Casus uydu

Casus uydu veya diğer adıyla keşif uydusu, yer gözlem uydusu veya iletişim uydusu gibi geliştirilmiş ve askerî ve/veya istihbarat donanım ve uygulamaları içeren bir yapay uydu türüdür. Esasen uzay teleskopları gibi fakat farklı bir görüntü mekanizmasıyla uzaya doğru değil yeryüzüne doğru görüş alanına sahiptir. İlk nesil casus uyduları uzay yarışı ile 60'ların teknolojisiyle geliştirilen, sadece fotoğraf çekebilen (Amerikan Corona^[1]^[2] ve Rus Zenit fotografik keşif uyduları gibi) uydulardı. Fotografik film malzemesi yeryüzüne indirilerek keşif görüntüleri elde edilmişti.

Kasım 2002'de Irak Emiriye'de bulunan Serum ve Aşı Enstitüsü'nün üretim tesisleri kitle imha silahı hammaddesi üretim tesisi olduğu şüphesiyle ABD tarafından keşif uyduları ile görüntülenmişti.

Paraşütle süzülerek yeryüzüne inen kapsüllerinden bilgilerin havada alınarak elde edildiği uydular yerlerini daha sonraları bir tür uzay aracı olarak da tanımlanabilecek (yeri değiştirilebilen uydular) sayısal görüntüleme yapan ve verilerini şifreleyerek radyo linkleri ile aktarabilen gelişmiş uydulara bırakmıştır.

Kullanılabilir bilgilerin bir kısmı 1972'ye kadar ABD'nin var olan programları ile ilgiliydi. O dönem öncesi programların bazı bilgileri hala gizliliğe sahiptir ama küçük bir sızma ile daha sonraki görevleri hakkında bilgiler mevcuttur. Gizliliklerinin kaldırılmasıyla veya bilgilerin sızdırılması yoluyla keşif uydu görüntülerinden birkaçı hakkında Ağustos 1984'te Jane's Defence Weekly yayınından KH-11 uydusu fotoğrafları gibi bilgiler edinilmiştir.^[3]

Kökeni

16 Mart 1955'te ABD Hava Kuvvetleri olası bir düşmanın savaş yapma yeteneğinin durumunu belirlemek için ilgili birimlerden gelişmiş bir keşif uydusu sipariş etti. Ekim 1957'de Sovyetler Birliği dünya yörüngesine ilk yapay nesne olan Sputnik 1 peykinin yerleştirilmesinde başarılı oldu.

Soğuk Savaş döneminde, 1950'li yıllarda, bir Sovyet bombardıman uçağı bir aldatmaca ile sahte Amerikan korkularına yol açmıştı. Amerika Birleşik Devletleri'nde uydu fotoğrafları kazanımından sonra kendi istihbarat örgütleri 1968'de "...geçen yıl SSCB yeni bir kıtalararası balistik füze üretim tesisi kurmuştur, bilgi elde etmede bununla başardık" demişlerdir.

Türleri

Keşif uydularının birkaç ana türü vardır.

Füze Erken uyarı

Balistik füze fırlatmalarını tespit ederek bir saldırıda uyarı sağlar. Bilinen en eski Füze Savunma Alarm Sistemi bulunmaktadır.

Nükleer patlama algılama: Uzayda nükleer patlamaları nitelendirmekte ve tanımlamaktadır.

Görüntü gözetim: Uzaydan yeryüzünün görüntülenmesini sağlar. Görüntüler bir araştırma ya da telefoto yakını görür olabilir. Corona (uydu) bilinen en erken görüntü gözetim uydusu olmaktadır.

Elektronik-keşif: Sinyal istihbaratı, rastgele yakaladığı radyo dalgaları ile istihbarat yapar. Samos-F bilinen en erken elektronik-keşif uydusu olmaktadır.

Radar görüntüleme: Çoğu uzay tabanlı radarlar yapay açıklıklı radar kullanır. Geceleri veya bulut örtüsü üzerinden de kullanılabilir. Bilinen en eskisi US-A serisidir.

Popüler kurguya yansımaları

Devlet düşmanı (1998)
Kutup harekâtı (1968)
Düşman Hattı (2001)
Yalanlar Üstüne (2008)
Mission: Impossible - Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm (bir sahnede, ABD'nin Soğuk Savaş Dönemi'nden kalma çevrimdışı "CORONA" isimli uyduyu kullandığına atıf yapılmıştır.)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Corona page at NRO". 29 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.
^ "Corona page at NASA". 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.
^ Michael Wright ve Caroline Rand Herron (8 Aralık 1985). ""The Nation; Two Years for Morison"" (İngilizce). New York Times. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2013.

Kupperberg, Paul (2003). Spy satellites (İngilizce). Rosen Publishing Group. 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013. ISBN 0-8239-3854-9
Richelson, Jeffrey (1990). America's Secret Eyes in Space: the U.S. Keyhole Spy Satellite Program (İngilizce). Harper & Row. 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013. ISBN 0-88730-285-8
Norris, Pat (2008). Spies in the Sky: Surveillance Satellites in War and Peace (İngilizce). New York: Springer; Chichester, UK: In association with Praxis Publishing. 12 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013. ISBN 978-0-387-71672-5.
Burrows, William E. (1986). Deep black – space espionage and national security. Random House, New York. ISBN 0-394-54124-3.
Graham, Thomas; Hansen, Keith A. (2007). Spy satellites - and other intelligence technologies that changed history. Univ. of Washington Press, Seattle. ISBN 978-0-295-98686-9.
Gerner, Josef (1990). Information aus dem Weltraum - die neue Dimension des Gefechts. Mittler, Herford. ISBN 3-8132-0336-0.

Dış bağlantılar

Java 3D uydu izleyici (NASA MSFC) (İngilizce)
GlobalSecurity.org: Görsel İstihbarat 24 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Askerî İstihbarat Uyduları (NASA, uzaktan algılama rehberi) (İngilizce)

[1] "Corona page at NRO". 29 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.

[2] "Corona page at NASA". 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.

[NYT_JDW-3] Michael Wright ve Caroline Rand Herron (8 Aralık 1985). ""The Nation; Two Years for Morison"" (İngilizce). New York Times. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2013.

[1]

[2]

[3]