Cephe (meteoroloji)

Hava cephesi, hava yoğunluğu, rüzgar, sıcaklık ve nem gibi çeşitli özelliklerin farklı olduğu, hava kütlelerini ayıran bir sınırdır. Bu farklılıklar nedeniyle bozulan ve istikrarsız olan hava koşulları çoğunlukla sınırda ortaya çıkar. Örneğin, soğuk cepheler gökgürültülü fırtına bantları ve kümülonimbus yağışları getirebilirken veya fırtına hatları öncesinde oluşabilirken, sıcak cephelerden önce genellikle tabakalı yağış ve sis gelir. Yaz aylarında, kuru hatlar denilen daha ince nem değişimleri şiddetli hava koşullarını tetikleyebilir. Her zaman rüzgarın değişmesine rağmen bazı cephelerde hiç yağış görülmez ve bulutluluk azdır.^[1]

Soğuk cepheler genellikle batıdan doğuya doğru hareket ederken, sıcak cepheler kutuplara doğru hareket eder, ancak herhangi bir yön de mümkündür. Tıkanmış cepheler bu ikisinin melez birleşimidir ve sabit cepheler bunların hareketi sırasında durur. Soğuk cepheler ve soğuk tıkanıklıklar, sıcak cephelerden ve sıcak tıkanıklıklardan daha hızlı hareket eder çünkü arkalarındaki yoğun hava, sıcak havayı itebildiği gibi kaldırabilir de. Dağlar ve su kütleleri, atmosferik koşullar dışında cephelerin hareketini ve özelliklerini etkileyebilir.^[2] Hava kütleleri arasındaki yoğunluk zıtlığı azaldığında, örneğin eşit derecede sıcak bir hava kütlesi okyanusun üzerinden dışarı doğru aktıktan sonra, cephe kayma hattı denilen farklı rüzgar hızlarına sahip bölgeleri ayıran basit bir hatta dönüşebilir. Bu en çok açık okyanusta görülür.

Bergeron Hava kütleleri sınıflandırması

Bergeron sınıflandırması, hava kütle sınıflandırmasının en yaygın kabul gören şeklidir. Hava kütle sınıflandırması üç harfle gösterilir:^[3]^[4] Cepheler, farklı türde veya kökende hava kütlelerini ayırır ve daha alçak basınç boşluklarındadır.^[5]

İlk harf nem özelliklerini açıklar;
- c c kuru karasal hava kütleler için
- m m nemli deniz hava kütleleri için kullanılır.
İkinci harf kaynak bölgesinin termal özelliğini açıklar:
- T t tropikal için,
- P p kutup için,
- A A Kuzey kutbu için,
- M m muson için,
- E e ekvator bölgesi için,
- S s üst hava tabakaları için (atmosferdeki önemli ölçüde yukarıya doğru yükselmeyle oluşan kuru hava tabakası).
Üçüncü harf atmosfer istikrarını belirtir ve şu şekilde etiketlenir:
- k k hava kütlesi yerden daha soğuksa.
- w w hava kütlesi yerden daha sıcaksa.

Kuzey Amerika'yı ve diğer kıtaları etkileyen farklı hava kütleleri, cephe sınırlarıyla ayrılır. Bu çizimde, arktik cephesi arktiği kutupsal hava kütlelerinden ayırırken, kutup cephesi kutup havasını sıcak hava kütlelerinden ayırır. (cA karasal arktiktir; cP karasal kutupsaldır; mP denizsel kutupsaldır; cT kıtasal tropiktir; ve mT denizsel tropiktir.)

Hava kütlesi

Bir hava kütlesinin sıcaklık ve nem oranı gibi bazı özellikleri hemen hemen homojendir. Hava kütleleri şu özelliklerine göre farklı sınıflara ayrılırlar:

Köken
Güzergâh
Havanın diverjans veya konverjans durumu.

Köken

Orijin ya da köken kavramı hava kütlesinin karasal ya da okyanussal olması durumudur. Okyanus havasının nem oranı oldukça yüksektir ve alçak katmanlarda doymuş olabilir. Karasal bir hava kütlesi ise görece kurudur.

Güzergâh

Güzergâh hava kütlesinin izlediği yoldur. Örneğin kutupsal bir hava kütlesi küçük enlemlere doğru ilerlerken alttan ısınır ve kararsız hale gelir. Tropik bir hava kütlesi ise büyük enlemlere doğru ilerlerken alttan soğur ve daha kararlı hale gelir.

Diverjans ve konverjans

Diverjans yüksek basınç merkezinde (H) havanın çökerek yanlara dağılmasıdır. Konverjans ise alçak basınç merkezinde (L) havanın merkezde toplanarak yükselmesidir.

Sıcak cephe

Sıcak ve soğuk hava kütleleri karşılaştığında sıcak hava kütlesi yüzeyde soğuk hava kütlesinin yerini alıyorsa sıcak cephe oluşur. Sıcak cephenin eğim oranı 1/150'dir. 600 nm genişliğinde dahi olabilir. Sıcak cephenin yüzeyde başladığı noktadan 200 nm ilerisine kadar yağış gerçekleşebilir. Genellikle stratiform bulutlar görülür. Virga görülebilir.

Sıcak cephe yaklaştığında basınç düşmeye başlar ve geçtikten sonra basınç düşmesi yavaşlar veya durur. Kuzey yarıkürede rüzgâr istikameti saat yönünde değişir (veer).

Karakteristikleri:

Stratiform (stratüs ailesinden) basamak basamak alçalan bulutlar
Basınç düşmesinin cephe geçtikten sonra durması veya yavaşlaması
Yağış artışı, görüş düşmesi, muhtemel sis
Rüzgâr istikameti saat yönünde ilerler
Sıcaklık artması

Soğuk cephe

Dik bir cephe türüdür (1/50). Genişliği 30-50 nm'dir.

Karakteristikleri:

Kümüliform (kümülüs ailesinden) bulutlar görülür
Sıcaklık aniden düşer, işbâ düşer
Rüzgâr istikameti saat yönünde ilerler
Basınç düşer. Cephe geçtikten sonra artar

Kaynakça

^ Miller, Samuel T. (10 Kasım 2000). "Clouds and precipitation". STEC 521 lecture notes. Durham, NH: New Hampshire Üniversitesi. 11 January 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 July 2011.
^ Roth, David (21 Kasım 2013). Unified Surface Analysis Manual (PDF) (vers. 1 bas.). Honolulu, HI: NOAA / Hydrometeorological Prediction Center / Ulusal Kasırga Merkezi. 29 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2006.
^ "Airmass classification". Glossary of Meteorology. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2008 – amsglossary.allenpress.com vasıtasıyla.
^ Saravanan, K.J., (Ed.) (27 June 2008). "Bergeron classification of air masses". weatherfront.blogspot.com. 27 June 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2022.
^ Ahrens, C. Donald (2007). Meteorology Today: An introduction to weather, climate, and the environment. Cengage Learning. s. 296. ISBN 978-0-495-01162-0.

Meteoroloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[Miller-2000-11-10-1] Miller, Samuel T. (10 Kasım 2000). "Clouds and precipitation". STEC 521 lecture notes. Durham, NH: New Hampshire Üniversitesi. 11 January 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 July 2011.

[Roth-2013-11-21-2] Roth, David (21 Kasım 2013). Unified Surface Analysis Manual (PDF) (vers. 1 bas.). Honolulu, HI: NOAA / Hydrometeorological Prediction Center / Ulusal Kasırga Merkezi. 29 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2006.

[3] "Airmass classification". Glossary of Meteorology. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2008 – amsglossary.allenpress.com vasıtasıyla.

[4] Saravanan, K.J., (Ed.) (27 June 2008). "Bergeron classification of air masses". weatherfront.blogspot.com. 27 June 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2022.

[5] Ahrens, C. Donald (2007). Meteorology Today: An introduction to weather, climate, and the environment. Cengage Learning. s. 296. ISBN 978-0-495-01162-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]