Cemal Süreya bibliyografyası
Cemal Süreya (1931-1990), hayatı boyunca şiir, deneme, eleştiri, çeviri, günlük ve antoloji alanında eserler vermiştir. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biri Süreya, ilkokul sıralarında Ali cenkleri ve bir takım dinî içerikli eserleri okumuş ve dergi çalışmaları yapmıştır. Şairliğe ilk adımını, ortaokul arkadaşı ve sonradan eşi olan Seniha Hanım'a yazdığı şiirler oluşturmaktadır.[1][2] Lisedeyken Eski edebiyatla ilgilenen şair, Osmanlıcayı kendi kendine öğrenmiş ve şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.[3] İlk şiirini, "Şarkısı-Beyaz", 8 Ocak 1953 tarihli Mülkiye dergisinde yayımlamıştır.[4] Derginin nisan sayısında "Di Gel", mayıs sayısında "Çıkmaz Sinir" yer almıştır.[5] Ayrıca Asır, Yeditepe, Yenilik dergilerine de şiirler göndermeye başlamıştır.[6] Şairlik duygusunu yaratan ilk etken, annesinin ona anlattığı Kerem ile Aslı hikâyesi, ikinci etken de Ali cenkleri ve Köroğlu kitaplarıdır.[4] Başlarda Garip hareketine ilgi duymayan Süreya, yeni şiire ilgisi Ahmet Muhip Dıranas'ın "Kar" şiiriyle başlamıştır.[1] Yeni şiire yönelmesi Dıranas ve Özdemir Asaf'a[7] olan ilgisiyle gelişmiştir.[8] Süreya'yı şöhrete kavuşturan şiir Yeditepe dergisinde Haziran 1954'te yayımlanan "Gül" şiiridir.[9] Eserlerini Yeditepe'nin yanı sıra Şiir Sanatı, Evrim, Yenilik, Şimdilik, Pazar Postası gibi yerlerde yayımlamaya devam etmiştir. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) şiir kitaplarını yayımlamıştır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Kendini "sol sempatizanı demokrat aydın"[10] olarak gören Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak da fikirlerini ortaya koymak için bir araç olarak kullanmıştır.
| Çalışmaları | ||
|---|---|---|
| ↙Derleme | 2 | |
| ↙Şiir | 7 | |
| ↙Röportaj | 1 | |
| ↙Dergi | 1 | |
| ↙Deneme | 7 | |
| ↙Günlük | 1 | |
| ↙Çocuk | 1 | |
| ↙Mektup | 1 | |
Yazdığı kitaplarla 1959'da Yeditepe Şiir Armağanı[11] (Üvercinka), 1966'da Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü[12] (Göçebe) ve 1988'de Necatigil Şiir Ödülü[13] (Sıcak Nal ile Güz Bitigi) kazanmıştır. Kitap-lık dergisinin Türkiye'nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998'de hazırladığı "75 Yılda 75 Kitap listesi"nde iki kitabıyla (Üvercinka ve Sevda Sözleri) yer almıştır..[14] Ayrıca çocuklar için ele aldığı yazılardan oluşan ve daha sonradan kitaplaştırılan Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 100 temel eser listesinde 30. sırada yer almıştır.[15] 1991'den itibaren Cemal Süreya Kültür ve Sanat Derneği tarafından Cemal Süreya Şiir Ödülü verilmektedir.
Şiir
değiştir| Adı | İlk yayım tarihi | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Üvercinka | 1958 | Yeditepe Yayınları | |
| Göçebe | 1965 | de Yayınevi | |
| Beni Öp Sonra Doğur Beni | 1973 | E Yayınevi | |
| Uçurumda Açan | 1984 | Can Yayınları | Önceki şiir kitaplarını da içinde barındıran Sevda Sözleri'nin içinde yer almıştır. |
| Sıcak Nal | 1988 | Dönemli Yayıncılık | |
| Güz Bitigi | 1988 | Dönemli Yayıncılık | |
| Sevda Sözleri | 1990 | Can Yayınları | Süreya'nın daha önce yayımlanan şiirlerini içinde barındırmaktadır. |
Dergi
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | Son yayım yılı | Notlar |
|---|---|---|---|
| Papirüs | 1960 | 1981 | Dergi üç dönem hâlinde aralıklarla yayımlanmıştır. |
Deneme
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Şapkam Dolu Çiçekle | 1976 | Ada Yayınları | |
| Günübirlikler | 1982 | Adam Yayınları | |
| 99 Yüz | 1991 | Kaynak Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
| Folklor Şiire Düşman | 1992 | Can Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
| Aydınlık Yazıları/Paçal | 1992 | Kaynak Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
| Oluşum'da Cemal Süreya | 1992 | Oluşum Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
| Papirüs'ten Başyazılar | 1992 | Cem Yayınevi | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
Mektup
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Onüç Günün Mektupları | 1990 | Can Yayınları |
Günlük
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Günler | 1991 | Broy Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
Derleme
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Mülkiyeli Şairler | 1966 | Ekin Basımevi Yayınları | |
| 100 Aşk Şiiri | 1967 | Gerçek Yayınevi |
Çocuk
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi | 1993 | Broy Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
Röportaj
değiştir| Adı | İlk yayım yılı | İlk yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|
| Güvercin Curnatası | 1997 | Yapı Kredi Yayınları | Süreya'nın ölümünden sonra yayımlanmıştır. |
Çeviri
değiştirDüzyazı
değiştir| Eser | Eserin yazarı | Çevirinin yayım yılı |
Çevirinin ilk yayınevi |
Notlar |
|---|---|---|---|---|
| Gelinlik Kız | Eugène Ionesco | 1964 | de Yayınları | |
| Küçük Prens | Antoine de Saint-Exupéry | 1965 | Bilgi Yayınları | R. Tomris ile birlikte |
| Bir Aşk Kırgınının Şarkısı | Guillaume Apollinaire | 1965 | de Yayınları | R. Tomris ile birlikte |
| Günümüz Sağcı Fikirleri | Simone de Beauvoir | 1966 | Dönem Yayınları | |
| Sade'ı Yakmalı mı? | Simone de Beauvoir | 1966 | Fahir Onger Yayınları | |
| Amerika Birleşmemiş Devletleri | Vladimir Posner | 1967 | Gerçek Yayınları | |
| Aşkın Suçları | Marquis de Sade | 1967 | Fahir Onger Yayınları | |
| Palto | Nikolay Vasilyeviç Gogol | 1968 | Varlık Yayınları | Gogol'dan oyunlaştıran J. Cosmos |
| Gök Cephesi | Nguyen Dinh Thi | 1968 | Cem Yayınevi | |
| 32 Saat Özgürlük | Gyula Hernádi | 1968 | Habora Yayınları | |
| Millî Kurtuluş Cephesi | Douglas Bravo | 1969 | Ant Yayınları | |
| Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması | Vladimir Lenin | 1969 | Sol Yayınları | |
| Dine Karşı Düşüncenin Tarihi | Albert Bayet | 1970 | Varlık Yayınları | |
| Büyük Ahlak Doktrinleri | François Gregoire | 1971 | Varlık Yayınları | |
| Vadideki Zambak | Honoré de Balzac | 1971 | Altın Kitaplar | |
| Gönül ki Yetişmekte | Gustave Flaubert | 1971 | Adam Yayınları | |
| Bir Tanem | Félicien Marceau | 1971 | Hürriyet Yayınları | |
| Goriot Baba | Honoré de Balzac | 1974 | Altın Kitaplar | |
| Meyhane | Emile Zola | 1974 | Altın Kitaplar | |
| Çin Uyanınca | Alain Peyrefitte | 1975 | E Yayınları | G. Demiray ile |
| Venezuela Makiliklerinde Douglas Bravo Konuşuyor | Bilinmiyor | 1976 | Taban Yayınları | |
| Mutluluk Getiren Seks | Crawley Lawrence | 1976 | Seçme Kitaplar | |
| Emeğin ve Emekçinin Tarihi | Pierre Brizon | 1977 | Onur Yayınları | |
| Faşizmin Analizi | Maria-Antonietta Macciocchi | 1977 | Pavel Yayınları | |
| Kırmızı Balon | Albert Lamorisse | 1980 | Cem Yayınları | |
| Yarını Bilen Adam Nostradamus | J. C. Fontbrune | 1982 | Milliyet Yayınları | Birsen Sağnak imzasıyla |
| Eski İnsanlar Eski Evler: 19. Yüzyılda Beyoğlu'nun Sosyal Topoğrafyası |
Said Naum Duhani | 1984 | Turin Yayınları | |
| Sosyoloji Tarihi | Gaston Bouthoul | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Madam Bovary | Gustave Flaubert | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Sefiller | Victor Hugo | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Nekrassov | Jean-Paul Sartre | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Kürtler | Bazil Nikitin | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| İhtilalin Özü | Mao Zedung | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Yeşil Papa | Miguel Angel Asturias | Bilinmiyor | Bilinmiyor | |
| Duygusal Eğitim | Gustave Flaubert | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
Şiir
değiştir| Eser | Çevirinin yayım yılı |
Çevirinin ilk yayınevi |
Notlar |
|---|---|---|---|
| Yürek ki Paramparça | 1995 | Yapı Kredi Yayınları | Derleyen ve hazırlayan: Eray Canberk |
Kaynakça
değiştir- Özel
- ^ a b Deniz 2014, s. 3.
- ^ Papak 2013, s. 12.
- ^ Güler 2004, s. 10.
- ^ a b Papak 2013, s. 13.
- ^ Güler 2004, s. 9.
- ^ Duruel & Perinçek 1995, s. 102.
- ^ Koç 2006, s. 14.
- ^ Duruel & Perinçek 1995, s. 55.
- ^ Deniz 2014, s. 4.
- ^ Koçman 2002, s. 219.
- ^ Hızlan, Doğan (14 Haziran 2008). "Elli yıldır ÜVERCİNKA". Hürriyet. 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2018.
1958 Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandıran bu kitap, yayımlandığı günden beri, dünya şiir tarihinde pek az ilk kitaba nasip olan bir efsane aylasıyla çevrili durumda.
- ^ Süreya 2002, s. 113, "Mutluluğun Şiiri Yazılamaz".
- ^ Süreya 2002, s. 179, "Kişi, Kendi Yüzünü Göremez".
- ^ "75 yılın kitapları". 26 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2018.
- ^ "MEB 100 Temel Eser (İlköğretim – Ortaöğretim)". 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2018.
- Genel
- Deniz, Sunay (2014). Cemal Süreya'nın Şiirlerinde Kelime Dünyası. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
- Duruel, Nursel; Perinçek, Feyza (1995). Cemal Süreya/Şairin Hayatı Şiire Dahil. İstanbul: Kaynak Yayınları. ISBN 9753431090.
- Güler, Ahmet Farukk (2004). Cemal Süreya 'nın şiirlerinin tematik ve yapı bakımından incelenmesi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
- Koç, Metin Necmi (2006). Cemal Süreya’nın Düzyazılarında Şiir İle İlgili Görüşleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Papak, Özge (2013). Cemal Süreya'nın Şiirlerinde Dil Sapmaları Ve Ad Aktarmaları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
- Süreya, Cemal (2002). Duruel, Nursel (Ed.). Güvercin Curnatası Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 975-363-697-0.
- Koçman, Ali (2002). "Şiir Bir Karşı Çıkma Sanatıdır". Güvercin Curnatası Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları.