Caki Kalesi
Caki Kalesi (Gürcüce: ჯაყის ციხე; okunuşu: “caqis tsih’e”), tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.[1]
ჯაყის ციხე | |
.jpg) Posof Çayı'nın sağ kolu olan Caki Deresi kenarındaki Caki Kalesi'nin bir çizimi, 1905. | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Cak Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Yıkıntı |
| Tür | Kale |
| Konum | Yurtbekler, Posof |
| Koordinatlar | 41°30′26″K 42°48′07″D / 41.50722°K 42.80194°D |
| Yükseklik | |
| Mimari | Gürcü mimarisi |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Moloz taş |
Tarihçe
değiştirCaki Kalesi'nin bulunduğu Samtshe, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kaleyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kale ve etrafındaki yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Rabat-i Cağ (رباط جاغ) adıyla kaydedilmiştir. Bu tarihte Rabat-i Cağ'da 9 Hristiyan hane yaşıyor ve hane reisleri Gürcü adları taşıyordu. Caki Kalesi'nin bu tarihten önce inşa edilmiş olduğunu bu kayıt da göstermektedir. Bu defterde, "Caki" (ჯაყი) kelimesiden türemiş Cağisman (ჯაყისმანი) ve Zeda Çağ (ზედა ჯაყი) adlarını taşıyan iki köy daha bulunuyordu.[2][3][4]
Mimari
değiştirCaki Kalesi, Gürcistan ile Türkiye arasında sınır oluşturan Cak Suyu veya Cakistzkali'nin hemen batı kıyısında bir tepede yer alır. Moloz taşlarla kireç harcı inşa edilmiş olan kale, deniz seviyesinden 1370 metre yüksekliktedir. Batı kenarının yarım yuvarlak planlı olması dışında dikdörtgen planlı (20x19,7 m) bir yapıdır. Günümüze kadar sağlam bir şekilde korunagelmiş bu kale, Orta Çağ içlerinde inşa edilmiş olmalıdır. Kalenin batı tarafında bir yamaçta yer alan tek nefli bir kilise bulunmaktadır. Bu yapıdan geriye sadece yıkıntılar kalmıştır.[5][6]
Kaynakça
değiştir- ^ "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 184". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 455-456". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 312-313, 317". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 86. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 232, ISBN 978-9941-478-17-8.
.png){kind=link}
.png){kind=link}