Cromwell tankı

Cromwell Kruvazör Tank (A27M) Mk VIII, Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kruvazör tank sınıfında etkili bir zırhlı savaş aracıydı. Adını İngiliz İç Savaşı liderlerinden Oliver Cromwell'den almıştır. Tamamiyle İngiliz tophanelerinde üretilen, iki parçalı namlusu bulunan, yüksek hızlı ve makul bir zırha sahip bir tanktı. Savaşın sonlarına doğru diğer İngiliz tankları gibi yerini Amerikan yapımı M4 Shermanlarına bıraktı. Tasarımı ileride üretilecek olan heybetli A 34 Comet tankına kaynak olarak kullanıldı.

Cromwell Kruvazör Tank (A27M) Mk VIII
Çeşidi	Kruvazör Tank
Uyruğu	Birleşik Krallık
Özellikler
Ağırlık	28 ton
Uzunluk	6,35 m
Genişlik	2,91 m
Yükseklik	2,83 m
Mürettebat	5 (Komutan, silahçı, yükleyici, sürücü, yardımcı sürücü)
Zırhı	76 mm
Ana silahı	OQF 75 mm
Diğer silahları	2 x 7.92 mm Besa Makineli tüfek
Motor	Rolls-Royce Meteor V12 benzinli 600 beygir (447 kW)
Kaldırma kapasitesi	21,4 beygir/ton
Süspansiyon donanımı	geliştirilmiş Christie süspansiyon
Harekat menzili	280 km
Azami hızı	64 km/s

Tarihi

Cromwell aslında İngilizler tarafından uzunca bir süredir tasarlanan ve üretilen kruvazör sınıfı tanklardan birisiydi. Modası geçmiş Crusader tankının yerine geçirilmek üzere tasarlandı. İngiliz genelkurmayı tarafından 1940 yılı sonlarında yeni tanktan istenilen özellikler açıklandı. 1941 yılının başlarında firmalar tasarımlarını sunmaya başladı.

İlk başlarda hemen kabul edilen tanklar ileride tipik hızlı üretim ve eksik bileşenlerinden ötürü birçok sorunla karşılaşıyordu. Örneğin Cavalier tankı cephede birçok sorun çıkartmıştı. En önemli sorunu, Nuffield yapımı Liberty motoruydu.

Düşünülen yeni Meteor aslında Spitfire uçaklarında kullanılmakta olan Merlin motorundan esinlenildi. Merlin motorunu Rolls-Royce firması üretmekteydi. Ancak daha fazla üretim yapacak imkânı yoktu ve bu sebepten Meteor motorların üretimini Rover firmasına devretti. Yeniden elden geçirilen A27 Mk VIII tasarımı tanka bu güçlü motor takıldı. Motor ortalama 600 beygir (447 kW) güç üretmekteydi. Bu neredeyse Liberty motorunun iki katına eşitti.

Meteor motorunu üretmeye başlamak için hazırlana Rover firmasında bu işler çok uzun bir süre aldığından, ilk üretilen A27 tankları modası geçmiş Liberty motoru ile donatıldı. Bu araçlara A27L Centaur adı konuldu. Aradan geçen birkaç ayın ardından Ocak 1943 tarihinde yeni Meteor motorları tanklara takılmaya başlandı. Yeni motorlu bu tanklara A27M Cromwell adı verildi.

Toplamda 4016 adet A27 tank topuyla üretildi. Bunlardan 1408 adeti Centaurs ve 2608 adeti Cromwell modeliydi. 375 adet Centaur gövdesi üzerine uçaksavar silahı yerleştirilmesi düşünüldü. Ancak sadece 95 adedi üretildi.

Cromwell ordu servisine girmeden önce bile geliştirilmeye çalışılıyordu. Tankın sahip olduğu 6-pounder (57 mm) top ROQF 75 mm top ile değiştirildi. (takılan 6 pounder top tasarımı Amerikan yapımı M3 75 mm gun mermisi atmaktaydı.),Ancak bu işlem Haziran 1944 tarihinden önce olamadı. Bu araçlar yeni topları ile Müttefik Kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Normandiya Çıkarması sırasındaki Overlord Harekatına katıldı. Tank mürettebatı tarafından karışık duygularla kullanıldı. Araç M4 Shermanına göre hızlı ve daha alçak bir yapıya sahipti. Zırhı Sherman tankına nazaran kalın olmasına rağmen eğimi azdı. Bu da Sherman tankına göre mürettebata daha az koruma sağlaması demekti. 75 mmlik top sadece yüksek patlayıcılı mermi atabiliyordu. Sherman tankına ait Kanada yapımı Sherman Firefly modelinde bulunan 6 pdr veya 17 pounder toplar gibi zırhlı araçlara karşı etkili değildi.

Centaur sadeece eğitim amaçlı kullanıldı. Çok özel amaçlar için az sayıda tank cephede kullanıldı. Yakın destek aracı olarak üretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bağlı Zırhlı Destek Grubu altında D-Day günü, bazı araçlarsa levazım birlikleri bünyesinde kullanıldı.

Sherman tankı İngiltere ve İngiliz Milletler Topluluğu bünyesinde en çok kullanılan tank oldu. Cromwell modeli ile tamamı ile donatılan tek birlik 7. Zırhlı Tümeni oldu. Cromwell tankı İngiliz zırhlı birlikleri içerisinde en hızlı araçlardan birisi olduğundan ileri keşif görevlerinde de kullanıldı. Cromwell modelini ileride az sayıda üretilen başarılı Comet tankı takip etti. Comet modeli Cromwelle çok yakındı. Onu daha iyi yapan sahip olduğu 77 mmlik topuydu.

Savaştan sonra İngiliz ordusunda görevine devam eden tank Finlandiya tarafından da kullanıldı.

Performansı

Saatte 64 km/s hıza ulaşıyordu. (Amerikan yapımı M18 Hellcat tank imha edici kara yolunda 96 km/s hıza ulaşabiliyordu.) Christie süspansiyon için bu hız çok fazlaydı ve daha sonra bu hız 51 km/s düşürüldü. Christie süspansiyon sayesinde Cromwell cephede çok çevik ve atak bir yapıya kavuştu. Çift amaçlı 75 mmlik ana silahı Amerikan yapımı 75 mmlik top ile aynı mühimmat olan HE ve zırh delici mermiler kullanıyordu. Cromwellın zırhı 8 mmden 76 mmye ulaşıyordu. Daha sonra üzerine kaynak yapılarak eklenen zırh plakaları ile bu 102 mmye çıkartıldı. Bu zırh Sherman ile kıyaslandığında iyi bir koruma sağlıyordu. Ama Cromwellin zırhı Sherman tankının zırhındaki kadar eğimli değildi. Kuzey Batı cephesinde savaşan Cromwell mürettebatına göre bu tank uyuşuk Alman tanklarına nazaran çok hızlı, manevra kabiliyeti çok yüksek ve kullanışlıydı.Ancak Alman tanklarının sahip olduğu zırh koruması yoktu. Bu sebepten İngiliz tasarımcılar Comet tankı ve Centurion tankı modeli üzerinde çalıştılar.

Modelleri

Centaur I (1059 adet üretildi)
İlk seçilen model. Silah olarak RO QF 6 pounder (57 mm) topu (64 mermi mühimmat taşıyordu) bulunuyordu. Sadece eğitim amaçlı kullanıldı.

Centaur IV

Centaur II
Mark I modelinin geniş paletli ve gövde MT yoksun tasarımı. Sadece deneme üretimi yapıldı.

Centaur III (233 adet üretildi)
Centaur üzerine 75 mm ROQF Mk V top takıldı. 1943 yılında birçok Centaur I tankı III modeline dönüştürüldü.

Centaur IV (114 adet üretildi)
Centaur üzeirne 95 mmlik obüs takıldı.(51 adet mermi taşıyordu). Yakın destek aracı olarak üretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bağlı Zırhlı Destek Grubu altında cephede savaşan tek araç oldu. Araca suda ilerlemesi için ekipman ve buna uygun egzoz sistemi takıldı.

Centaur, AA Mk I (95 adet üretildi)
Saşe olarak Crusader III ve Mk II ait taret üzerine ikili 20 mm Polsten uçaksavar topu takıldı. Normandiya Çıkarması için geliştirilen araç Mütttefik hava üstünlüğünden ötürü kullanılmadı.

Centaur, AA Mk II
Saşe olarak Crusader III ve Mk II ait taret üzerine ikili 20 mm Polsten uçaksavar topu takıldı.

Cromwell I (357 adet üretildi)
Centaur I mdelinin tamamiyle aynısıydı. Sadece Meteor model motor kullanıldı. Çok az sayıda tankın 6 pounder (57 mm)lik topu 75 mmlik topla yer değiştirildi.

Cromwell II
Palet yapısı genişletildi.Gövdedeki makineli tüfek çıkartılarak taret içerisinde fazladan alan kazanıldı. Üretilmedi.

Cromwell III (±200 adet üretildi)
Centaur I Meteor V12 motor takılarak geliştirildi. Centaur I modelinin elde kıt sayıda olmasından birkaç adet üretilebildi.

Cromwell IV (1935+ adet üretildi)
Centaur III modeli üzerine Meteor motor takıldı. En çok üretilen model oldu.

Cromwell IVw
Meteor motorlu ve tamamı kaynaklı tareti bulunuyordu.

Cromwell Vw
Cromwell üzeirne 75 mmlik top takıldı. Perçinli gövdesi kaynaklı gövde ile değiştirildi.

Cromwell VI (341 adet üretildi)
Cromwell üzerine 95 mm obüs takıldı.

Cromwell VII (±1500 adet üretildi)
Cromwell IV ve V geliştirlmiş zırh, vites kutusu ve geniş paletlerle yenilendi. Bu araç savaşın son dönemlerinde tasarlandı ve üretildi. Bu yüzden cephelerde pek kullanılamadı.

Cromwell VIIw
Cromwell VII tasarımı üzerinde çalışılarak standart hale getirildi ve Cromwell Vw adını aldı.

Cromwell VIII
Cromwell VI modeli üzerine VII ye ait değişiklikler yapıldı.

Yapımında kullanıldığı araçlar

Centaur Dozer

• Challenger Kruvazör Tank (A30)

The design combined lengthened Cromwell chassis and the 17-pounder gun in a new turret.

• SP 17pdr, A30 (Avenger)

Challenger modelini üzeri açık tasarımı.

• Centaur Dozer (250 adet üretildi)

A Centaur with the turret removed and given a simple dozer blade operated by a winch.

• Centaur OP (Observation Post, Türkçe Gözetleme Aracı)

Centaur üzrine sahte bir top ve fazlanadan telsiz takıldı. Keşif aracı olarak kullanıldı.

• Centaur Kangaroo

Centaur tankının tareti şıkartılarak fazladan yolcu için yer açıldı. (Az sayıda üretildi)

• Centaur ARV

Centaur tareti çıkartılan araca A-çerçeve vinç takıldı. Zırhlı kurtarma aracı olarak kullanıldı.

• Cromwell Command/Observation Post

Cromwell IV, Cromwell VI veya Cromwell VIII tankları üzerine sahte top ve fazladan telsiz takıldı. Komuta ve ileri gözetleme aracı olarak kullanıldı.

Charioteer tank imha edici

• FV 4101 Charioteer

1950 yılların başlarında Kraliyet Zırhlı Kolordusunun ateş gücünü arttırmak için bazı Cromwell tankalrının topları 20 pounder modeli ile değiştirildi.(aynı top Centurion tankında kullanıldı) Ortaya çıkan araca FV 4101 Charioteer tank imha edici adı verildi. Toplamda 200 adet araç Robinson and Kershaw Ltd Cheshire firmasına ait tesislerde dönüştürüldü. Üretilen araçlar 1950'li yıllarda İngiltere'ye ait topraklarda kullanıldı. 1950'li yılların sonlarına doğru Avustralya, Finlandiya ve Ürdün'e satıldı.

Avustralya 80 adet satın aldı.

Finlandiya 1960 yılında toplamda 38 adet "Charioteer Mk VII Model B" araç satın aldı. Ve 1979 yılına kadar bu araçlar serviste kaldı.

Ürdün aldığı araçlardan 1954 yılında 3. Tank Alayı bünyesinde iki adet bölük kurdu. (24 adet). Bazı araçlar daha sonra Lübnana satıldı. Bazı araçlar 1978 yılında Litani Harekatı sırasında FKÖ tarafından İsrail ordusuna karşı kullanıldı.

Ayrıca bakınız

• II. Dünya Savaşı Zırhlı Araç Listesi

Dış bağlantılar

• WWII Vehicles
• OnWar specifications: Cromwell I, Cromwell IV
• LemaireSoft
• Henk of Holland 4 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nase noviny
• Photo Gallery of WW2 26 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Shermanic Firefly4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.