokrasinin zayıflıklarını sömürdüğü için özellikle liberal demokrasi için bir tehdit oluşturur. 'Demokrasiler Nasıl Ölür?' adlı kitapta vurgulanan liberal demokrasinin temel zayıflıklarından biri, popülist hareketleri veya partileri bastırmakın illiberal olarak algılanabilmesidir.

Takis Papas'ın "Popülizm ve Liberal Demokrasi: Karşılaştırmalı ve Teorik Bir Analiz" adlı çalışmasına göre, "demokrasinin iki zıddı, biri liberal, diğeri popülist"tir. Liberallik, çoklu bölümlerden oluşan bir toplum kavramını kabul ederken, popülizm yalnızca "halk" ile "seçkinler" arasında bir toplum kabul eder. Popülist seçmenin temel inançları, kendini güçsüz ve güçlülerin mağduru olarak görmesi; "ahlaki öfke ve kızgınlık" temeline dayanan "düşmanlık duygusu"; ve "gelecekteki kurtuluşa duyulan özlem"dir ve bunlar,

Papas'a göre toplumun "mağdurlar ve failerden oluştuğu" inancından kaynaklanan bir mağduriyet hissi yaratır. Popülist seçmenin diğer bir özelliği ise siyasi bir karar gibi bir karar verirken duyguların ve ahlakın "oran dışı bir rol oynadığı" ve kendini "kendini aldatma" ile "kasıtlı olarak cahil" hale getirdiğidir. Ayrıca, "sezgisel ve rahatsız edici bir şekilde ilkesel" bir tutuma sahip olmaları daha "pragmatik" bir liberal seçmene kıyasla.

Popülizmin liberal demokrasi için bir tehdit olmasının bir başka nedeni, "Demokrasi" ile "Liberalizm" arasındaki doğal farklılıkları sömürmesidir. Liberal demokrasinin etkili olması için bir dereceye kadar uzlaşma gerekmektedir çünkü bireyin hakları çoğunluğun iradesi tarafından tehdit edildiğinde önceliklidir, bu daha yaygın olarak çoğunluğun tiranlığı olarak bilinir. Popülist ideolojinin köklerine öyle kadar yerleşmiş olan bu majoritarizm, liberal demokrasinin temel değerini tehdit etmektedir. Bu nedenle liberal demokrasinin kendisini popülizmden etkili bir şekilde koruyabilmesi sorgulanmaktadır.

Popülist hareketlerin örnekleri arasında 2016 Brexit kampanyası yer almaktadır. Bu durumda 'seçkinler' rolünü AB ve 'Londra merkezli liberaller' oynarken, Brexit kampanyası, Brexit nedeniyle daha kötü durumda olan işçi sınıfı endüstrilerini, savaşçıları, tarımı ve sanayiyi destekleyerek halkın duygularına hitap etmiştir. Bu örnek, Popülizmin medyaya olan hoşnutsuzluğa dayalı olarak liberal demokrasi için potansiyel bir tehdit oluşturduğunu göstermektedir. Bunun yapıldığı yol, Brexit eleştirilerini "Korku Projesi" olarak adlandırarak eleştirmektir.[69][70][71][72][73][74][75][76][77][78]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Anna Lührmann, Seraphine F. Maerz, Sandra Grahn, Nazifa Alizada, Lisa Gastaldi, Sebastian Hellmeier, Garry Hindle and Staffan I. Lindberg. 2020. Autocratization Surges – Resistance Grows. Democracy Report 2020. Varieties of Democracy Institute (V-Dem). [1] 18 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Sociology: Understanding and Changing the Social World. 2010. 
  3. ^ Factsheet – Prisoners' right to vote 7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. European Court of Human Rights, April 2019.
  4. ^ Coppedge, Michael; Reinicke, Wolfgang (1991). Measuring Polyarchy. New Brunswick: Transaction. 
  5. ^ "Voting requirements". USA Gov. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 
  6. ^ "Felon Voting Rights". www.ncsl.org. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2021. 
  7. ^ Kopstein, Jeffrey; Lichbach, Mark; Hanson, Stephen E., (Ed.) (2014). Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order (4, revised bas.). Cambridge University Press. ss. 37-39. ISBN 978-1139991384. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. Britain pioneered the system of liberal democracy that has now spread in one form or another to most of the world's countries 
  8. ^ "Britain's unwritten constitution". British Library. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2015. The key landmark is the Bill of Rights (1689), which established the supremacy of Parliament over the Crown.... The Bill of Rights (1689) then settled the primacy of Parliament over the monarch's prerogatives, providing for the regular meeting of Parliament, free elections to the Commons, free speech in parliamentary debates, and some basic human rights, most famously freedom from 'cruel or unusual punishment'. 
  9. ^ "Constitutionalism: America & Beyond". Bureau of International Information Programs (IIP), U.S. Department of State. 24 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014. The earliest, and perhaps greatest, victory for liberalism was achieved in England. The rising commercial class that had supported the Tudor monarchy in the 16th century led the revolutionary battle in the 17th, and succeeded in establishing the supremacy of Parliament and, eventually, of the House of Commons. What emerged as the distinctive feature of modern constitutionalism was not the insistence on the idea that the king is subject to law (although this concept is an essential attribute of all constitutionalism). This notion was already well established in the Middle Ages. What was distinctive was the establishment of effective means of political control whereby the rule of law might be enforced. Modern constitutionalism was born with the political requirement that representative government depended upon the consent of citizen subjects.... However, as can be seen through provisions in the 1689 Bill of Rights, the English Revolution was fought not just to protect the rights of property (in the narrow sense) but to establish those liberties which liberals believed essential to human dignity and moral worth. The "rights of man" enumerated in the English Bill of Rights gradually were proclaimed beyond the boundaries of England, notably in the American Declaration of Independence of 1776 and in the French Declaration of the Rights of Man in 1789. 
  10. ^ "From legal document to public myth: Magna Carta in the 17th century". The British Library. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017 ; "Magna Carta: Magna Carta in the 17th Century". The Society of Antiquaries of London. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017. 
  11. ^ "Citizenship 1625–1789". The National Archives. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2016 ; "Rise of Parliament". The National Archives. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2016. 
  12. ^ Heater, Derek (2006). "Emergence of Radicalism". Citizenship in Britain: A History. Edinburgh University Press. ss. 30-42. ISBN 978-0748626724. 
  13. ^ Geoffrey Blainey (2004), A Very Short History of the World, Penguin Books, 978-0143005599
  14. ^ "War or Peace for Finland? Neoclassical Realist Case Study of Finnish Foreign Policy in the Context of the Anti-Bolshevik Intervention in Russia 1918–1920". 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  15. ^ Schmitt, Carl (1985). The Crisis of Parliamentary Democracy. Cambridge: MIT Press. ss. 2, 8 (chapter 1). ISBN 978-0262192408. 
  16. ^ Doomen, Jasper (2014). Freedom and Equality in a Liberal Democratic State. Brüksel: Bruylant. ss. 88, 101. ISBN 978-2802746232. 
  17. ^ Fukuyama, Francis (1989). "The End of History?". The National Interest (16): 3-18. ISSN 0884-9382. JSTOR 24027184. 
  18. ^ Glaser, Eliane (21 Mart 2014). "Bring Back Ideology: Fukuyama's 'End of History' 25 years On". The Guardian. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019. 
  19. ^ Lipset, Seymour Martin (1959). "Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy". The American Political Science Review. 53 (1): 69-105. doi:10.2307/1951731. ISSN 0003-0554. JSTOR 1951731. 9 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  20. ^ Mukand, S. W., & Rodrik, D. (2016). The Political Economy of Liberal Democracy. The Economic Journal, 130(627), 765–792. https://drodrik.scholar.harvard.edu/files/dani-rodrik/files/the_political_economy_of_liberal_democracy_june_2016.pdf 18 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  21. ^ Mudde, Cas; Rovira Kaltwasser, Cristóbal (2012). Populism in Europe and the Americas: threat or corrective for democracy?. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-42423-3. OCLC 795125118. 
  22. ^ Morlino L. (2004) "What is a 'good' democracy?", Demoocratization, 11(5), pp. 10-32. Available at: https://doi.org/10.1080/13510340412331304589
  23. ^ Schmitter P.C. and Karl T.L. (1991) "What Democracy Is...and Is Not," Journal of Democracy, 2(3), pp. 75-88. Available at: https://doi.org/10.1353/jod.1991.0033.
  24. ^ Ruck, Damian J.; Matthews, Luke J.; Kyritsis, Thanos; Atkinson, Quentin D.; Bentley, R. Alexander (2020). "The cultural foundations of modern democracies". Nature Human Behaviour. 4 (3): 265-269. doi:10.1038/s41562-019-0769-1. 
  25. ^ Welzel, Christian (2020). "A cultural theory of regimes". Nature Human Behaviour. 4 (3): 231-232. doi:10.1038/s41562-019-0790-4. 
  26. ^ List of Electoral Democracies FIW23 15 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (.XLSX), by Freedom House
  27. ^ "Policy Data Set". 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2008. 
  28. ^ Elliott, Michael (18 Haziran 2006). "India Awakens". Time. 15 Haziran 2007 tarihinde kaynağından  arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2007. 
  29. ^ Benhabib, Seyla, (Ed.) (1996). Democracy and difference: contesting the boundaries of the political. Princeton University Press. ISBN 978-0691044781. 
  30. ^ Alain Gagnon,Intellectuals in liberal democracies: political influence and social involvement
  31. ^ Yvonne Schmidt, Foundations of Civil and Political Rights in Israel and the Occupied Territories
  32. ^ William S. Livingston, A Prospect of purple and orange democracy
  33. ^ Mazie, Steven V. (2006). Israel's higher law: religion and liberal democracy in the Jewish state. Lexington Books. ISBN 978-0739114858. 
  34. ^ Mulgan, Richard; Peter Aimer. "chapter 1". Politics in New Zealand (3.3yıl=2004 bas.). Auckland University Press. s. 17. ISBN 1869403185. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. 
  35. ^ "Freedom in the World 2021" (PDF). Freedom House. 3 Mart 2021. 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  36. ^ The Effects of Democracy on Economic Growth "The Effects of Democracy on Economic Growth". 2022. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  37. ^ "The economic impact of colonialism". 2017. 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  38. ^ Bergren, Niclas (2002). "The Benefits of Economic Freedom: A Survey" (PDF). Archived from the original on 28 Haziran 2007. 
  39. ^ John W. Dawson, (1998). "Review of Robert J. Barro, Determinants of Economic Growth: A Cross-Country Empirical Study" 20 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Economic History Services. Retrieved 19 February 2006.
  40. ^ W. Ken Farr, Richard A. Lord, J. Larry Wolfenbarger, (1998)."Economic Freedom, Political Freedom, and Economic Well-Being: A Causality Analysis" (PDF). Archived from the original on 3 Şubat 2007. Erişim tarihi: 11 Nisan 2005. . Cato Journal, Vol 18, No 2.
  41. ^ Wenbo Wu, Otto A. Davis, (2003). "Economic Freedom and Political Freedom 24 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Encyclopedia of Public Choice. Carnegie Mellon University, National University of Singapore.
  42. ^ Ian Vásquez, (2001). "Ending Mass Poverty" 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cato Institute. Retrieved 19 February 2006.
  43. ^ Susanna Lundström, (April 2002). "The Effects of Democracy on Different Categories of Economic Freedom" 24 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 19 February 2006.
  44. ^ Free the World. Published Work Using Economic Freedom of the World Research 14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 19 February 2006.
  45. ^ a b c d "The Democracy Advantage: How Democracies Promote Prosperity and Peace". Carnegie Council. 28 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  46. ^ Bueno de Mesquita, Bruce; Downs, George W. (September–October 2005). "Development and Democracy". Foreign Affairs. Council on Foreign Relations. 22 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2018. 
  47. ^ Single, Joseph T.; Weinstein, Michael M.; Halperin, Morton H. (28 Eylül 2004). "Why Democracies Excel". New York Times. 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2017. 
  48. ^ Doucouliagos, H., Ulubasoglu, M (2006). "Democracy and Economic Growth: A meta-analysis". School of Accounting, Economics and Finance Deakin University Australia. 
  49. ^ Ross, Michael Lewin (2001). "Does Oil Hinder Democracy?". World Politics. 53 (3): 325-61. doi:10.1353/wp.2001.0011. 
  50. ^ Carugati, Federica (2020). "Democratic Stability: A Long View". Annual Review of Political Science. 23: 59-75. doi:10.1146/annurev-polisci-052918-012050  . 
  51. ^ Dan, Reiter; Stam, Allan C. (2002). Democracies at War. Princeton University Press. ss. 64-70. ISBN 0691089485. 
  52. ^ Ajin Choi, (2004). "Democratic Synergy and Victory in War, 1816–1992". International Studies Quarterly, Volume 48, Number 3, September 2004, pp. 663–82 (20). DOI:10.1111/j.0020-8833.2004.00319.x
  53. ^ Luoma, Jukka. "Helsingin Sanomat – International Edition". 20 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2007. 
  54. ^ "Right to Information Act India's magic wand against corruption". AsiaMedia. 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2008. 
  55. ^ Daniel Lederman, Normal Loaza, Rodrigo Res Soares, (November 2001). "Accountability and Corruption: Political Institutions Matter" 19 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. World Bank Policy Research Working Paper No. 2708. Şablon:SSRN. Retrieved 19 February 2006.
  56. ^ Amartya Sen, (1999). "Democracy as a Universal Value" 27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal of Democracy, 10.3, 3–17. Johns Hopkins University Press.
  57. ^ McKee, Marin; Ellen Nolte (2004). "Lessons from health during the transition from communism". British Medical Journal. 329 (7480): 1428-29. doi:10.1136/bmj.329.7480.1428. PMC 535963 $2. PMID 15604170. 
  58. ^ Franco, Álvaro, Carlos Álvarez-Dardet and Maria Teresa Ruiz (2004). "Effect of democracy on health: ecological study (required)". British Medical Journal. 329 (7480): 1421-23. doi:10.1136/bmj.329.7480.1421. PMC 535957 $2. PMID 15604165. 
  59. ^ Haas, Michael (2014). Deconstructing the "democratic peace" : how a research agenda boomeranged. Los Angeles, CA: Publishinghouse for Scholars. ISBN 9780983962625. 
  60. ^ Hegre, Håvard, Tanja Ellington, Scott Gates, and Nils Petter Gleditsch (2001). "Towards A Democratic Civil Peace? Opportunity, Grievance, and Civil War 1816–1992". American Political Science Review. 95: 33-48. doi:10.1017/s0003055401000119. 9 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  61. ^ Ray, James Lee (2003). A Lakatosian View of the Democratic Peace Research Program From Progress in International Relations Theory, edited by Colin and Miriam Fendius Elman (PDF). MIT Press. 25 Haziran 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  62. ^ R. J. Rummel, Power Kills. 1997. p. 6.
  63. ^ Amin, Ash (September 2019). "Violence and Democracy" (PDF). The British Academy. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  64. ^ See for example, Renato Cristi, Carl Schmitt and authoritarian liberalism: strong state, free economy, Cardiff : Univ. of Wales Press, 1998; Michael A. Wilkinson, 'Authoritarian Liberalism as Authoritarian Constitutionalism', in Helena Alviar García, Günter Frankenberg, Authoritarian constitutionalism: comparative analysis and critique, Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing Limited, 2019.
  65. ^ Diamond, Larry; Plattner, Marc F.; Walker, Christopher (2016) 'Authoritarianism Goes Global: The Challenge to Democracy' Baltimore: Johns Hopkins University Press, Summary. Available at: https://diamond-democracy.stanford.edu/ 20 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Last accessed 23rd January 2021]
  66. ^ Diamond, Larry; Plattner, Marc F.; Walker, Christopher (2016) 'Authoritarianism Goes Global: The Challenge to Democracy' Baltimore: Johns Hopkins University Press, p.23
  67. ^ a b Krebs, Ronald R., and Elizabeth Kier. In War's Wake : International Conflict and the Fate of Liberal Democracy. New York: Cambridge University Press, 2010.
  68. ^ "Harvard Gazette: Freedom squelches terrorist violence". News.harvard.edu. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2008. 
  69. ^ Berlin, Isiah; Schapiro, Leonard; Deakin, F.W; Seton-Watson, Hugh; Worsley, Peter; Gellner, Ernest; McRae, Donald (1967). "Conference on Populism 1967". The London School of Economics. 
  70. ^ Norris, Pippa (February 2019). Cultural Backlash: Trump, Brexit, and Authoritarian Populism. Cambridge University Press. s. 368. 
  71. ^ Dunin-Wasowicz, Roch (November 2018). "London Calling Brexit: How the rest of the UK views the capital". London School of Economics. 
  72. ^ "The Enduring Vulnerability of Liberal Democracy". Journal of Democracy (İngilizce). 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
  73. ^ Galston, William A. (William Arthur) (2018). Anti-pluralism : the populist threat to liberal democracy. Hunter, James Davison, Owen, John M. (John Malloy). New Haven. ISBN 978-0300235319. OCLC 1026492265. 
  74. ^ Pappas, Takis (2019). Populism and Liberal Democracy: A Comparative and Theoretical Analysis. Oxford Scholarship Online. s. 219. 
  75. ^ Levitsky, Steven (2019). How democracies die. Ziblatt, Daniel. Londra. ISBN 978-0241381359. OCLC 1084729957. 
  76. ^ Cooke, Nicole (2018). Fake News and Alternative Facts : Information Literacy in a Post-Truth Era. Chicago: ALA Editions. 
  77. ^ Mudde, Cas (2013). "Are Populists Friends or Foes of Constitutionalism?". The Social and Political Foundations of Constitutions. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023 – ORA vasıtasıyla. 
  78. ^ Serhan, Yasmeen (14 Mart 2020). "Does anyone know what Populism means? Populism is meaningless". The Atlantic. The Atlantic. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Liberal_demokrasi&oldid=33464400" sayfasından alınmıştır