Avrupa Konseyi
Avrupa Konseyi (İngilizce: Council of Europe, Fransızca: Conseil de l'Europe), Avrupa'da insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü desteklemeyi amaçlayan uluslararası kuruluştur.[2] 1949 yılında kurulan konsey, Avrupa'nın en eski hükûmetlerarası örgütü olup, 2023 itibarıyla yaklaşık 675 milyon nüfusa sahip 46 üye devleti temsil etmektedir ve yıllık yaklaşık 500 milyon Avro bütçeyle faaliyet göstermektedir.
| Avrupa Konseyi | |
|---|---|
 Logo | |
.svg) | |
 | |
| Kısaltma | AK |
| Kuruluş | Londra Antlaşması |
| Tür | Bölgesel uluslararası örgüt |
| Merkez | Strazburg, Fransa |
| Üyeler |
|
| Resmî diller | İngilizce, Fransızca Diğer çalışma dilleri: Almanca, İtalyanca ve Rusça[1] |
| Genel Sekreter | Alain Berset |
| Parlamenter Asamblesi Başkanı | Theodoros Roussopoulos |
| Bakanlar Komitesi Başkanı | Dominique Hasler |
| Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Başkanı | Leen Verbeek |
| Resmî site | Avrupa Konseyi |
Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği'nden farklı bir kuruluştur, ancak Avrupa Birliği ile aynı bayrağı ve marşı kullanmaları nedeniyle,[3][4] iki kuruluş birbirine karıştırılmaktadır. Daha önce Avrupa Konseyi'ne üye olmayan hiçbir ülke Avrupa Birliği'ne katılmadı.[5] Avrupa Konseyi, Birleşmiş Milletler'in resmi gözlemcisi konumundadır.[6] Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği'nden farklı olarak bağlayıcı yasalar yapamaz; ancak 1953 tarihli Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi birçok uluslararası antlaşma hazırladı. Bu sözleşmenin hükümleri, birçok üye ülkenin iç hukukuna dâhil edildi.[7] Konseyin en bilinen organı, AİHS ihlalleriyle ilgili davalara bakan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'dir.[8] Konseyin iki ana organı, her üye devletin dışişleri bakanlarından oluşan Bakanlar Komitesi ve ulusal parlamentoların üyelerinden oluşan Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'dir.[9] İnsan Hakları Komiseri, üye devletlerde insan hakları bilincini artırma ve bu haklara saygıyı teşvik etme görevine sahiptir. Örgütün sekreterliğini genel sekreter yönetir. Avrupa İlaç ve Sağlık Kalitesi Müdürlüğü (EDQM) ile Avrupa Görsel-İşitsel Gözlemevi de Avrupa Konseyi'nin önemli organları arasındadır.[10]
Avrupa Konseyi’nin merkezi ve İnsan Hakları Mahkemesi, Fransa’nın Strazburg kentinde yer alır. Konseyin resmî dilleri İngilizce ve Fransızcadır. Bakanlar Komitesi, Parlamenter Meclisi ve Avrupa Konseyi Kongresi bazı çalışmalarında Almanca ve İtalyanca da kullanır. 16 Mart 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle Rusya, Avrupa Konseyi'nden çıkarılan ilk devlet oldu.[11]
Kuruluşu
değiştir5 Mayıs 1949'da 10 ülke - Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg ve Norveç - merkezi Strazburg olmak üzere Avrupa Konseyi'ni kuran antlaşmayı imzalamıştır. Şu an Avrupa Konseyi'nde 46 üye ülke bulunmaktadır. Türkiye, anlaşmayı 1949 yılında imzalamıştır. Konsey'in çalışma alanları insan hakları, medya, hukukî iş birliği, sosyal dayanışma, sağlık, eğitim, kültür, spor, gençlik, yerel demokrasiler, sınırötesi iş birliği çevre ve bölgesel plânlamadır. Türkiye, Yunanistan ile birlikte Avrupa Konseyi kurulduktan sonra konseye ilk giren üyeler oldukları için "kurucu üye" statüsündedirler.[12]
İlgi alanı
değiştirKurum, Avrupa Birliği ile herhangi bir organik bağı bulunmayan ayrı bir uluslararası teşkilattır. Ancak günümüzde Avrupa Birliği'nin Avrupa Konseyi'ne ait bayrağı kullanıyor olmasının yanı sıra Avrupa Konseyi ile AB'nin yakın iş birliği söz konusudur. Birçok ülkede Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi'nin müşterek projeler gerçekleştirilmektedir. Avrupa Konseyi, AB Bakanlar Konseyi ile de karıştırılmamalıdır. Konsey'in bütçesi üye ülkelerin nüfus ve GSMH'sine göre hesaplanan katkılarından oluşmaktadır. 2002 yılı bütçesi yaklaşık olarak €169 milyondur. Konsey'in resmî dilleri İngilizce ve Fransızcadır. Konsey Genel Sekreterliği'ni 2019 yılında beş yıllığına seçilen Marija Pejčinović Burić yürütmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
değiştirAİHM Avrupa Konseyi'ne bağlı bir kurumdur.
İnsan hakları kavramı, genel olarak, kişilerin insan olmaları nedeniyle insanlık onuruna uygun olarak sahip oldukları hakların bütünüdür. Geniş anlamıyla iç hukukta temel haklar ve kamu özgürlüklerin tümünü ve uluslararası hukukta öngörülen ve korunan hakları kapsar. Bu haklar tüm insanları ilgilendirdiğinden, bu hakların uluslararası alanda koruma altına alınmaları gerekmiştir. İnsan haklarının korunmasına dair ilk uygulamalar daha çok ulusal düzeydedir. İnsan haklarının uluslararası düzeyde korunması çalışmalarına 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyılda rastlanmaktadır. Uluslararası hukukun insan haklarını genel bir biçimde ele alması Birleşmiş Milletler antlaşması ile gerçekleşir. Bu antlaşma, insan haklarından çokça söz etmesine rağmen bu hakların neler olduğuna dair bir açıklama içermez. Bu nedenle Ekonomik ve Sosyal Konsey'e bağlı olarak bir İnsan Hakları Komisyonu kurulmuş ve bu konuda çalışma yapmakla görevlendirilmiştir. Komisyon, bu amaçla hazırladığı tasarıyı 12.12.1948 günü Genel Kurul'un bir kararı ile İnsan Hakları Evrensel Bildirisi olarak kabul etmiştir. Bu bildirinin B.M. Genel Kurul kararı olarak kendiliğinden bağlayıcı niteliği bulunmaması ve herhangi bir güvence mekanizmasını düzenlememesi nedeniyle bildiriden sonraki gelişmeler, bu eksikleri gidermeye yönelik olmuştur. Bu çerçevede iki düzeyde yeni düzenlemelere rastlanmaktadır. Bu düzenlemeler: Evrensel düzeyde “Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Sözleşme” ve “Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme”, bölgesel düzeyde “Amerika-Afrika İnsan Hakları Sözleşmesi” ve “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” ile gerçekleştirilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi diğer antlaşmalardan farklıdır. O yüzden de insan haklarının anayasası olarak ele alınan da diğer sözleşmeler değil, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'dir. Bu farklılığı sağlayan özellikler; metindeki maddelerin açıklığa sahip olması, kesin, ayrıntılı, doğrudan uygulanabilir kurallar olmasıdır.
Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi
değiştirAvrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Avrupa Konseyi'nin danışman organıdır ve Avrupa Konseyi içinde mahalli yönetimleri temsil ederek yerel demokrasiyi destekler. Biri yerel yönetimler odası, diğeri de bölgesel yönetimler odası olmak üzere iki meclise bölünmüştür, bir sekreterlik ve kongre tarafından 5 yılda bir seçilen bir genel sekretere sahiptir.
Üye ülkeler
değiştir5 Mayıs 1949'daki kuruluşta 10 üye vardı:
Katılım tarihine göre ülkeler:
|
|
a Avrupa Konseyi kurucu üyesi sayılır.
b 1950'de Batı Almanya ve Fransız işgalindeki Saarland, ortak üyeler oldular. 1951'de (Batı) Almanya tam üye olurken Saarland, Federal Cumhuriyet'e 1955'te bir referandumdan sonra katılınca 1956'da ortak üyelikten çekildi. Sovyet işgalindeki Doğu Almanya, daha sonra Doğu Almanya, hiçbir zaman Avrupa Konseyi'ne üye olmadı. 1990'daki Alman Yeniden Birleşmesi'nden sonra, Doğu Almanya'daki beş eyalet, Almanya Federal Cumhuriyeti'ne katıldı ve Avrupa Konseyi'nde temsil edilmeye başladı.[13] Çoğu ülke, ülkeyi anayasal ismiyle tanır.
d Başlangıçta Sırbistan-Karadağ olarak katıldı.
Eski Üyeler:
 Rusya[14] |
28 Şubat 1996 - 16 Mart 2022 |
Avrupa Konseyi'ne Potansiyel Aday Ülkeler:
 Belarus[15]
|
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Nezdinde Gözlemci SIfatını Taşıyan Ülkeler:
 Vatikan |
7 Mart 1970 |
 Birleşik Devletler |
10 Ocak 1996 |
 Japonya |
20 Kasım 1996 |
 Meksika |
1 Aralık 1999 |
 Kanada |
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Nezdinde Gözlemci Sıfatını Taşıyan Ülkeler:
 İsrail |
2 Aralık 1957 |
| Kanada |
28 Mayıs 1997 |
| Meksika |
4 Kasım 1999 |
Eleştiri ve tartışmalar
değiştirAvrupa Konseyi, anlamlı bir amacı olmamakla ve amaçlarında Avrupa Birliği ve AGİT de dahil olmak üzere diğer pan-Avrupa organlarına göre gereksiz olmakla suçlanıyor.[16][17] 2013 yılında The Economist, "Avrupa Konseyi'nin güvenilirliğinin tehlikede olduğunu" söyleyerek bu görüşe katıldı.[18] Hem İnsan Hakları İzleme Örgütü hem de Avrupa İstikrar Girişimi, Avrupa Konseyi'ni "insan haklarını koruma ve güvence altına alma yönündeki orijinal misyonuna" geri dönmeye istekli ve yetenekli olduğunu göstermek için somut eylemlerde bulunmaya çağırdı.[19]
Ekim 2022'de, büyük ölçüde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından düzenlenen yeni bir forum olan "Avrupa Siyasi Topluluğunun açılış zirvesi" olarak 44 devletin katılımıyla yeni ve farklı bir Pan-Avrupa toplantısı düzenlendi. Bir kenara atılan Avrupa Konseyi'nin bu gelişme karşısında "şaşkın" olduğu bildirilirken, bir sözcü şunu belirtti: "İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü alanında böyle bir pan-Avrupa topluluğu zaten mevcut: bu Avrupa Konseyi'dir".[20] Yeni forumun bir özelliği de Rusya ve Beyaz Rusya'nın kasıtlı olarak hariç tutulmasıdır;[20] bu, o zamanlar Rusya'nın artık üye olmadığı göz önüne alındığında, farklı bir varlığa olan ihtiyacı açıklayacak gibi görülmüyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ "English and French are the official languages of the Council of Europe. German, Italian and Russian are used as working languages". coe.int. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020.
- ^ "Profile: The Council of Europe". BBC News. 11 Aralık 2010. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The European flag – The Council of Europe in brief" (İngilizce). The Council of Europe. 20 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "The European anthem – The Council of Europe in brief" (İngilizce). The Council of Europe. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "Do not get confused – The Council of Europe in brief" (İngilizce). The Council of Europe. 5 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "Intergovernmental Organizations". United Nations. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Spano, Robert (19 Mayıs 2018). "The Future of the European Court of Human Rights—Subsidiarity, Process-Based Review and the Rule of Law". Human Rights Law Review. Oxford University Press. 18 (3): 473-494. doi:10.1093/hrlr/ngy015.
- ^ "The European Court of Human Rights – Council of Europe Office in Georgia – publi.coe.int" (İngilizce). Council of Europe Office in Georgia. 14 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023.
- ^ "Structure – The Council of Europe in brief – publi.coe.int" (İngilizce). The Council of Europe in brief. 6 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023.
- ^ "European Directorate for the Quality of Medicines and Healthcare – European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare – EDQM" (İngilizce). European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023.
- ^ "The Russian Federation is excluded from the Council of Europe". www.coe.int (İngilizce). 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
- ^ *Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. "Avrupa konseyi". 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2012. (10 Ocak 2012).
- ^ "Statute of the Council of Europe". Council of Europe. 5 Mayıs 1949. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ "What is the Council of Europe?". BBC News. 5 Şubat 2015. 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020.
- ^ Morgan, Sam (26 Nisan 2017). "The Brief: Council of Europe in hunt for relevance". Euractiv.com. 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020.
- ^ "Azerbaijan and the Council of Europe". The Economist. 23 Mart 2013. Archived from the original on 6 Ekim 2014. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022.
- ^ European Stability Initiative. "What the 2014 Havel Prize says about the Council of Europe – and what should happen now" (29 September 2014). ESI web. 1 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2014.
- ^ a b Lorne Cook; Karel Janicek; Sylvie Corbet (6 Ekim 2022). "Europe holds 44-leader summit, leaves Russia in the cold". Associated Press. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.