Cemal Mersinli

Mehmed Cemal Mersinli (1875, Mersin - 7 Ekim 1941, Ankara), Türk asker ve siyasetçidir.

Mehmed Cemal Mersinli 1311 (1895) P.-12
Doğum	1875 Mersin, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	7 Ekim 1941 (66 yaşında) Erzurum, Türkiye
Bağlılığı	Osmanlı (1895-1920) Türkiye (1920-1924)
Hizmet yılları	1895-1924
Rütbesi	Ferik
Komutası	2. Ordu Kurmay Başkanı, Batı Ordusu Kurmay Başkanı, 42. Tümen, 10. Tümen, 1. Ordu Müfettişliği Kurmay Başkanı, Edirne Müstahkem Mevkii Komutanlığı Komutan Yardımcısı, 8. Kolordu, 4. Ordu, Yıldırım Kıtaatı Müfettişliği, 2. Ordu, Askeri Okullar Genel Müdürü, Savaş Bakanı
Çatışma/savaşları	Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı
Ödülleri
Sonraki işi	Milletvekili

Hayatı

1875'te Mersin'de doğdu. Osman Hasip Bey'in oğludur. 1892'de Harbiye Mektebi (Harp Okulu)'ne girerek 1895'te Piyade Teğmen rütbesiyle mezun oldu. Ardından Erkânı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi)ne girerek 1898'de Kurmay Yüzbaşı olarak bitirdi.

Genelkurmay 3. Şubesinden sonra 1898'de 2. Ordu emrine verildi. 1900'da Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) olarak Trakya'da Demiryolları ve İstasyonların müfettişliğine getirildi. 1903'te Binbaşılığa yükseldikten sonra yarbay okarak 4. Ordu emrine verildi. Dersim İsyânı'nı bastırmasında gösterdiği üstün hizmetinden dolayı 1908'de Albay olup Harbiye Mektebi Kurmay Ödevleri Öğretmenliğine atandı. 1909'da ek görev olarak Tabya Öğretmenliğine de atandı. Genelkurmay Başkanlığı ve 2. Ordu Kurmay Başkanlığında görevlendirildikten sonra 1912'de İştip, Köprülü ve Üsküp yörelerinde tahkimat için kurulan komisyonda yer aldı.

Balkan Savaşı'na Garp Ordusu Kurmay Başkanı, 42. Fırka ve 10. Fırka komutanı olarak katıldı. Kasım 1913'te 1. Ordu Müfettişliği Kurmay Başkanı, Nisan 1914'te Edirne Müstahkem Mevki Komutanı Yardımcılığına atandı. Ağustos 1914'te 8. Kolordu Komutanı olup Kasım 1914'te Mirliva (Tümgeneral)lığa yükseltildi. Birinci Kanal Seferi'ne katılan 8. Kolorduyu komutan sıfatıyla yönetti. Kurmay başkanı Von Kress ile birlikte çalıştığı bu seferde lojistik ve ikmal-bütünleme eksiklikleri nedeniyle başarılı olamadı.

Ocak 1918'de 4. Ordu Komutanlığına atandı ve Şeria Nehrinin doğusunu müdafaa etme görevi aldı. Bu mıntıkada Arap isyancılara karşı imkânlar nispetinde başarılı sayılabilecek harekâtlar yapıldı.

Temmuz 1918'de Ferik (Korgeneral)liğe yükseltildi. Nablus Hezimeti'nde Liman von Sanders Paşa'nın Yıldırım Ordular Grubu birliklerini 8. Ordu Komutanı İsmail Cevat Çobanlı ve 7. Ordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) ile birlikte yönetti. Savaşın başlangıcında Şeria nehrinin batısında bulunan VIII. Ordu cephesinin yarılması ve akabinde ordunun dağılması, bunu müteakip VII. Ordunun da imha olmamak için Şeria nehrinin doğusuna çekilmeye başlaması üzerine Arap asilerin baskısı altında ordusuna geri çekilme emri verdi. Kendisine bağlı birlikler çekilme esnasında Arap asilerin katliam amaçlı saldırılarına maruz kaldı. Elinde kalan kuvvetlerle Şam'a ulaştığında Liman Paşa tarafından şehri savunmakla görevlendirildiyse de Enver Paşadan kuvvetleri geri çekme emri verildi. Düşman Şam'ı 1 Ekim 1918'de ele geçirdi. Cemal Paşa Istanbul'a çağrıldı.

Mondros mütarekesinin ardından Ocak 1919'da Yıldırım Kıt'aatı Müfettişliğine atandıktan sonra Konya'da bulunan 2.Ordu'nun Komutanı olarak Mustafa Kemal Paşa'nın düşüncelerine katıldığını bildirdi. Temmuz 1919'da Askerî Okullar Genel Müfettişliğine atandıktan sonra Ekim 1919'da Ali Rıza Paşa kabinesinde Harbiye Nazırı oldu. 20 Ekim 1919 tarihli Amasya Protokolü imzalandıktan sonra 16 Kasım'da Kuvâ-yi Milliye'ye her türlü yardımın yapılacağını bildirdi. 20 Ocak 1920'de İtilaf Devletlerinin İsmail Cevat Paşa (Çobanlı) ile kendisinin görevden alınmasını istediği için istifa etti. 15 Mart'ta İngilizler tarafından tutuklanarak 18 Mart'ta Malta Adası'na sürgün edildi.

1 Kasım 1921'de İnebolu'ya çıkarak 29 Aralık 1921'de Isparta Milletvekili olarak TBMM'ye katıldı. İkinci Grup'ta yer aldı. 17 Haziran 1926'da Mustafa Kemal Paşa'ya suikast girişimi olay ile ilgili görülerek İzmir'de Ankara İstiklal Mahkemesince yargılandıysa da 13 Temmuz'da beraat etti. Daha sonra VI. Dönem İçel Milletvekilliği yapmıştır.

Konuyla ilgili yayınlar

• I. Dönem TBMM’de Isparta Milletvekilleri ve Meclis Çalışmaları