Cirth

Cirth (ok. kirt), J. R. R. Tolkien tarafından eserlerinde kullanma amacıyla icad edilmiş ve geliştirilmiş sunî bir alfabedir. Cirth kelimesi Rünler anlamına gelir. Bu alfabenin her bir harfine certh denir.

Bu tablo Angerthas Daeron ve Angerthas Moriada ortak olarak bulunan harfleri göstermektedir. Kralın Dönüşü Ek E'de yer almaktadır. Bazı karakterler Elfçe ve Cücece için farklı sesleri karşılamaktadır ve bazıları sadece iki dilden birinde görülmektedir.

Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi eserlerinde cüceler tarafından kullanılan bir alfabe olarak geçen bu rünler, aslında Eski İngilizce Rünleri'nden uyarlanmıştır. Birçok Avrupa dilinden farklı olarak Ş,Ç ve peltek se sesleri için hususî karakterler yer almaktadır. Kelimeleri birbirinden ayırmak için boşluk yerine nokta kullanılmaktadır. Bundan başka da bir noktalama işareti yoktur. Çift ünsüzler tek bir rün ile ifade edilir. Muhtemelen bu alfabe, cücelerin diliyle bir bağlantı kurmak için kullanılmıştır. Bununla birlikte daha çok diğer dillerden ya da diğer dillere yapılan uyarlamalarda kullanıldığı görülür.

Hayalî Orta Dünya tarihinde Cirth'in kökenini teşkil eden Certhas Daeron, Doriath'lı Thingol'ün ozanı Daeron tarafından icat edilmiştir. Daha sonraları Anghertas Daeron diye bilinen alfabeye dönüşmüştür. Daha sonra Cirth'in yerini -Fëanor tarafından geliştirilmiş olan- Tengwar almış olsa da Cüceler tarafından benimsenip kendi dilleri Khuzdul'u (başka adıyla Angerthas Moria ya da Angherthas Ereboru) yazmak için kullanılmıştır. Çünkü Cirth'in harfleri Tengwar'a göre daha düz çizgilerden oluştuğu için yazmak kolaydı. Balin'in Moria'daki türbesinde bu alfabe kullanılarak "Fundin'in oğlu Balin burada yatıyor" yazılmıştı. Bununla birlikte Cirth, eski veya daha yeni versiyonlarıyla hem İnsanlar hem de Orklar tarafından kullanılmıştır. Örneğin; Daleliler, Rohirrim ve Moria Orkları tarafından kullanılmıştır.

Alfabedeki harflerin çoğunda Futhark'ta görülen şekiller vardır (Hobbit'te kullanılmıştır). Fakat bu karakterlerin çoğunun seslendirilişi, Cirth'teki benzerlerinden farklılık arz etmektedir. Dahası Cirth'teki sesletim çok daha sistematiktir. Bazı harfler Göktürk alfabesi ile aynıdır.