Vikipedi

Charlotte (Mecklenburg-Strelitz)

Mecklenburg-Strelitz'li Charlotte (Sophia Charlotte; 19 Mayıs 1744 - 17 Kasım 1818), Kral III. George’un eşi. Evlendikleri tarih olan 8 Eylül 1761’den krallıkların birleştiği 1 Ocak 1801’e kadar Büyük Britanya ve İrlanda Kraliçesi, bu tarihten 1818'deki ölümüne kadar Birleşik Krallık Kraliçesiydi. George'un karısı olarak aynı zamanda Hanover Elektres’i idi ve Hannover 12 Ekim 1814'te Hanover Krallığı olduktan sonra Hannover Kraliçesi unvanını aldı.

Charlotte
Thomas Gainsborough'un fırçasından Charlotte
Büyük Britanya ve İrlanda konsort kraliçesi /
Birleşik Krallık konsort kraliçesi
Hüküm süresi8 Eylül 1761 – 17 Kasım 1818
Taç giymesi22 Eylül 1761
Doğum19 Mayıs 1744
Mirow, Mecklenburg-Strelitz, Kutsal Roma İmparatorluğu
Ölüm17 Kasım 1818 (74 yaşında)
Kew, Büyük Britanya Krallığı
Defin2 Aralık 1818
St George Şapeli
Eş(ler)iIII. George
Tam adı
Sophia Charlotte
HanedanMecklenburg Hanedanlığı
BabasıDük Charles Louis Frederick
AnnesiPrenses Elisabeth Albertine
DiniProtestanlık

Charlotte, kuzey Almanya'da bir düklük olan Mecklenburg-Strelitz kraliyet ailesinde doğdu. 1760 yılında genç ve bekar III. George Britanya tahtına geçti. Charlotte siyasete ilgisi olmayan küçük bir Alman prensesi olduğu için George onu uygun bir eş olarak gördü ve 1761'de evlendiler. Evlilik 57 yıl sürdü ve 13'ü yetişkinliğe kadar hayatta kalan 15 çocukları oldu. Bunlar arasında geleceğin iki Birleşik Krallık hükümdarı, IV. George ve IV. William; ve ayrıca Württemberg Kraliçesi olan Kraliyet Prensesi Charlotte; Kraliçe Victoria'nın babası Prens Edward ; ve Hanover Kralı olan Prens Ernest Augustus vardı.

Charlotte, sanat ile oldukça ilgiliydi ve Kew Gardens'ın genişletilmesine yardımcı olan amatör bir botanikçiydi. Kocasının daha sonraki yaşamında kalıcı hale gelen fiziksel ve zihinsel hastalık nöbetleri yüzünden sıkıntı çekiyordu. Fransa Kraliçesi Marie Antoinette ile yakın bir ilişki sürdürdü ve Fransız Devrimi muhtemelen Charlotte'un hissettiği duygusal gerilimi artırdı. En büyük oğlu IV. George, Kral'ın hastalığının artan şiddeti nedeniyle 1811'de Prens Vekili olarak atandı. Charlotte 1818'de öldü. Ölümünden habersiz olan kocası, bir yıldan biraz fazla bir süre sonra öldü.

Erken yaşamı

değiştir
 
Mirow'da Charlotte'un doğum yeri

Charlotte 19 Mayıs 1744'te doğdu.[1] Mirow Prensi Mecklenburg Dükü Charles Louis Frederick (1708-1752) ve eşi Prenses Elisabeth Albertine'in (1713-1761) en küçük kızıydı. Mecklenburg-Strelitz, Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı küçük bir kuzey-Alman dükalığıydı.[2] 1761'de III.George ile nişanlandığı sırada diplomatik raporlara göre Charlotte "çok vasat bir eğitim" almıştı.[3] Yetiştirilme tarzı bir İngiliz taşra beyefendisinin kızına benziyordu.[2] Özel hocalardan botanik, doğa tarihi ve dil konularında bazı ilkel eğitimler aldı, ancak eğitiminde ev yönetimi ve din üzerine odaklanılmıştı.

Evliliği

değiştir

III.George, dedesi II. George'nin ölümü üzerine Büyük Britanya tahtına geçtiğinde 22 yaşındaydı ve hala evlenmemişti. Annesi Saxe-Gotha Prensesi Augusta ve danışmanları onu bir an önce evlendirmek istiyorlardı. Mecklenburg-Strelitz'in 17 yaşındaki Prensesi Charlotte, kısmen önemsiz bir kuzey Alman dükalığında yetişmiş olması ve bu nedenle muhtemelen güç politikası veya parti entrikaları konusunda hiçbir deneyimi veya ilgisi olmayacağı için müstakbel bir eş olarak kralın annesine cazip geldi.Hatta düğünlerinden kısa bir süre sonra kralın annesi Saxe-Gotha Prensesi Augusta Charlotte hiçbir şeye "karışmaması" talimatını verdi ve o da bu talimatı memnuniyetle yerine getirdi.[2]

 
Prenses Charlotte, Johann Georg Ziesenis, 1761 civarı

8 Eylül 1761 saat 21:00'de, yani gelişinden altı saat sonra Charlotte, Kral III. James Sarayı'ndaki Kraliyet Şapeli'nde Başpiskopos Thomas Secker tarafından evliliği gerçekleştirildi.[2] Törende sadece kraliyet ailesi, Almanya'dan gelenler ve bir avuç konuk bulunuyordu.

Kraliçe eşi

değiştir

Evlendiği gün Charlotte hiç İngilizce bilmiyordu. Ancak, güçlü bir Alman aksanıyla konuşmasına rağmen dili çabucak öğrendi. Bir gözlemci şu yorumu yapmıştır: "Başlarda çekingendir ama tanıdığı insanlar arasındayken çok konuşur."[3] Evlendikten bir yıldan kısa bir süre sonra, 12 Ağustos 1762'de Kraliçe ilk çocuğu Galler Prensi George'u dünyaya getirmiştir. Evlilikleri boyunca çiftin 15 çocuğu oldu,[4] bunlardan ikisi (Octavius ve Alfred) hariç hepsi yetişkinliğe kadar hayatta kaldı.[5][6]

 
1767 yılında Francis Cotes Kraliçe'nin pastel bir resmini çizdi

St James's Sarayı kraliyet çiftinin resmi ikametgâhı olarak işlev görüyordu, ancak Kral kısa süre önce St James's Park'ın batı ucunda bulunan Buckingham Sarayı adlı yakınlardaki bir mülkü satın almıştı. Daha özel ve kompakt olan bu yeni mülk, St James's Sarayı'ndan çok da uzak olmayan geniş bir park alanının ortasında yer alıyordu. 1762 civarında Kral ve Kraliçe, başlangıçta özel bir inziva yeri olarak tasarlanan bu konuta taşındı. Kraliçe bu konutu tercih etmeye başladı ve zamanının çoğunu burada geçirdi, öyle ki burası Kraliçe'nin Evi olarak anılmaya başlandı.[7] Çiftin 15 çocuğunun çoğu Buckingham Sarayı'nda doğmuş olsa da St James Sarayı resmi ve törensel kraliyet ikametgâhı olarak kalmıştır.[8]

 
Kraliçe Charlotte İki Büyük Oğluyla Birlikte, Johan Zoffany, 1765

Büyük Britanya'daki ilk yıllarında Charlotte'un kayınvalidesi Augusta ile olan gergin ilişkisi, İngiliz saray yaşamına uyum sağlamakta zorluk çekmesine neden oldu.[2] Augusta, katı saray görgü kurallarında ısrar ederek Charlotte'un sosyal ilişkiler kurma çabalarına engel oldu.[2] Ayrıca Augusta, Charlotte'un hizmetindekilerin çoğunu kendi seçti ve bunların arasından bazılarının Charlotte'un davranışları hakkında Augusta'ya rapor veriyorlardı.[2]

Kral kır gezintilerinden ve ata binmekten hoşlanırdı ve ailesinin ikametgâhını mümkün olduğunca o zamanlar kırsal olan Kew ve Richmond kasabalarında tutmayı tercih etti. İhtişam gösterilerine ve katı protokole daha alışık olan bazı saray mensuplarını dehşete düşüren gayri resmi ve rahat bir ev hayatını tercih etti. Leydi Mary Coke, Temmuz 1769'da Kral ve Kraliçe'nin Richmond kasabasında hizmetçileri olmadan tek başlarına yürüyüşe çıktıklarını duyunca çok sinirlenmişti. "Bir Kraliçe'nin şehirde yanında kimse olmadan yürümesinin uygunluğu konusunda aklım beni tatmin etmiyor."[3] demiştir. Ayrıca, Charlotte'un çocuklarının hizmetçilerine dostane bir sıcaklıkla yaklaştığı, kızlarının mürebbiye yardımcısına yazdığı bu nottan da anlaşılmaktadır:

Sevgili Bayan Hamilton, ne diyebilirim ki? Fazla bir şey değil! Ama bu yaz iki kez okuduğum ve çok sevdiğim "Ermiş" şiirini sizinle birlikte okuma zevkine eriştiğim bu güzel mavi beyaz odada size iyi sabahlar diliyorum. Oh! İyi bir arkadaşa sahip olmak ne büyük bir nimet! Siz olmasaydınız büyük olasılıkla ne şairi ne de şiiri tanıyabilirdim.[9]

Charlotte, Kral aracılığıyla siyasi meseleler üzerinde bir miktar etkiye sahipti. Kardeşi Charles ile yazışmalarında da görüldüğü gibi, etkisi gizli ve dolaylıydı. George ile olan yakınlığını kendini bilgilendirmek ve makamlar için tavsiyelerde bulunmak için kullandı.[10] Görünüşe göre tavsiyeleri doğrudan değildi, çünkü bir keresinde, 1779'da, kardeşi Charles'tan mektubunu yakmasını istedi, çünkü Kral kısa süre önce bir makam için tavsiye ettiği bir kişinin ofis satan bir kadının müşterisi olduğundan şüpheleniyordu.[10] Charlotte özellikle Alman meseleleriyle ilgilendi. Bavyera Veraset Savaşı'na (1778-1779) ilgi duydu ve Kral'ın 1785'te II Joseph ile Bavyeralı Charles Theodore arasında devam eden çatışmaya İngiliz müdahalesinin onun çabaları sayesinde olması muhtemeldir.

Kocasının hastalığı

değiştir
 
Nathaniel Dance-Holland tarafından yapılmış portre, 1768

Kral 1765'te ilk geçici akıl hastalığını geçirdiğinde, kayınvalidesi ve Lord Bute Charlotte'u durumdan habersiz tuttu. 1765 tarihli Naiplik Yasası, Kral'ın kalıcı olarak yönetemez hale gelmesi durumunda Charlotte'un naip olacağını belirtiyordu. Kayınvalidesi ve Lord Bute bu düzenlemeye başarısız bir şekilde karşı çıkmışlardı, ancak Kral'ın 1765'teki hastalığı geçici olduğu için Charlotte ne bundan ne de Naiplik Yasası'ndan haberdardı.[2]

Kral'ın 1788'de geçirdiği fiziksel ve zihinsel hastalık Kraliçe'yi üzmüş ve dehşete düşürmüştür. O dönemde Kraliçe'nin refakatçilerinden biri olan yazar Frances Burney, Kraliçe'nin "umutsuz bir sesle" kendi kendine inlediğini duymuştur: "Bana ne olacak? Bana ne olacak?"[3] Kral bir gece fenalaştığında, onunla yalnız kalmayı reddetti ve yatak odasının kendisine verilmesi için ısrar etti. Doktor Warren çağrıldığında kendisine haber verilmedi ve onunla konuşma fırsatı tanınmadı. Galler Prensi tarafından Kral'ın Kew'e götürüleceği, ancak kendisinin Kraliçe'nin Evi'ne ya da Windsor'a taşınması gerektiği söylendiğinde, eşine Kew'e kadar eşlik etmek istediğini belirtmiştir. Ancak, kendisi ve kızları Kew'e Kral'dan ayrı olarak götürüldü ve hastalığı sırasında ondan ayrı yaşadılar. Düzenli olarak onu ziyaret ettiler, ancak ziyaretler rahatsız edici olma eğilimindeydi, çünkü kralın onları kucaklama ve gitmelerine izin vermeme eğilimi vardı.[2]

Kral'ın 1788 yılındaki hastalığı sırasında, Kraliçe ve en büyük oğlu Galler Prensi arasında bir anlaşmazlık ortaya çıktı; her ikisi de Kral'ın hastalığının kalıcı hale gelmesi ve bunun sonucunda Kral'ın yönetmeye uygun olmadığının ilan edilmesi halinde naipliği üstlenmek istediklerinden şüpheleniyorlardı. Charlotte oğlunun, Doktor Warren'ın yardımıyla Kral'ı deli ilan ettirme ve naipliği devralma planından şüpheleniyordu.[2] Başta Sir Gilbert Ellis olmak üzere Prens George'un takipçileri de Kraliçe Charlotte'un Doktor Willis ve Başbakan Pitt'in yardımıyla Kral George'un akli dengesinin yerinde olduğunu ilan ettirme planından şüpheleniyordu; böylece Kral tekrar hastalanırsa onu naip olarak atayabilecek ve ardından tekrar deli ilan ettirip naipliği üstlenebilecekti.[2]

 
Kraliçe Charlotte, 1779

1789'daki Naiplik Yasası'nda Kral'ın kalıcı olarak delirmesi halinde Galler Prensi naip ilan edilmiş, ancak aynı zamanda Kral'ın kendisi, maiyeti ve reşit olmayan çocukları Kraliçe'nin vesayeti altına verilmiştir. Kraliçe, Galler Prensi'nin 1789 baharında tekrar akli dengesinin yerinde olduğu ilan edildikten çok sonra bile Kral'ı yalnız görmesine izin vermediğinde bu Yasa Tasarısını kullanmıştır.[2] Naiplik konusundaki çatışma Galler Prensi ile annesi arasında ciddi anlaşmazlıklara yol açmıştır.[2] Bir tartışmada Galler Prensi annesini düşmanlarının yanında yer almakla suçlarken, annesi de onu Kral'ın düşmanı olarak nitelendirmiştir.[2] Aralarındaki anlaşmazlık, Kral'ın iyileşmesini kutlamak için düzenlenen konsere Kraliçenin oğlunu davet etmeyi reddetmesiyle kamuoyuna yansıdı ve bu bir skandal yarattı.[2] Bu dönemde Kraliçe Charlotte, kendisini doğal olmayan bir anne ve Başbakan'ın bir yaratığı olarak tasvir eden hiciv baskılarında karikatürize edildi.[11] Ocak 1789'da The Times, Muhalefeti "Kraliçeye karşı sadece özel konuşmalarla değil, aynı zamanda kendi çıkarlarına olan baskılar aracılığıyla da çok çirkin bir saldırı" başlatmakla suçladı.[11] Kraliçe Charlotte ve Galler Prensi nihayet onun girişimiyle Mart 1791'de uzlaştı.[2]

Kral yavaş yavaş kalıcı olarak delirirken, Kraliçe'nin kişiliği de bununla birlikte değişti: kendince korkunç bir öfke geliştirdi, depresyona girdi ve artık çok sevdiği müzik konserlerinde bile halka görünmekten hoşlanmıyordu; ayrıca çocuklarıyla ilişkileri de gerginleşti.[3]

Kralın akıl sağlığının bozulduğu 1804'ten itibaren Kraliçe Charlotte ayrı bir yatak odasında yattı, yemeklerini ondan ayrı yedi ve onu yalnız görmekten kaçındı.[2]

Marie Antoinette ile olan dostluğu

değiştir

Charlotte'un hissettiği üzüntüyü ve gerginliği muhtemelen 1789 Fransız Devrimi de arttırmıştı.[12] Kraliçe Charlotte ve Fransa Kraliçesi Marie Antoinette yakın bir ilişki sürdürmüşlerdi. Charlotte, Marie Antoinette'ten 11 yaş büyüktü, ancak her ikisinin de hevesli olduğu müzik ve sanat sevgisi gibi birçok ilgi alanını paylaşıyorlardı. Hiçbir zaman yüz yüze görüşmemişler, dostluklarını kalem ve kağıtla sınırlamışlardır. Marie Antoinette, Fransız Devrimi'nin patlak vermesi üzerine Charlotte'a güvenmiştir. Hatta Charlotte, Fransa'nın mülteci kraliyet ailesinin kalması için hazırlanacak daireleri bile organize etmişti.[13] Fransa Kralı ve Kraliçesinin idam edildiği haberini duyduğunda büyük bir üzüntü yaşadı.

 
Charlotte Eylül 1789'da Sir Thomas Lawrence'ın karşısına çıktı. Onun portresi ertesi yıl Kraliyet Akademisi'nde sergilendi. Eleştirmenler bunun "güçlü bir benzerlik" olduğunu düşündüler.
 
Marie Antoinette

Çocukları

değiştir
 
Kral III George, eşi Kraliçe Charlotte ve en büyük altı çocuğu ile birlikte, Johan Zoffany tarafından, 1770
  1. IV. George (12 Ağustos 1762 - 26 Haziran 1830) Büyük Britanya ve İrlanda Kralı ve 29 Ocak 1820'den 1830'daki ölümüne kadar Hannover Kralı idi. Tahta çıktığı sırada babası III George'un naibi olarak görev yapmaktaydı ve bu görevi babasının son akıl hastalığı sırasında 5 Şubat 1811'den beri yürütmekteydi.
  2. Prens Frederick (16 Ağustos 1763 - 5 Ocak 1827)  York ve Albany Dükü. Kutsal Roma İmparatorluğu'nda Osnabrück Prens-Piskoposu olarak görev yapmıştır. Babasının 1820'deki ölümünden 1827'deki kendi ölümüne kadar, hem Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı hem de Hanover Krallığı'nda ağabeyi George'un veliahtıydı.Evliliğinden hiç çocuğu olmadı.
  3. IV. William (21 Ağustos 1765 - 20 Haziran 1837) Büyük Britanya ve İrlanda Kralı ve 26 Haziran 1830'dan 1837'deki ölümüne kadar Hannover Kralı'ydı. George'un üçüncü oğlu olan William, ağabeyi George'un yerine geçerek Britanya Hanover Hanedanı'nın son kralı ve sondan bir önceki hükümdarı oldu.Meşru bir çocuğu yoktur.
  4. Prenses Charlotte (29 Eylül 1766 - 6 Ekim 1828) Kral I. Frederick'in eşi olarak Württemberg Kraliçesiydi.Sağ kalan çocuğu yoktur.
  5. Prens Edward (2 Kasım 1767 – 23 Ocak 1820) Kent ve Strathearn Dükü. Tek çocuğu Victoria, ölümünden 17 yıl sonra Birleşik Krallık Kraliçesi oldu.
  6. Prenses Augusta Sophia (8 Kasım 1768 - 22 Eylül 1840) hiç evlenmemiştir.
  7. Prenses Elizabeth (22 Mayıs 1770 - 10 Ocak 1840) Hessen-Homburg Landgrave'i VI. Frederick ile evlendikten Almanya'da daimi ikamet etmeye başladı.Çocuğu yoktur.
  8. Prens Ernest Augustus (5 Haziran 1771 - 18 Kasım 1851), 20 Haziran 1837'den 1851'deki ölümüne kadar Hannover Kralıydı.Evliliğinden bir oğlu olmuştur.
  9. Prens Augustus Frederick (27 Ocak 1773 - 21 Nisan 1843) Sussex Dükü. III. George'un hayatta kalan ve ordu veya donanma kariyerine devam etmeyen tek oğluydu. Parlamento reformu, köle ticaretinin kaldırılması, Katoliklerin özgürleştirilmesi ve Yahudiler ve Muhalifler üzerindeki mevcut sivil kısıtlamaların kaldırılmasını içeren liberal görüşleriyle tanınıyordu.İki kere evlendi ve bu evliliklerden bir kızı ve bir oğlu oldu.
  10. Prens Adolphus (24 Şubat 1774 - 8 Temmuz 1850) Cambridge Dükü. 1801'den ölümüne kadar Cambridge Dükü unvanını taşıdı. Ayrıca kardeşleri IV George ve IV William adına Hannover Genel Valisi olarak görev yaptı.İki kızı ve bir oğlu olmuştur.
  11. Prenses Mary (25 Nisan 1776 - 30 Nisan 1857) Gloucester ve Edinburg Düşesi. İlk kuzeni olan Gloucester ve Edinburgh Dükü Prens William Frederick ile her ikisi de 40 yaşındayken evlendi.Çocuğu olmamıştır.
  12. Prenses Sophia (3 Kasım 1777 - 27 Mayıs 1848) Hiç evlenmedi. Sophia belki de en çok genç bir kadınken doğurduğu varsayılan gayrimeşru bir çocukla ilgili söylentilerle tanınıyor.
  13. Prens Octavius (23 Şubat 1779 - 3 Mayıs 1783) Küçük kardeşi Prens Alfred'in ölümünden altı ay sonra Octavius çiçek hastalığına karşı aşılandı. Birkaç gün sonra hastalandı. Daha sonra dört yaşında ölümü ailesini ve özellikle de babasını yıkıma uğrattı. Kral George en küçük iki oğlu Alfred ve Octavius'a çok düşkündü ve daha sonraki delilik nöbetleri onların halüsinasyonlarını içeriyordu.
  14. Prensi Alfred (22 Eylül 1780 - 20 Ağustos 1782)
  15. Prenses Amelia (7 Ağustos 1783 - 2 Kasım 1810) Hiç evlenmedi.Ebeveynlerinin onlardan önce ölen üçüncü çocuklarıydı. Babasının en sevdiği kız olduğu sık sık söylenir; babası ona sevgiyle "Emily" diye seslenirdi.

Ölümü

değiştir

Kraliçe, ailenin Surrey'deki kır evi Dutch House'da (günümüzde Kew Sarayı olarak bilinmektedir) bir koltukta otururken elini tutan en büyük oğlu'nun yanında öldü.[2] Kocası bir yıldan biraz fazla bir süre sonra öldü. Evliliğinden ölümüne kadar geçen toplam 57 yıl 70 gün boyunca bu görevi yürüterek Britanya tarihinde (Edinburgh Dükü Prens Philip'ten sonra) en uzun süre görev yapan kadın eş ve en uzun süre görev yapan ikinci eş olmuştur. Kocasının onun ölümünden haberdar olması pek olası değildir. Kocası 14 ay sonra kör, sağır, topal ve deli olarak öldü.[14]

 
Kraliçe Charlotte sonraki yıllarında, Stroehling tarafından resmedilmiş, 1807

Kaynak

değiştir
  1. ^ Wurlitzer, Bernd; Sucher, Kerstin (1 Haziran 2010). Mecklenburg-Vorpommern: Mit Rügen und Hiddensee, Usedom, Rostock und Stralsund. Berlin. ISBN 978-3-89794-163-2. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Percy Hetherington Fitzgerald (1899). The Good Queen Charlotte (İngilizce). New York Public Library. Downey. 
  3. ^ a b c d e Fraser, Flora (11 Nisan 2006). Princesses: The Six Daughters of George III. First Edition edition (İngilizce). Anchor. ISBN 978-1-4000-9669-5. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  4. ^ "Charlotte | Regency Period, Hanover Dynasty, German Princess | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 5 Eylül 2023. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  5. ^ Holt, Edward (1820). The Public and Domestic Life of His Late ... Majesty, George the Third: Comprising the Most Eventful and Important Period in the Annals of British History (İngilizce). Sherwood, Neely, and Jones. 
  6. ^ Weir, Alison (6 Ocak 2009). Britain's Royal Families: The Complete Genealogy (İngilizce). Londra: Random House UK. ISBN 978-0-09-953973-5. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  7. ^ "Westminster: Buckingham Palace | British History Online". www.british-history.ac.uk. 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  8. ^ "Westminster: Buckingham Palace | British History Online". www.british-history.ac.uk. 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  9. ^ Fraser 2005, s. 72.
  10. ^ a b Orr, Clarissa Campbell (12 Ağustos 2004). Queenship in Europe 1660-1815: The Role of the Consort (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81422-5. 
  11. ^ a b Garrett, Natalee (19 Ocak 2022). "'Albion's Queen by All Admir'd': Reassessing the Public Reputation of Queen Charlotte, 1761‐1818". Journal for Eighteenth-Century Studies. 45 (3): 351-370. doi:10.1111/1754-0208.12822. ISSN 1754-0194. 
  12. ^ Levey, Michael (1977). A Royal Subject: Portraits of Queen Charlotte (İngilizce). National Gallery. 
  13. ^ Fraser, Antonia (12 Kasım 2002). Marie Antoinette: The Journey (İngilizce). Anchor. ISBN 978-0-385-48949-2. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  14. ^ Dorking, Lord Kenneth Baker of (12 Eylül 2005). George IV: A Life in Caricature. 1st edition (İngilizce). Londra: Thames and Hudson Ltd. ISBN 978-0-500-25127-0. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Charlotte_(Mecklenburg-Strelitz)&oldid=33874872" sayfasından alınmıştır